- ماه از زمین چقدر فاصله دارد؟
- چرا فاصله ماه و زمین تغییر می‌کنید؟
- چرا خورشید و ماه طلوع و غروب می‌کنند؟
- اندازه ماه چقدر است؟
- هلال و بدر چگونه ایجاد می‌شود؟
- ماه طی چه مدت یک دور کامل به دور زمین می‌گردد؟
- آیا ماه نیز شب و روز دارد؟
- چرا جزر و مد اتفاق می‌افتد؟
- چرا ماه به روی زمین سقوط نمی‌کند؟
- مه‌گرفت یا خسوف چیست؟
- خورگرفت یا کسوف چیست؟
- آیا ماه آب و هوا را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
- مردم در زمانهای قدیم از ماه چه تصوری داشتند؟
- سطح ماه چه وضعیتی دارد؟
- مشخصات دهانه آنشفشانهای ماه چیست؟
- منظور از دریاهای ماه چیست؟
- آیا در سطح ماه رشته کوه وجود دارد؟
- با چشم غیر مسلح چه چیزهایی را می‌توان در سطح ماه دید؟
مقدمه
کره ماه تنها قمر
کره زمین است. که هیچگونه حیاتی در آن یافت نمی‌شود و پوشیده از سنگ است. قطر ماه از قطر زمین خیلی کوچکتر است. و فاصله آن از زمین تقریبا 380 هزار کیلومتر می‌باشد. گودالهای زیادی در سطح ماه دیده شده است که احتمالا در اثر برخورد شهاب سنگها با آن بوجود آمده‌اند. اینکه ماه قبل یا بعد از زمین بوجود آمده یا همزمان با آن هنوز معلوم نیست ولی عمر متوسط آن از 4 میلیارد سال بیشتر است. نیروی جاذبه همانند زمین بر روی ماه نیز وجود دارد. پدیده طبیعی
خسوف یا ماه گرفتگی در ماه اتفاق می‌افتد.
انسان می‌تواند روی ماه راه رود، زیرا سطح ماه از نوعی رسوب ماسه سنگی نرم از سنگهای خرد شده ، غبار و گرد و خاک پوشیده شده است. عمق این رسوب در برخی نقاط چند سانتیمتر و در برخی نقاط دیگر تا 10 متراست. زیر این طبقه رسوبی سنگهای محکمتر قرار دارند. انسان پیاده یا سواره جداکثر چند سانتیمتر در این رسوب فرو می‌رود. بر اساس کاوشهای جدید از سطح ماه فرضیه‌های فرو رفتن فضانوردان در غبار ماه و خفگی در برف عمیق تأیید نشد.
اثر کفشهای فضانوردان یا چرخهای ماه پیما بر سطح ماه پس از گذشت میلیاردها سال باز هم پیدا خواهد بود، زیرا طوفان و بارانی در سطح ماه وجود ندارد که آنها را از بین ببرد. تنها برخورد اجرام آسمانی می‌تواند این اثرات و رد‌پاها را مختل یا محو کند.
سطح ماه در واقع در طول هزاران سال آینده که مورد اصابت اجرام آسمانی بزرگ و کوچک قرار خواهد گرفت، تغییر خواهد کرد. در مورد زمین سطحش همواره دستخوش فرسایش و تغییر است و برای همین آثار تمدنهای باستانی تا حدودی محو و نابود شده است. یکی دیگر از شگفتی عجیب ماه ، به دلیل گرانش ضعیفش نداشتن جوی متراکم است. به عبارتی گازها از جو ماه فرار کرده‌اند و ماه فاقد اتمسفر است.
چشم اندازهای ماه
این همسایه ما دارای دو چشم انداز کاملا متفاوت است:
دریاهای تاریک
لکه‌هایی که با چشم عادی و غیر مسلح روی سطح ماه مشاهده می‌شوند به شکل اقیانوس به نظر می‌رسند که به همین خاطر دریا نامیده شده‌اند. می‌دانیم که نیروی جاذبه ماه کوچک و آنقدر کم است که قادر به نگاه داشتن آب و هوا نیست، بنابراین ماه هیچگاه دارای اقیانوس نبوده. دریاهای ماه (مناطق تاریک یا ماریا) مطوحی عظیم و کاملا خشک از سنگ گدازه‌ها هستند. این گدازه‌ها میلیاردها سال پیش در بخشهایی از سطح سفید ماه که مملو از دهانه‌های آتشفشانی بوده سرازیر شده و روی قسمتهایی از آنها را پوشانیده است. سپس این حجم عظیم گدازه‌ها سد شده‌اند. در حال حاضر چون مانند سابق اجرام آسمانی زیادی در فضا وجود ندارد ، دریاهای ماه به ندرت مورد اثابت گلوله‌های آتشین و بزرگ فضایی واقع می‌شوند. بطوری که این مناطق تاریک ، دارای دهانه‌های آتشفشانی بسیار کمتری نسبت به چشم اندازهای سفید قدیمی هستند. دریاهای ماه به زبان لاتین نام گذاری شده‌اند.
