واژه‌های دشمن، دشمنی و.... واژه هایی آشنا برای آدمیانند که با خروج آدم از بهشت توسط ابلیس، برای وی معنادار شده و بویژه با سوگند وی بر گمراه کردن فرزندان آدم، این واژه‌ها ، نام آشناتر گشه‌اند.

دشمنی دیرینه

انسان هرگز از دشمنی سخت کینه توز که گمراهیش را آرزو داشته جدا نیست؛ دشمنی که تنها برای بی آبرو کردن آدمی مطابق بیان قرآن در سوره صاد آیه هشتاد و دوم که "پس به عزت تو سوگند که همگی را جدا از راه به در می برم." از خدا مهلت زندگانی گرفته تا بر بیچارگی وی بشورد؛ بر این اساس او بسیار خطرناک بوده و برای رسیدن تنها هدفش به انواع حیله‌ها مبنی بر فریب و گمراه کردن آدمیان دست می‌زند.

غفلت ما، انگیزه بیداری او

امام سجاد علیه السلام فرمودند: اگر ما از او غافل شویم، او از ما بی خبر نیست و اگر ما او را فراموش کنیم. او ما را از یاد نمی‌برد.
علامه طباطبایی نیز در این زمینه فرمودند: "موضوع ابلیس، نزد ما پیش پا افتاده شده، بنابراین به آن اعتنایی نداریم، جز اینکه روزی چند بار او را لعنت کرده و از شرّش به خدا پناه می‌بریم. اما این موضوع، موضوعی بسیار قابل تامل، دقت و بحث است و متاسفانه تا کنون در صدد برنیامده‌ایم، ببینیم قرآن درباره این موجود عجیب که در عین اینکه از حواس ما غایب است، اما تصرفات عجیبی در عالم انسانیت دارد‌، چه می‌گوید؟
چرا نباید در صدد شناختن این دشمن درونی و خانگی خود برآئیم؟ چرا به این امر بی‌اعتنائیم؟ دشمنی که از روز پیدایش بشر تا مرگ و حتی پس از مردنش نیز دست از سر او بر نمی‌دارد و تا آدمی را در عذاب جاودانه دوزخ نیندازد، آرام نمی‌گیرد."

یک نکته فراموش نشدنی

عارفی می‌گفت: شیطان لعین برای پدر و مادرت (آدم و حوا) قسم یاد کرد که خیر خواه ایشان است و دیدی که با آن دو چه کرد اما شیطان به گمراهی تو کمر همت بسته است.
چنانکه خدای تعالی در سوره صاد آیه هشتاد دوم از زبان او می‌فرماید: "قَالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ".
حال می پنداری با تو چه کند؟!

شیطان در قرآن

قرآن کریم به شناساندن شیطان و ارائه راهکارهایی برای مبارزه با او ، اهتمام و توجه بسیاری مبذول داشته است. چنانکه واژه شیطان بصورت مفرد هفتاد بار و به صورت جمع هیجده بار و در کل 88 بار و واژه ابلیس یازده بار در قرآن بکار رفته است، در جای جای قرآن از دشمنی شیطان سخن بمیان آمده است؛ راستی چرا این همه آیات و روایات پیرامون شیطان و ابلیس وجود دارد؟

جمعبندی

حال که خدای تعالی به عنوان مخبری صادق از دشمنی شیطان خبر می‌دهد، بر آدمی ضرورت دارد، تا حد توان شیطان و وسوسه‌اش را شناخته و در صدد مراقبت و هوشیاری بر آمده و با پناهندگی به خدای تعالی از شر شیطان و وسوسه‌هایش در امان باشد. و از آنجایی که دشمنی ابلیس مخصوص فرد خاصی از اولاد آدم نیست، بلکه او دشمن کلیه افراد است و قسم یاد کرده همه را گمراه کند پس بر همگی افراد لازم است او را شناخته، دشمن دانسته و تا از مرگ او مطمئن نشدند، از مکایدش غافل نشوند، چنانکه خدای تعالی به حضرت موسی وحی فرمود: ای موسی، سفارش مرا درباه چهار چیز خوب بخاطر بسپار:
اول: تا وقتی که گناهانت بخشیده نشده و مورد آمرزش قرار نگرفته‌ای، به عیب دیگران مشغول مشو.
دوم: تا زمانی که گنجها و خزانه‌های من تمام نشده ، برای رزق و روزیت غمناک و ناراحت نباش.
سوم: تا موقعی که ملک و سلطنت و پادشاهی من از دست نرفته و زایل نشده ، به جز من به دیگری امید نداشته باش.
چهارم: تا هنگامی که مرده شیطان را ندیده ای ، از مکرش ایمن و آسوده خاطر نباش.
بنابراین بر ماست، تا در صدد شناخت دشمن دیرینه، کینه توز و جدی خویش بوده و مهیای مقابله با او و وساوسش باشیم.

برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به

• بدعتهای شیطان
• پیشینه ابلیس قبل از تمرد
• رزایل اخلاقی
• سیاستهای هجومی شیطان
• سپاهیان ابلیس

منابع

1. ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه، مترجم و شارح فیض الاسلام.
2. طباطبایی محمد حسین، تفسیر المیزان.
3. غفاری محسن، قصه‌های شیطان یا ابلیس.

نویسنده: فاطمه شاه محمدی