طرح فوق سری سفر به ماه
طرح سفر
کیهان نوردان شوروی سابق به
ماه ، از نخستین سالهای آغاز
عصر فضانوردی بخش اصلی برنامه فضایی این کشور به شمار می‌رفت. اقدامهای اولیه با پرتاب
سفینه لونا آغاز شد. در دهه 1960 شوروی تصمیم گرفت مرحله جدید سفر به ماه را به اجرا گذارد تا از رقیبش یعنی آمریکا ، زودتر کیهان نوردی به تنها قمر زمین بفرستد. آنها تصمیم گرفته بودند حداقل یک ماه قبل از آمریکایی‌ها نخستین فضانورد شوروی بر ماه قدم بگذارد. و بدین ترتیب پرهزینه‌ترین طرح فضایی آمریکا ، که بیش از بار علمی ، از نظر تبلیغاتی برای این کشور اهمیت داشت، با شکست روبرو می‌شد.
راز شکست بزرگ
بخش اساسی طرح ساخت
موشک ، بالابرنده اصلی این پروژه با موفقیت روبرو نشد. شکست پشت سر شکست صورت گرفت و بالاخره ، پس از چند سال تلاش شبانه روزی و صرف مبالغی هنگفت ، روسها مسابقه را باختند و با قدم نهادن
نیل آرمسترانگ بر ماه ، نقشه‌ها نقش بر آب شد. موشک بالا برنده 103 متری که از آن با شماره رمزی ان-1 نام می‌بردند، در هیچ یک از پرتابها نتوانست بخوبی عمل کند و هر بار ، دقایقی پس از پرتاب منفجر شد. در همین زمان ، گروه دیگری از
دانشمندان ، طراحی و ساخت و آزمایش سفینه‌های مدار گرد، فرودی و مه نشین ، همچنین انتخاب و
آموزش فضانوردان را پیش می‌بردند تا به مجرد اینکه نقایص موشک برطرف شود و آنها بتوانند کیهان نوردانی را به ماه بفرستند.
اما اصل قضیه یعنی موشک اصلی که همه کارها حول محور آن می‌چرخید، موفق نبود و بالاخره پس از چند سال تلاش بی ثمر ، طرح فرود فضانورد شوروی بر سطح ماه بطور کامل منتفی اعلام شد. از آنجا که در آن سالها ، اعلام شکست از سوی شوروی برای سردمداران این کشور غیر قابل قبول بود و هیچ فعالیت فضایی تا قبل از به ثمر رسیدن ، در هیج جا نباید طرح می‌شد. بویژه روی این طرح حساسیتی فوق العاده وجود داشت. برنامه سفر به ماه بکلی سری به شمار می‌رفت و انتشار هر گونه اطلاعات درباره آن جرم سنگین و غیر قابل گذشت بود. به همین دلیل ، هیچکدام از آنهایی که از این طرح اطلاعی داشتند جرأت نمی‌کردند لب بگشایند و حرفی درباره این شکست بزنند.
بازتاب ناکامی روسها در سفر به ماه
پس از فروپاشی نظام کمونیستی ، اطلاعات کم و بیش منتشر شد و مشخص گردید که کار تا کجا پیش رفته بوده است و چگونه میلیونها ساعت کار مفید دانشمندان ، صرف طرحی شد که ثمره آن حتی امروز هم فقط در موزه‌های در بسته و غیرقابل بازدید نگهداری می‌شود. چندی پیش ، مؤسسه انرگیا که سازنده اصلی سیستمهای فضایی روسیه است، به مناسبت پنجاهمین سالگرد فعالیت فضایی خود ، دست به ابتکار جالبی زد، نخست اینکه اجازه داد تا
و. م. فیلین دانشمند برجسته این مؤسسه و یکی از دست اندرکاران اصلی طرح سفر به ماه ، کتابی را که در مورد این برنامه نوشته است، منتشر کند و از این مهمتر ، کتاب نفیسی در تیراژ محدود به چاپ رساند.
سرآغاز این قضیه پیچیده هنوز روشن نشده است. شاید هیچگاه واقعیتهای این شکست روشن نشود، چون بسیاری از دست اندرکاران مرده‌اند و یا اگر هم زنده‌اند حاضر نیستند بگویند ما مقصر بودیم. بسیاری از آنهایی که در برنامه سفر به ماه شرکت داشتند، معتقدند اگر در جلسه کمیسیون نظامی- فنی که تصمیم گیرنده اصلی برای اجرای طرح بودند، بحث شکل دیگری می‌گرفت نتیجه کار می‌توانست متفاوت باشد. البته این یک نظریه است و روشن کردن راز این شکست کار ساده‌ای نخواهد بود.