| دریای شرقی | Mare Orientale
| | اقیانوس طوفانها | Oceanus Procellarum
| | دریای باران | Mare Imbrium
| | دریای ابرها | Mare Nubium
| | دریای رطوبت | Mare Humorum
| | دریای شادی | Mare Sererenitis
| | دریای آرام | Mare Tranquilitatis
| | دریای شهد | Mare Nectaris
| | دریای حاصلخیزی | Mare Foecunditatis
| | دریای بخارها | Mare Vaporum
| | دریای خطرها (بلایا) | Mare Crisium
| | دریای اسمیت | Mare Smythii
| | دریای کناره | Mare Marginis
| | دریای امواج | Mare Undarum
| | دریای کف آلود | Mare Spumans
| | دریای مسکو | Mare Moscoviense
| | دریای استعداد | Mare Ingenii
| | دریای جنوبی | Mare Australe
| | دریای سرما | Mare Frigoris
| | دریای هامبولت | Mare Homboldtianum
| | خلیج کوچک رنگین کمان | Sinus Roris
| | خلیج کوچک شبنم | Sinus Iridum
| | خلیج کوچک سیلها | Sinus Roris
| | خلیج کوچک میانه | Sinus Aestuum
| | باتلاق عفونت | Palus Putredinis
| | دریاچه رویاها | Lacus Somniorum
| | دریاچه مرگ | Lacus Mortis
| | باتلاق بیماریها | Palus Epidemiarum |
|
دهانه‌های آتشفشانی
از تعدادی از
دهانه‌های آتشفشانی ، پرتوهای درخشان بصورت شعاعی به خارج ساطع می‌شود. مثلا دهانه‌های
تیخو ،
کوپر نیکوس و
کپلر دارای این این خاصیت هستند. جمعا تا کنون 60 دهانه آتشفشانی از این نوع شناسایی شده‌اند. برخی از این پرتوها 1000 کیلومتر طول و کیلومترها عرض دارند و احتمالا این پرتوهای درخشان ، نوعی گرد و غبار نورانی‌اند که به هنگام برخورد یک
جرم آسمانی به سطح ماه به خارج پرتاب شده‌اند.
در کنار دیواره‌های گرد و دایره مانند دهانه‌های آتشفشانی در سطح ماه همجنین سلسله جبالی ممتد و طولانی وجود دارد. این رشته کوهها با نامهایی مشابه رشته کوههای معروف زمین از قبیل رشته کوههای
کارپات ،
آپناین و
آلپ نامگذاری شده‌اند. کوهستانهای ماه بجز تشابه اسمی ، وجه مشترک چندانی با کوهسارهای زمین ندارند. این کوهها مانند کوههای زمین از چین خوردگیها و در هم فرو رفتن قسمتهای مختلف بوجود نیامده‌اند، بلکه کناره‌های قیفهای حاصله از برخورد اجرام آسمانی عظیم به سطح ماه هستند.
هلال و بدر چگونه تشلیل می‌شود؟
خورشید خود می‌درخشد، ماه را از اینرو می‌بینیم که خورشید به آن می‌تابد. اگر آن روی ماه که به سوی ماست، بطور کامل مورد تابش خورشید قرار گیرد، ما ماه را بصورت قرص کامل و به عبارت دیگر در حالت بدر مشاهده می‌کنیم. اگر نور خورشید فقط قسمتی از آن روی ماه را که بسوی ماست در بر گیرد، ما ماه را بر حسب میزان تابش نور بصورت هلال باریک نوری ، نیم قرص و یا به صورت یک گلوله تقریبا گرد نورانی می‌بینیم.
این پدیده‌های نوری را فازها یا صورتهای مختلف ماه می‌نامند. هنگامی که ماه در جهت تابش خورشید قرار گیرد، دیده نمی‌شود، زیرا در تابش شدید خورشید محو می‌گردد و علاوه بر این ، آن روی ماه که بسوی ماست مورد تابش واقع نمی‌گردد. این وضعیت را ماه نو می‌نامیم. اکنون ماه بر روی مدار خود به حرکت ادامه می‌دهد و پس از چند روز به طور محسوسی در سمت چپ و یا در شرق خورشید واقع می‌شود.
در این وضعیت قسمت کوچکی از نیمه رو به زمین ماه ، تحت تابش نور خورشید قرار می‌گیرد. در این دوران ماه را در اوایل شب بصورت داس باریکی که البته روز به روز بر قطر هلال آن افزوده می‌شود، مشاهده می‌کنیم، زیرا در این وضع ماه بعد از خورشید غروب می‌کند. تقریبا یک هفته پس از ماه نو ، از دید ناظر زمینی ، ماه دقیقا از پهلو مورد تابش نور خورشید واقع می‌شود. در این حالت انسان نیمی از ماه را تاریک و نیم دیگر را روشن می‌یابد؛ این وضعیت نیم ماه افزاینده یا ربع اول نامیده می‌شود. دوباره یک هفته بعد ، ماه از دید این ناظر ، دقیقا در مقابل خورشید قرار می‌گیرد.
در این حالت ماه به صورت قرص کامل نورانی می‌شود ، که به آن بدر (یا در اصطلاح عامیانه ماه شب چهاردهم) می‌گویند. از این حالت به بعد از قطر قسمت نورانی ماه کاسته می‌شود. تقریبا هفت روز پس از بدر ، دوباره نیم ماه دوم یا ربع آّخر حادث می‌شود. ماه در این حالت از دید ناظر زمینی اکنون در سمت راست یا در غرب خورشید قرار دارد و به عبارت دیگر قبل از طلوع خورشید در آسمان صبحگاهی پدیدار می‌شود، تا بالاخره دوباره به وضعیت ماه نو می‌رسد.
مباحث مرتبط با عنوان
