افکار
کییر کگارد تقریباً اوایل جنگ جهانی اول چندان مورد توجه نبود اما حوادث این قرن زمینه مساعدتری برای پرورش افکار او ایجاد کرد. زیرا در اثر دو جنگ جهانی و نیز از بین رفتن بسیاری از آرمانهای قرن 19، نوعی هرج و مرج در حیات معنوی و فکری اروپا به وجود آمد.
ارزشهای قرن قبلی مخصوصا بت ترقی اروپاییان در قرن 20 شکست. وقوع جنگ جهانی اول در به اصطلاح مترقیترین ممالک دنیا با چند میلیون تن کشته و زخمی و پایمال شدن بدیهیترین ارزشهای اخلاقی و انسانی، عدهزیادی را نسبت به ارزش و اصالت تمدن اروپایی و هدفشان به شک افکند و سبب دگرگونی در ارزشهای فلسفی و مذهبی اروپا شد. پس از جنگ جهانی دوم این جنبه بیشتر تقویت شد. نسل جوان که در بسیاری از موارد اعمال و رفتار والدین خود را خلاف ارزشهایی که بدانها تکیه می شد، میدید، به همه چیز بیاعتماد شد و همه چیز را زیر پا گذاشت.
در چنین جو اجتماعی زمینه برای نشو و نمای مکتب ضد عقلی و درون گرای اگزیستانسیالیسم آماده شد و کم کم جنبه عامیه و اجتماعی آن شکل مشخصتری یافته و در قالبهای فلسفی و مکتبی جدید در آمد. این مکتب ابتدا جنبه مذهبی داشت اما در اثر دگرگونی ارزشها و شک فلسفی جدید نتوانست صبغه مذهبی خود را حفظ کند و به الحاد کشیده شد. ولی در هر دو جنبه مذهبی و الحادی، علیه هر نوع منطق اجتماعی و عقلی به قیام برخاست و از جامعه رویگردان شد.
چنانکه گابریل مارسل که از نمایندگان اگزیستانسیالیسم مذهبی است در مخالفت با منطق عقلی گوید:
«
دادن اهمیت فوقالعاده به عقل مثل آن است که ما قیصریهای را برای دستمال بسوزانیم.»
و به قول سارتر که از مبلغین معروف اگزیستانسیالیسم الحادی است فکر رایج بین اگزیستانسیالیستها این است:
«
زندگی اجتماعی نه تنها مفید نیست بلکه موجب فساد و مایه سالوس است. این عصیان و پشت پا زدن به تمام معقولات و معنویات فرو رفتن در گرداب خود است. »
گرچه اگزیستانسیالیسم از اصالت بشر دم زده و ظاهراً می خواهد انسان را از گرفتاری در دام بیارزشیها نجات دهد، اما خود به چنان دره هولناکی از سقوط ارزشها افتاده که یارای خلاصی از آنرا ندارد و این سیمای دیگری از تمدن نیهیلیسم ناشی از آن است.
کتاب آشنایی با مکاتب و اصطلاحات عقیدتی و سیاسی
نویسنده: دفتر برنامه ریزی و کتب درسی
صفحه: 92-93
