زمان وقوع زلزله را در اکثر موارد میتوان از روی فاکتورهایی مانند تعداد زلزلههای خفیف و متصاعد شدن گاز رادن و ... پیش بینی کرد ولی در مواردی هم زلزله اصلی بدون هیچ هشداری و به صورت ناگهانی اتفاق میافتد که در این صورت تشخیص زمان آن امکان پذیر نیست. در زیر فاکتورهایی را که از روی آن میتوان تا حدودی زمان زلزله اصلی را پیش بینی کرد، اشاره میکنیم. |
سرعت امواج p
موج p اولین موجی است که به
ایستگاه لرزه نگاری میرسد، زیرا سرعت آن از بقیه
امواج زلزله بیشتر است موج p از نوع امواج حجمی است که در اجسام جامد سرعت عبور آن بیشتر از مایعات است. این موج در اجسام جامدی که دارای
چگالی بیشتری میباشند، سرعت بیشتری دارد. وقتی که به یک منطقه فشار تکتونیکی وارد میشود منطقه فشرده میشود و فشرده شدن سنگها باعث میشود که سرعت امواج P افزایش یابد. بنابراین از روی افزایش سرعت امواج P که در اثر وقوع پیش لرزهها ایجاد میشود، میتوان زمان وقوع زلزله اصلی را پیش بینی کرد.
بالا آمدگی زمین
در اثر وارد شدن نیروهای تکتونیکی به منطقه سنگها فشرده شده و منطقه برآمده میشود و به ارتفاع آن افزوده میشود بالا آمدگی زمینی را میتوان از روی
ماهوارهها به میزان خیلی دقیق محاسبه کرد. بنابراین بالا آمدگی زمین نیز میتواند عاملی برای وقوع زلزله اصلی باشد.
متصاعد شدن گاز رادن
گاز رادن هنگامی آزاد میشود که شکستگیهایی در سنگها ایجاد شود. این شکستگیها به این صورت ایجاد میشوند که وقتی که منطقه تحت استرس باشد، در جهتی که بیشترین
نیرو به سنگها وارد میشود یا در جهت б1 شکستگیهایی تشکیل میشود این شکستگیها در جهت موازی با б1 میباشند. عامل ایجاد پیش لرزهها را به تشکیل این شکستگیها در سنگها ، مربوط میدانند وقتی که شکستگیها ایجاد شدند با ادامه فشار تکتونیکی این ترکها از هم فاصله گرفته و باعث میشود گاز رادن آزاد شود، آزاد شدن گاز رادن را نیز در اکثر زلزلهها ، کمی قبل از زمان وقوع زلزله ثبت کردهاند.
مقاومت الکتریکی سنگها
همانطوری که در قسمت بالا ذکر شد پس از ایجاد ترکها در سنگها و ایجاد فاصله بین ترکها ، آب فضای خالی ترکها را پر میکند با پر شدن آب به داخل ترکها و افزایش فشار آب منفذی ، مقاومت الکتریکی سنگها کاهش مییابد. بنابراین با اندازه گیری
مقاومت الکتریکی سنگها هر چه که به زمان وقوع زلزله اصلی نزدیک تر میشویم از مقدار مقاومت کاسته میشود که این نیز میتواند عاملی برای تشخیص زمان زلزله باشد.
تعداد زلزلههای خفیف
پیش لرزهها معمولا در اثر ایجاد شکستگیها در سنگها ایجاد میشوند. تعداد پیش لرزهها همچنان که به زمان زلزله اصلی نزدیکتر شویم بیشتر میشود، ولی کمی مانده به زلزله اصلی از تعداد پیش لرزهها کاسته میشود، بطوری که دیگر متوقف میشود و دیگر پیش لرزهای اتفاق نمیافتد و دلیل آن هم این است که دیگر شکستگی در سنگ ایجاد نمیشود تا تولید پیش لرزه کند.
سایر روشها
استفاده از حیوانات
بعضی از حیوانات قادرند تا امواج p که زودتر میرسند را درک کنند ولی انسان قادر نیست این امواج را دریافت کند. ولی اگر
زلزله سطحی باشد، حیوانات و انسان زلزله را باهم بطور همزمان حس میکنند. بعضی از حیوانات که قادرند کمی قبل از زلزله ، وقوع زلزله را تشخیص دهند عبارتند از :
پرندگان ،
سگ ،
ماهی و ... .
روش فضا و زمان
اگر یک
گسل مشخص و زلزله مربوط به آن در دسترس باشد، میتوان از این روش استفاده کرد. پس از ایجاد زلزله در طرفین یک گسل برای مدتی اصلا زلزله رخ نمیدهد. بعد از این مدت زلزلههای کوچکی در دو انتهای گسل رخ میدهد که آرام آرام به سمت مرکز گسل پیش میروند. وقتی به نزدیک نقطهای که
زلزله شدید قبلی رخ داده نزدیک میشوند، زلزلهها برای مدتی قطع میشود و در آخر همان زلزله بزرگ دوباره رخ میدهد و این چرخه تکرار میشود
مباحث مرتبط با عنوان