سبک شهرسازی آذری

سبک آذری (قرن هفتم تا قرن یازدهم هـ .ق.)
مغولان بنیانهای سازمان شهری کشور را از هم گسستند و شهرگرایی را نزدیک به یک قرن بی‌معنا ساختند. کلیه شهرهای بزرگ همچون مرو، بخارا، سمرقند، نیشابور، ری و امثال آنها ویران شد و به علت ارتباط زیاد شهر و روستا، با تخریب و سقوط شهر، روستاهای تابعه نیز از میان رفت و بدین‌ترتیب دفتر حدود چهارصد ساله نهضت علمی ، ادبی ، هنری بسته شد.
اولین حرکت برای ساماندهی دولت در زمان هولاکوخان و توسط خواجه نصیرالدین طوسی انجام گرفت و مراغه به پایتختی انتخاب شد. دومین حرکت نیز توسط رشیدالدین فضل‌الله و در زمان غازان‌خان صورت گرفت. فقدان شبکه شهری ، یکی از مهمترین خصیصه‌های شهرسازی ایران در عهد مغول بود. نبود دولت و ناامنیهای موجود باعث می‌شد هر کجا که خان مغول سکنی می‌گزید مردم هم به آن شهر روی آورند. به همین دلیل در سبک آذری ، تک شهرهایی چون تبریز رشد کردند. شهر شام غازانی (شنب غازان) ، ربع رشیدی و سلطانیه از جمله شهرهای جدیدی بودند که در عهد مغول ساخته شدند. ربع رشیدی شهریی بود که در کناره شرقی تبریز احداث شد و هزارخانه در آن جای رفت. این شهر دارای محلات متفاوت ، عمارات و کتابخانه‌ای بزرگ و طرحی شطرنجی بود. علاوه بر ربع رشیدی دو شهر دیگر یعنی شنب غازان و سلطانیه نیز دارای طرح شطرنجی بودند. درخصوص کالبد شهری در این دوران منابع اندکی در دست است اما به طور کلی میتوان گفت که رشد تک شهرها، طرح شطرنجی و جدا بودن محلات از یکدیگر از ویژگیهای سبک آذری می‌باشند.