| اصولا سترون سازی ( استریل بودن ) به معنی عاری بودن از میکروبها و ارگانیسمهای شناخته شده است، نه به معنی مطلق کلمه معین ، یعنی عاری بودن از هر نوع میکروارگانیسم. |
مقدمه
میکروب و
مواد ضدعفونی کننده ، روز بروز کاربرد بیشتری در جنبههای مختلف
پزشکی ، علوم ، نفت و غیره پیدا میکنند. دستیابی به سترونی به کمک عوامل فیزیکی و شیمیایی میسر است. امروزه برای سترون کردن ، از
دما ، پرتوها ، گازهای شیمیایی ، صافیهای ویژه ، مواد و ترکیبات شیمیایی ضدعفونی کننده و داروهای میکروب کش گوناگون استفاده میشود.
سترون کردن به کمک شعله
سادهترین و موثرترین روش سترونی است. دقت عمل آن میتواند بسیار زیاد باشد و برای سترون کردن فوری وسایل و ابزار کار در آزمایشگاه استفاده میشود. وسایلی که به ترتیب سترون میشوند، باید نسبت به شعله مقاوم باشند و پس از سرد شدن مورد استفاده قرار گیرند.
جوشاندن
کارایی و دقت این روش چندان زیاد نیست، زیرا هاگهای مقاوم میکروبی میتوانند گرمای آب جوش را تحمل کنند. لذا وسایلی که بدین ترتیب سترون میشوند، میتوانند برای مصارف بهداشتی ، نه آزمایشگاهی ، بکار روند.
سترون کردن به کمک گرمای متناوب
سترون کردن به روش گرمادهی متناوب در دمای 100 درجه سانتیگراد را
تندالیزاسیون مینامند. این روش در مقایسه با جوشاندن موثر است و در مورد مایعاتی که حاوی مواد غذایی اولیه و مورد نیاز رشد میکروبی هستند، بکار میرود.
سترون کردن به کمک گرمای خشک
در این روش ، دو عامل
دما و
زمان زیاد دخالت دارد و این عمل در دستگاهی به نام
آون انجام میگیرد که دمای درونی آن میتواند تا 200 افزایش یابد.
سترون کردن به کمک گرمای مرطوب و تحت فشار
این عمل در دستگاهی به نام
اتوکلاو انجام میگیرد و باعث میشود که مواد
پروتئین ، زودتر و بهتر منعقد شوند و در نتیجه کارایی آن در نابود کردن یاختههای میکروبی بیشتر از گرمای خشک است.
سترون کردن به کمک پرتودهی
از سه نوع پرتو استفاده میشود:
اشعه فرابنفش ،
اشعه ایکس ،
اشعه گاما. اشعه فرابنفش در بین آنها دارای کاربرد وسیعی است. ولی چون قادر به عبور از
آب ،
مایعات ،
شیشه یا
پلاستیک شفاف نیست، بنابراین برای سترون کردن سطوح عریان بکار میروند. پرتوهای یوننده مثل پرتو گاما برای سترون کردن مواد غذایی ، فراوردههای پزشکی و سایر مواد متراکم بکار میروند. بهترین کاربرد پرتو گاما در سترون کردن
خاک است. تاثیر پرتوها بر یاختهها به علت اثرات مرگ بار آنها بر
DNA است.
سترون کردن به کمک صافی
در مورد معلولهایی بکار میرود که نسبت به دما ، پرتو یا گازهای شیمیایی حساس هستند.
مباحث مرتبط با عنوان