نقطه مبدأ پروازهای فضایی
در آوریل 1956که فضانوردی هنوز وجود خارجی نداشت،
سرگئی کارالیف سرمهندس طراح دستگاههای موشکی شوروی سابق در گزارشی به آکادمی علوم اعلام کرد، پرواز به ماه و بازگشت به زمین ، مسئله‌ای واقع بینانه است. یک سال بعد وی تکرار کرد که در حال حاضر پرواز به ماه از نظر فنی میسر است. این سخنان در زمانی بر زبان آورده شد که هیچ
ماهواره‌ای به پرواز در نیامده بود و آمریکایی‌ها هنوز در تلاش برای ساخت موشکی بودند که ماهواره 15 کیلوگرمی خود را به مدار پرتاب کنند. در چهارچوب برنامه سفر انسان به ماه ، پرتاب
ماهواره‌های بدون سرنشین قبل از پرواز نخستین انسان به فضا شروع شد.
سفر به ماه و بالعکس
طرح چلومی تحت عنوان «ال. کا-1» تنها پروازی سرنشین‌دار در
مدار ماه را پیش بینی می‌کرد و فرودی در ماه وجود نداشت و نیاز به ساخت موشکی داشت که با کد « او. ار500» در اسناد و مدارک آن زمان از آن یاد شده است. این در زمانی بود که آمریکایی‌ها با سرعت ، همه کوششهایشان را یک دست کرده ، مشغول ساخت موشک «ساترن» بودند و گامهای مهمی را در نتیجه این هماهنگی برداشتند. در سال 1964 مقامات عالی حکم صادر کردند که پیاده کردن فضانورد در کره ماه مهمترین هدف باید شمرده شود. به دفتر طراحی
یانگل سفارش داده شد تا موشکی را بسازد که در پرونده‌ها با کد «آر-56» نام برده شده است و بالا برنده‌ای سنگین محسوب می‌شود. دفتر چلامی کار روی موشک دیگری با کد «آر700» را انجام می‌داد. هر دو دفتر از موتورهای ساخت کارخانه گلوشکو استفاده می‌کردند.
سفر به ماه
روبروف که خود از جمله نامزدهای سفر به فضا بود و نزدیک در جریان
آموزش فضانوردان برای سفر به ماه قرار داشت می‌گوید: « در شهر زوزدنی ( محل آموزش و زندگی کیهان نوردان) ، تمریناتی جریان داشت که در آن 18 تن از فضانوردان نظامی و غیر نظامی شرکت داشتند. آنها آموزشهای مختلفی را برای سفر به ماه می‌دیدند. وسایل و ادوات گوناگونی بکار برده می‌شد. از وسایل آموزشی ویژه‌ای که شرایط راه رفتن در ماه را به فضانوردان می‌آموخت تا سیستمهای هدایت
سفینه مه نشین و مدار گرد و
دستگاه گریز از مرکز که خود من هم طعم این تمرینها را چشیده‌ام.»
طی طرح نهایی دو
موشک و دو
سفینه بر اساس طرح سایوز در نظر قرار گرفته بود. سفینه اول به پرواز در مدار ماه اختصاص داشت و سفینه بعدی بخش مه نشین بود. دو فضانورد پس از اتصال دو ناو ، باید در مدار گرد قرار گرفته و راهی ماه می‌شدند. در مدار ماه ، یکی از فضانوردان پس از پوشیدن لباس ویژه که «
کرچت» نام داشت ، باید از این ناو خارج شده و با یک
راهپیمایی فضایی ، به سفینه مه نورد برود. سپس دو ناو از یکدیگر جدا شده ، یکی به گردش در مدار ماه ادامه می‌داد دیگری به طرف سطح ماه راهی می‌شد، این سفر جمعاً 72 ساعت طول می‌کشید که 48ساعت آن در سطح ماه بود. البته بعدها مشخص شد که گروه
ماهواره‌های پژوهشی «زوند» که در اطراف ماه گردش کردند و به زمین بازگشتند، نیز در چهارچوب سفر به ماه پرتاب شده بودند.
وداع با آرزو
ناکامی‌ها در انجام این طرح پس از مرگ کارالیف آنقدر زیاد بود که نمی‌توانستند آنها را جزئی تصور کنند. سوانحی که برای سفینه‌ها رخ داد، ناوهایی که نتوانستند مسیر پیش بینی شده را به پایان برسانند. موشک «ان-1» که اساس طرح به شمار می‌رفت در هر 4 پرواز آزمایشی از عهده وظایف خود برنیامد و در زمانهای مختلف منفجر شد. در سال 1972 ، دفتر طراحی شماره 1 ، طرح کاملتر سفر به ماه را که شامل موشک «ان-1» و یک سفینه مه نورد بود را ارائه داد که مورد تأیید همه طراحان و دانشمندان قرار گرفت. بالاخره طرح سفر به ماه برای همیشه به بایگانی سپرده شد، فضانوردان بعضی استعفا دادند، بقیه به طرح آزمایشگاههای مداری منتقل شدند، تمام وسایل و تجهیزات یا به انبارها انتقال یافت و یا نابود شدند، انتشار هر گونه مطلب در مورد این طرح به کلی ممنوع و پرونده یکی از جنجالی‌ترین و پرهزینه‌ترین طرحهای فضایی بسته شد.
مباحث مرتبط با عنوان
