(OMBRE ACOUSTIQUE)
دید کلی
- آیا سایه صوت قابل مشاهده است؟
- سایه صوت چه شکلی تشکیل میشود؟
- آیا سایه صوت را میتوان همانند سایه نور تشخیص داد؟
- چرا هنگام مکالمه با تلفن هر چند بلند حرف بزنیم باز صدای رسیده به طرف مقابل چندان تغییر نمیکند؟
- چرا صوت موسیقی که ما در خارج از تالار میشنویم، به اندازه صدای داخل تالار برای ما جذاب نیست؟
بین صوت و نور ظاهرا جزئی اختلاف مشاهده میشود که لازم است راجع به آن توضیح دهیم. میدانیم که صوت و نور هر دو ماهیت موجی دارند و اکثر آنچه را که در مورد امواج نوری مشاهده میکنیم، در مورد امواج صوتی نیز قابل مشاهده است.
علل تشکیل سایه صوت
از جمله چیزهایی که وجودش در مورد امواج نوری بخوبی قابل روئیت و مشاهده است سایه نور است. در صورتی که در امواج صوتی معمولا سایه واضح مشاهده نمیشود. علت حقیقی این امر این نیست که
امواج صوتی در برخورد با مانع ، تولید سایه نمیکنند. زیرا در عمل مانعی که ابعادش به اندازه طول موج صوت بزرگ باشد، در دسترس ما نیست.
پراش نور
بزرگی طول موج نور در حدود اعشار میکرونی میباشد. بنابرین ، هر گونه مانعی و لو کوچک هم که باشد ابعادش نسبت به طول موج نور بینهایت بزرگ است. مثلا ابعاد در ، دیوار ، پرده و دسته صندلی ، برگ درختان و غیره هر کدام میلیونها دفعه و بیشتر بزرگتر از طول موج نور میباشند و البته وقتی مانع خیلی کوچک و یا باریک شود ، مثلا به کوچکی سوزن و یا به باریکی رشته مویی باشد. دیگر نمیتواند برای نور ، سایه خوبی درست کند. و در این حالت پدیده دیفراکسیون حادث میگردد و در پشت مانع بطریق خاصی نور مشاهده میشود.
دیفراکسیون صوت
طول موج صداهای انسانی در حدود متر است (برای حرف زدن معمولی مردان
طول موج از 2.5 - 3 متر و برای حرف زدن معمولی زنها طول موج از 1.2 متر تا 1.5 متر تغییر میکند). بنابراین مثلا دیواری که دارای ده متر باشد، نسبت به طول موج چندان بزرگ نیست و نمیتواند برای آن حائل خوبی باشد و از این جهت در اثر دیفراکسیون صوت صدای صحبت کننده از پشت آن شنیده می شود.
نمایش سایه صوت
اگر نت صوت خیلی زیر باشد مشاهده سایه آن آسانتر است و میتوان در آزمایشگاه با آنها سایه صوت را درست کرد. مثلا ممکن است با
سوت گالتن (سوتی است که طول موج آن در حدود دسیمتر و اعشار آن میباشد) با بکار بردن مقوایی به ابعاد متر تا اندازه سایه صوت را قابل مشاهده نمود. میدانیم که هر نوع صوتی با مشخصات سه گانه خود یعنی
شدت ،
ارتفاع ،
طنین مشخص میگردد.
چون هر گونه صدایی مخلوط از صدای اصلی و هارمونیکهای آن و در نتیجه مخلوطی از صداهایی با ارتفاع مختلف میباشد، لذا وقتی مانع در جلو امواج صوتی قرار میگیرد ممکن است بعضی از آن صداها زیرترند بکلی متوقف گردند و برای آنها تولید سایه شود و یا بطور ناقص به پشت مانع برسند. بنابراین عمل مانع نسبت به صداهای زیر و بم یکسان نمیباشد. نتیجه اینکه ممکن است در
خلا ، دیوار مشخصات صوتی که در جلوی آن درست شده است موجود نباشد و بطور خلاصه صدا در رسیدن به پشت مانع تغییر نماید.
مباحث مرتبط با عنوان