منو
 کاربر Online
418 کاربر online

سید حسن تقی زاده

تازه کردن چاپ
جامعه و علوم اجتماعی > تاریخ > تاریخ ایران
(cached)

مقدمه

سید حسن تقی زاده از روشنفکران بر جسته تبریزی ، تمام مدت عمرش در کارهای سیاسی گذشت. نقش تقی زاده در انقلاب مشروطه و نیز رهبری مجلس ملی در تصویب نمودن قوانین مدرن و پیشرفته بر همگان مسلم است. در این مقاله کوشش در جهت مهرفی این رهبر مشروطه و مبارز راه آزادی است.

دوران کودکی

سید حسن تقی زاده فرزند سید علی اردوبادی ، در شهریور 1256 هجری شمسی در تبریز متولد شد. در کودکی پدرش را از دست داد. او تحصیلات متداول زمان را آموخت و سپس به اتفاق میرزا محمد علی خان تربیت کتاب فروشی کوچکی در تبریز باز کرد. این کتاب فروشی محل تجمع روشنفکران تبریز شد. تقی زاده با مطالعه روزنامه‌های عربی و فارسی چاپ قاهره و استانبول با تحولات سیاسی جهان تا حدی آشنایی یافت و رفته رفته در طریق تجدد خواهی و جنجالهای سیاسی رهنمون گردید.

نخستین سفر تقی زاده

نخستین سفر تقی زاده به قفقاز و قاهره و بیروت و دمشق بود. در این سفر با جورجی زیدان ‌و شیخ محمد عبده ملاقات کرد و رساله ای به نام تحقیق حالات کنونی ایران نوشت.

فعالیتهای سیاسی و اجتماعی

تقی زاده در آغاز مشروطه در انتخابات صنفی بوکالت صنف بازرگانان تبریز برگزیده شد. پس از پیروزی نهضت مشروطیت ، تقی زاده از جمله نمایندگان تبریز بود. با آنکه تقی زاده در آن زمان بسیار جوان بود، اعتبار نامه وی پذیرفته شد. نطقهای پر حرارت تقی زاده در مجلس سبب شهرت او شد. هنگام تدوین قانون اساسی نام او بر سر زبانها افتاد و گروهی از روحانیون بر او تهمت بی دینی زدند. با این همه تقی زاده در پیشرفت افکار متجددانه خود تلاشهای تحسین آمیزی کرد.

مخالفت با امین السلطان

امین السلطان معروف به اتابک از همان ابتدای ورود تقی زاده به تهران با وی مخالفت ورزید. دلیل این امر سخنرانی تقی زاده بود که در آن اتابک را به خیانت متهم کرده و به بازگشت او به ایران اعتراض نموده بود. مخالفت و خصومت این دو نفر هر روز افزایش می‌یافت. حتی تقی زاده از روزنامه حبل المتین که به مخالفت امین السلطان مقاله نوشته بود دفاع کرد. به جهت همین مخالفتهای خصمانه ،‌ وقتی اتابک در جلو محلس ترور شد، تقی زاده متهم ردیف اول شناخته شد. گفته می‌شود که تقی زاده با کمک حیدر خان عمو اوغلی ، اتابک را ترور کرده‌اند.

تبعید تقی زاده

مخالفت نمایندگان مجلس اول با محمد علی شاه هر روز بیشتر می‌شد. محمد علی شاه که از حمایت روسیه برخوردار بود، تصمیم به بمباران مجلس گرفت. در طی محاصره و به توپ بسته شدن مجلس عده‌ای از روشنفکران برجسته از جمله ملک المتکلمین و سید جمال واعظ کشته شدند و سید حسن تقی زاده به سفارت انگلستان پناهنده شد. شاه تحویل تقی زاده را از سفارت خواستار شد. اما سفارت این درخواست را رد کرده و پس از مذاکرات بسیار مقرر گردید که تقی زاده از ایران تبعید گردد. تقی زاده مجبور به ترک وطن شد و تا روی کار آمدن مجلس دوم همچنان در تبعید بود.

تقی زاده در مجلس دوم

تقی زاده در دوره دوم بار دیگر به عنوان نماینده مردم تبریز برگزیده شد. تقی زاده ریاست حزب انقلابی دموکرات را بر عهده گرفت و کسانی چون حیدر عمو اوغلی تروریست قفقازی نیز در راس حزب دموکرات قرار گرفتند. در مقابل حزب دموکرات اعتدالیون بودند، که روحانیونی مانند آیت الله بهبهانی و نیز سپهدار تنکابنی و ستارخان و باقرخان عضو این حزب بودند. اعتدالیها برنامه‌های محافظه کارانه داشتند و دموکراتها و تقی زاده را به همکاری با استعمارگران متهم می‌کردند.

ترور سیاسی و سفر اروپا

ترور آیت الله بهبهانی فرصتی مناسب برای حمله به تقی زاده فراهم آورد. بهبهانی بدست رجب سرابی و حیدر اردبیلی و حیدر عمو اوغلی و دو تروریست دیگر کشته شد. اما تقی زاده بار دیگر متهم گردید و همه نگاهها متوجه وی شد. اصناف مختلف در جلو مجلس گرد آمده و مجازات تقی زاده را می‌خواستند و حتی چند نفر از مجاهدان اعتدالی در صدد کشتن او بر آمدند. مجاهدین اعتدالی علی محمد خان خواهر زاده تقی زاده را کشتند و به شدت فشار بر مجلس افزودند. تا آنجا که مجلس اعتبار نامه تقی زاده را ملغی ساخت. به دنبال آن تقی زاده به تبریز رفت ولی متاسفانه در آنجا استقبالی از او نشد. لذا به استانبول رهسپار گردید و رهبری دموکراتها را در مجلس سلیمان میرزا بر عهده گرفت. تقی زاده از استانبول به اروپا رفت و مدتها در لندن و پاریس ماندگار گردید. متاسفانه با اخراج تقی زاده از مجلس ، مشروطه خواهان یکی از رهبران قدرتمند خود را از دست داند. به دنبال قدرت گرفتن محافظه کاران حوادثی پیش آمد که اگر تقی زاده در ایران بود احتمالا شکل جریانهای سیاسی مسیر دیگری پیدا می‌کرد.

منابع استفاده شده

رهبران مشروطه : ابراهیم صفایی، انتشارات جاویدان
تاریخ ایران، حسن پیرنیا، نشر خیام
زندگانی طوفانی : سید حسن تقی زاده

همچنین ببینید


تعداد بازدید ها: 24703


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..