سختی آب (Hardner) ، اساسا به معنی ظرفیت آن در ترسیب صابون است. |
عناصر ایجاد کننده سختی آب
صابون عمدتا توسط
کلسیم و
منیزیم قابل ترسیب است، ولی به غیر از آنها
فلزات دیگری نظیر
آلومینیوم ،
آهن ،
منگنز ،
استرانسیم و
روی نیز در ایجاد سختی
آب شرکت میکنند، ولی از این نظر که دو
عنصر اولی در مقادیر زیاد در آبهای طبیعی وجود دارند، لذا سختی آب بطور عمده بر اساس این دو سنجیده میشود. ولی با وجود این ، اگر مقادیر فلزات دیگر قابل توجه باشد، باید آنها را نیز محسوب داشت.
محاسبه سختی آب
مقدار سختی آب ، برحسب اکیوالانهای
کربنات کلسیم آنها محاسبه و بیان میشود.
تقسیم بندی سختی آب
سختی آب را میتوان به دو نوع تقسیم کرد:
سختی موقت
سختی موقت (
Temporary Hardner) را
سختی کربناتی (
Carbonate Hardner) نیز مینامند. این سختی ، مولود بیکربنات کلسیم و منیزیم است که عمدتا به کمک حرارت و یا ازدیاد
PH کاهش مییابد.
سختی دائم
سختی دائم (
Permanent Hardner) را
سختی غیرکربناتی (
Noncarbonate Hardner) نیز مینامند. این سختی ، با حرارت دادن قابل حذف نیست.
اهمیت سختی آب
مقدار سختی آب ، علاوه بر اینکه در آبهای صنعتی اهمیت وافر دارد، از نظر بهداشت عمومی نیز اهمیت خاصی دارد. کلسیم که یکی از عوامل سختی آب است، در رشد استخوان و حفظ تعادل بدن دخالت داشته، ولی به همان اندازه ،
سولفات کلسیم به علت کمی قابلیت هضم ، ناراحتیهایی در دستگاه هاضمه بوجود میآورد.
گاهی توصیه میشود که جهت تامین بهداشت و سلامت مصرف کنندگان ،
آهک به آب آشامیدنی افزوده شود. بعضی دانشمندان معتقدند، بهتر است کلسیم و منیزیم لازم بدن توسط غذا تامین شود و حتیالامکان از آبهای سبک برای شرب استفاده شود. باید توجه داشت که بدن نسبت به سنگینی موجود در آب مورد مصرف خود حساسیت دارد، چنانچه این نوشیدنی تغییر یابد، ممکن است در دستگاه گوارش ایجاد اخلال نماید و این موضوع را به اصطلاح
آب به آب شدن میگویند.
طبقه بندی آب از نظر سختی
سختی آب (کربنات کلسیم mg/lit) | 55 - 5 | 100 - 56 | 200 - 101 | 500 - 201
| نوع آب | سبک | سختی کم | متوسط | خیلی سخت |
|
در بعضی از طبقه بندیها حداکثر سختی آبهای قابل شرب ، 300 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم تعیین شده است.
املاح محلول در آب و اثرات آنها
املاح موثر در تولید سختی
املاح موثر در سختی عبارتند از:
املاح غیر تاثیر گذار در سختی
املاحی که در تولید سختی موثر نیستند، عبارتند از:
تاثیر قلیائیت در سختی آب
اگر قلیائیت کل آب ، مساوی یا بیشتر از سختی کل باشد، تمام سختی آب به صورت سختی کربناتی خواهد بود. در صورتی که که قلیائیت کل ، کمتر از سختی باشد، سختی کربناتی آب معادل قلیائیت بوده و سختی دائم ، اختلاف بین
سختی کل و
قلیائیت است.
واحدهای بکار رفته در سختی آب
در صورتی که مقادیر
کاتیونهای مختلف برحسب میلی گرم بر لیتر (ppm) در دست باشد، معمولا جهت سهولت ، به کمک فاکتورهایی که از تقسیم وزن مولکولی کربنات کلسیم به وزن اتمی هر یک از عناصر بدست آمده ، کلیه این مقادیر برحسب کربنات کلسیم محاسبه و بیان میگردد. سختی آب ، معمولا بر حسب ppm یعنی mg/lit بیان میشود. علاوه بر این ، واحدهای آلمانی ، انگلیسی ، فرانسوی ، آمریکایی را نیز در بیان آن بکار میبرند؛
هر یک از درجات فوق به ترتیب برابر 17.9 و 14.3 و 10 و 17.2 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم است.
مباحث مرتبط با عنوان