طوائف بزرگ قزلباش
«794 ق / 1392 م»
صوفیان و مریدان خاندان صفوى، که در آغاز کار شاه اسماعیل اول بر او گرد آمدند، و در راه سلطنت و کشور گشایى و ترویج مذهب
تشیع یار و پشتیبان این خاندان شدند؛ از 9 قبیله ترک تشکیل مى شدند؛ روملو، شاملو، استاجلو، تکله لو، ذوالقدر، افشار،
قاجار، ورساق، و صوفیه
قراباغ. حسن روملو مؤلف
احسن التواریخ مىنویسد: «.... چون خاقان سکندر شان
شاه اسماعیل در ارزنجان نزول اجلال فرمود، از طوایف مریدان و صوفیه هفت هزار کس از استاجلو و شاملو و روملو و تکلو و ذوالقدر و افشار و قاجار و ورساق و صوفیه قراجه داغ، از آن جمله محمد بیگ با دویست نفر از اولاد و اتباع و عابدبن بیگ شاملو با سیصد کس به درگاه جهان پناه جمع شدند .... / چاپ کلکته، ص 41».
گروهى از سران این قبایل از مدتها پیش، و شاید از زمان شیخ صفى الدین
اردبیلى، جد بزرگ خاندان صفوى، با قبول مذهب شیعه به این خاندان سر سپردند و در زمره صوفیان صافى و مریدان فداکار ایشان درآمدند؛ هر چند چنانکه از کتابهاى تاریخى بر مىآید، شیعه بودن شیخ صفى مسلم نیست و شواهدى دال بر
اهل سنت بودن شیخ در دست است، چنانکه عبیدالله خان پادشاه ازبک، در نامه عتاب آمیزى که در 936 ق / 1530 م به شاه طهماسب اول مىنویسد، به اهل سنت بودن شیخ تصریح دارد.
در هر صورت، شیخ جنید و شیخ حیدر، جد و پدر شاه اسماعیل اول با اتکاء به فداکارى، اخلاص و جانفشانى این قوم، به نام غزوه و جهاد با کفار، به کشور گشایى و سلطنت جویى برخاستند و عنوان سلطان را که نشان قدرت سیاسى و نظامى بود، بر عنوان موروثى روحانى و معنوى شیخ افزودند؛ چنانکه از زمان شاه اسماعیل اول به بعد، پادشاهان صفوى را شیخ زاده یا شیخ اوغلى نیز مىگفتند. ظاهرا" قدیمى ترین مریدان
صفویه از طوایف یاد شده، طایفه روملو بود، که از زمان خواجه على سیاه پوش، جد شیخ جنید در حلقه مریدان صفوى درآمد.
