نگاه اجمالی
خورشید ، در مقایسه با بعضی ستارههای کم جرم ، خیلی کند می‌چرخند. سرعت هر نقطه روی استوای آن فقط دو کیلومتر بر ثانیه است و تقریبا یک ماه طول می‌کشد تا یک دور کامل را طی کند. اما بسیاری از ستارههای نوع خورشید و سردتر از آن ، خلاصه آنهایی که در خوشه‌هایی باز نظیر
خوشه قلایص جای دارند، با سرعتهای استوایی حدود 10 کیلومتر بر ثانیه می‌چرخند. سرعت معدودی از ستارههای خوشه‌های جوانتر ، نظیر
خوشه پروین ، ده برابر این مقدار است.
تاریخچه
چند سال پیش ستاره شناسان توضیح ساده‌ای ارائه کردند.
سرعت دوران این ستاره‌ها در بدو تولید خیلی زیاد است، ولی بعدا با گذشت زمان کم می‌شود. این نظر متداول را اخیرا
استیون کاوالر (دانشگاه بیل) در نشست ژانویه انجمن نجوم آمریکا مجددا مطرح کرده است. محاسبات او دال بر آن است که ذرات باردار که به صورت
باد ستاره‌ای انتقال پیدا می‌کند و حرکت دورانی ستاره کند می‌شود.
سرعت چرخش ستارگان دوتایی
آیا ممکن است که ستاره‌ها ، با سرعتهای دورانی متفاوت بوجود بیایند؟ این نکته‌ای است که
پاول باتلر (دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو) و همکارانش می‌خواهند به آن پی ببرند و به این منظور در جستجوی قراین واضحی هستند که از همبستگی سرعت دورانی و سن ستاره حکایت کند. این پژوهشگران به
کمک تلسکوپ 5 متری پالومار طیف هشت کوتوله k را در خوشه پروین ثبت کرده‌اند.
از این هشت ستاره چهارتای آنها سرعتی بین 50 تا 100 کیلومتر بر ثانیه در امتداد خط دید دارند و سرعت چهارتای دیگر کمتر از 10 کیلومتر بر ثانیه است (برای تحویل این سرعتها به سرعتهای دورانی واقعی باید جهت محور چرخش ستاره‌ها را بدانیم). خطوط جذبی در طیف این ستاره‌ها حاکی از آن است که میزان
لیتیوم در چهار ستاره‌ای که دورانشان سریع است 2 تا 10 مرتبه بیش از ستاره‌هایی است که به کندی می‌چرخند. این عنصر معمولا شاخص قابل اعتمادی برای ستاره به شمار می‌رود؛ زیرا به لایه‌های عمیقتر ستاره که دمایشان زیاد است راه می‌یابد و با مواد دیگر می‌آمیزد و در
واکنشهای هسته‌ای شرکت می‌کند.
در نتیجه فراوانی‌اش با زیاد شدن
سن ستاره کم می‌شود.
باتلر و همکارانش به این نتیجه رسیدند که در خوشه پروین دورانگرهای سریع همگی جوانتر از دورانگرهای کند هستند و چرخش ستارههای کم جرم واقعا پس از پیدایش آنها کند می‌شود. تحلیل انها نشان می‌دهد که سرعت خطی دوران ستارههای k در زمانی بین 10 تا 100 میلیون سال ، پس از 100 کیلومتر بر ثانیه به 10 کیلومتر بر ثانیه می‌رسد.
سن ستارگان دوتایی
سن تنها عاملی نیست که به آهنگ دوران ستاره بستگی دارد.
جان اشتوفر (مرکز تحقیقات ایمزناسا) ،
لی هارتمان و
دیوید لاتام (مرکز اختر فیزیک اسمیتسونین هاروارد) اخیرا هم بستگی آهنگ چرخش و گونه ستاره‌ای را در ستارههای کم جرم خوشه ستاره‌ای قلایص تأیید کرده‌اند. رصدهای قبلی خوشه‌های جوانتر ، از جمله خوشه پروین نشان داده بود که چرخش ستارههای G و K سریعتر از ستارههای گونه M کند می‌شود.
اشتوفر و همکارانش استدلال می‌کنند که اگر این حرف درست باشد، باید سردترین ستارههای M خوشه قلایص همچنان به سرعت بچرخند؛ و این همان چیزی است از بررسی طیفهای تلسکوپ کره‌ها پیکینز بدست آمده است. این پژوهشگران می‌گویند که همه
کوتوله‌های K در نمونه‌گیری آنها سرعتهای دورانی می‌دارند که در امتداد دید کمتر از 10 کیلومتر بر ثانیه است.
مباحث مرتبط با عنوان
