مقدمه
اطلاعات مربوط به جرم ستارگان از مسائل بسیار مهم به شمار می‌رود. تنها راهی که برای تخمین جرم یک ستاره در دست داریم آن است که حرکت جسم دیگری را که بر گرد آن دوران می‌کند مورد مطالعه قرار دهیم. ولی فاصله عظیمی که ما را از ستارگان جدا می‌کند، مانع آن است که بتوانیم
سیارات متعلق به همه آنها را ببینیم و حرکت آنها را مورد مطالعه قرار دهیم.
عده زیادی
ستاره موجود است که جفت جفت زندگی می‌کنند و آنها را
منظومه‌های مزدوج یا دو ستاره‌ای می‌نامند. در چنین حالات بایستی حرکت نسبی هر یک از دو ستاره مزدوج مستقیما مطالعه شود، تا از روی دوره گردش آنها جرم نسبی هر یک بدست آید. در حضور ارتباط میان جرم و نورانیت ستارگان ، نخستین بار بوسیله
سر آرتور ادنیگتون اظهار شد که
نورانیت ستاره‌ها تابع معینی از جرم آنها است، و این نورانیت با زیاد شدن جرم به سرعت ترقی می‌کند.
ستارگان کم جرم
کلیه ستارگان فرآیند سنتز هسته‌ای را با گداخت
هیدروژن در هسته‌شان برای تشکیل
هلیوم آغاز می‌کنند. هیدروژن ساده‌ترین و فراوانترین عنصر موجود است. هنگامی که ستاره‌ای با جرمی کمتر از 10 برابر جرم خورشیدی ، هسته‌اش
منقبض می‌شود. توأم با این انقباض ، هسته حرارت می‌بیند و پوسته هیدروژنی پیرامون هسته را محترق می‌کند. هنگامی که هیدروژن این پوسته برای تشکیل هلیوم گداخته می‌شود، هسته آنقدر داغ می‌شود که با گداخت هلیوم ،
کربن را تشکیل می‌دهد. وقتی که هلیوم هسته به مصرف می‌رسد، واکنشهای هسته‌ای ستاره متوقف می‌شوند.
ستارگان پرجرم
در ستارگانی با جرم بیش از 10 برابر جرم خورشیدی ، مراحل اولیه سنتز هسته‌ای مشابه ستارگان کم جرم است. ستارگان پر جرم سریعتر از ستارگان کم جرم سوخت هسته‌ایشان را مصرف می‌کنند، زیرا
دما و فشار هسته آنها از ستارگان کم جرم بیشتر است. در حالی که ستارگان کم جرم 10 میلیارد سال را صرف سوزاندن هیدروژن می‌کنند، ستارگان پر جرم در کمتر از 10 میلیون سال ، یعنی یک هزارم آن ، این کار را می‌کنند. هنگامی که ستاره‌ای پر جرم مرحله سوزاندن هلیوم را ، که تقریبا نیم میلیون سال طول می‌کشد به پایان می‌رساند، دماهای فزآینده هسته‌اش به آن امکان می‌دهد جهت تولید عناصر مرتبا سنگینتر به واکنشهای گداخت ادامه بدهد.
در ابتدا ، هسته کربنی منقبض می‌شود و با حرارت ، پوسته گداختی ثانویه‌ای را به دور خود ولی درون پوسته گداختی اولیه تشکیل می‌دهد. این پوسته تازه حاوی هلیومی است که برای تشکیل کربن گداخته می‌شود. در همین حال ، کربن برای کمتر از هزار سال در هسته می‌سوزد تا یک هسته اکسیژنی تولید کند. هنگامی که هسته منقبض می‌شود، پوسته سومی به دورش ایجاد می‌شود که کربن را می‌سوزاند و هسته اکسیژنی برای تقریبا 6 ماه می‌سوزد تا
سیلیس تولید کند.
سیلیس تنها یک روز در هسته می‌سوزد و یک هسته آهنی با دمایی بین 3 تا 5 میلیارد درجه سانتیگراد (5.4 تا 9 میلیارد فارنهایت) تولید می‌کند. هسته آهنی که با پنج پوسته گداختی احاطه شده ، به هنگام تلاش برای گداخت ، به درون خود فرو می‌پاشد. علتش این است که گداخت آهن بر خلاف سایر واکنشهای گداختی انرژی آزاد نمی‌کند، بلکه انرژی می‌گیرد. این فروپاشی ستاره را منفجر می‌کند و سپس مواد آن در فضا منتشر شده و بخشی از سایر سیارات و ستارگان می‌شوند.
مباحث مرتبط با عنوان
