مقدمه

سردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات روزمره بشر در قرن بیستم است، طوری که در بسیاری مواقع آنها را مجبور می‌کند تا در اسرع وقت به پزشک مراجه کنند. با وجود اینکه هنوز دلیل این بیماری بطور کامل شناخته نشده، اما محققان در پیدا کردن راههای موثر در جهت درمان و کاهش اثرات سو آن گامهای مثبتی برداشته‌اند.

قسمت اعظمی از این سردردها ، سردردهای تنشی ، میگرن و سردردهای خوشه‌ای هستند که به یک سری پیام دهنده‌های شیمیایی ناپایدار که ما آنها را پیام آورهای عصبی می‌نامیم، مربوط می‌شود. در اینجا عامل اصلی ممکن است وجود سروتونین باشد که بر روی رگهای خونی اطراف سر و گردن اثر گذاشته، درد را از این نواحی به مغز منتقل کند. از آنجا که حدود 95 درصد از سردردها به بیماری مربوط می‌شوند، بنابراین علت بروز آنها را نادیده بگیرید. انواع سردردهای رایج را در زیر توضیح داده‌ایم:

سردردهای تنشی

این نوع سردردها را که بسیار رایج هستند، سردردهای تنشی یا هیجانی هم می‌نامند و با وجود آن محققان هنوز نتوانسته‌اند رابطه مستقیمی بین استرس و بروز این نوع سردردها بیایند. اما همچنان معتقدند که این سردردها از کار زیاد و تنشهای هیجانی ناشی می‌شوند که بیشتر مواقع ناحیه پس سری را گرفتار می‌کند. این سردردها بیشتر مواقع هم به شکل پراکنده و نامنظم بروز می‌کنند و هم به شکل مزمن و حاد گریبان افراد را می‌گیرند، طوری که شخص در طول یک ماه ممکن است 15 روز با این سردرد دست و پنجه نرم کند.

علائم

فرد مبتلا درد را مثل یک فشار سبک و در عین حال ملایم حس کرده، سنگینی و بهم فشردگی از هر طرف سر عارض وی می‌شود. این درد می‌تواند از 30 دقیقه تا 7 روز ادامه داشته باشد.

درمان

برای درمان سردردهای پراکنده و نامنظم می‌توان از قرصهای مسکن استفاده کرد. برای سردردهای مزمن هم گاهی اوقات پزشکان با تجویز داروهای ضد افسردگی یا داروهایی که اختصاصا باعث کاهش تنشهای عضلانی می‌شوند، سعی می‌کنند تا تناوب بروز این سردردها را کاهش بدهند. علاوه بر آن گرم و سرد شدن پیشانی به کمک حوله یا ماساژ آرام شقیقه و گیجگاه می‌تواند تاثیر بسزایی در تسکین این نوع سردرد داشته باشد. ضمن آنکه انجام تمرینات ورزشی و بهره گیری از تکنیکهای ریلکسیشن نظیر یوگا و مدیتیشن نیز بسیار موثر هستند.

سردرهای میگرنی

سردردهای میگرنی با وجود آن که نسبت به سردردهای تنشی کمتر در میان مردم شایع هستند، اما با این حال بیشترین نوع سردرد را در زنان تشکیل می‌دهند. حداقل 10 درصد از افراد مبتلا به میگرن با علائم هشدار دهنده و ناخوشایندی که در علم پزشکی « اورا » نامیده می‌شود، مواجه شده‌اند. اورا نوعی حس ذهنی یا پدیده حرکتی است که قبل از یک وضعیت نورولوژیک بخصوص یک تشنج صرعی یا میگرن بروز می‌کند. اورا در سردردهای میگرنی یک سری نابهنجاریهای بصری نظیر نور چشمک زن و کرختی و سوزش زبان ، دست و صورت است که در برخی موارد مشکلاتی را به وجود می‌آورد.

علائم

درد معمولا در یک طرف سر بروز می‌کند. غالبا با حرکات و جنب و جوشهای روزمره نظیر بالا و پایین رفتن از پله‌ها تشدید می‌شود. گاهی علائمی نظیر حالت تهوع ، استفراغ ، یبوست یا اسهال و حساسیت به نور و صدا هم عارض فرد مبتلا می‌شود. درد میگرن معمولا بین 4 تا 72 ساعت ادامه می‌یابد. عواملی که باعث سردردهای میگرنی می‌شوند، عبارتند از :

• مصرف برخی مواد غذایی نظیر شکلات و پنیر مانده (کهنه)
  
  
• اتاق دم کرده و خفه
  
  
• عطر و ادکلن.

درمان

بیشتر افراد مبتلا به سردردهای میگرنی به تجویز دارویی نیاز دارند. ترکیبی از قرصهای آسپرین و داروهای ضد تهوع متو کلو پرامید تاثیر مثبتی در جهت تسکین درد میگرن دارند. داروهای جدید تریپتات مشابه سروتونین عمل کرده، تاثیری مشابه آن را دارند. این داروهای زمینه مساعدی را برای مدیتیشن آماده کرده، حالت تهوع و درد را از بین می‌برند. ضمن آنکه اعتیادآور نیستند.

سردردهای خوشه‌ای

این نوع سردردها ، شدیدترین و دردناکترین درد را به همراه داشته، در عین حال کمتر از همه در میان مردم شایع هستند. از 10 فرد بیمار ، 9 نفرشان مرد هستند که غالبا سیگاریهای قهار و دائم‌الخمر در زمره این گروه قرار دارند. سردردهای خوشه‌ای به صورت گروهی حمله کرده، معمولا درد هر روز در یک ساعت معین بروز می‌کند و ممکن است روزها ، هفته‌ها یا حتی ماهها طول بکشد. در نهایت هم این امکان وجود دارد که پس از بهبودی نسبی ، درد ماهها یا سالها به سراغ فرد مبتلا نیاید، و او فکر کند که کاملا خوب شده است.

علائم

دردی شدید و کشنده در یک طرف سر احساس می‌شود، ضمن آنکه ممکن است آبریزش بینی و چشم از همان طرف سر که درد در آن نقطه ریشه دوانده، آغاز بشود.

درمان

گاهی اوقات استنشاق اکسیژن خالص در مرحله اول بروز سردرد ممکن است درد را متوقف کند. برخی افراد با استفاده از داروهای بی‌حسی موضعی از راه بینی ، یا مصرف داروهای سوما تریپتان سعی می‌کنند درد را کمتر احساس کنند. داروهای نظیر ارگوتامین و وراپامیل می‌توانند از بروز این نوع سردردها نیز جلوگیری کنند. هنگامی که به این نوع سردرد مبتلا شدید، سیگار نکشید و از انجام فعالیتهای تنش‌زا خودداری کنید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

1. هنگامی که در طول یک هفته 3 بار یا بیشتر به سردرد مبتلا نیار دارند.
   
   
2. وقتی احساس می‌کنید برای تسکین سردرد به داروی بیشتری نیاز دارید.
   
   
3. سردردتان با فشار زیاد ، سرفه ، خم و راست شدن و سایر فعالیتهای بدنی تشدید می‌شود.
   
   
4. سردردتان با کوتاهی تنفس ، تب ، سرگیجه ، گرفتگی گردن ، لکنت زبان ، بی‌حسی ، بی‌حالی ، دستپاچگی یا استفراغ شدید همراه باشد.
   
   
5. وضعیت و نوع سردرد تغییر کرده، یا پس از 50 سالگی بروز کند.
   
   
6. سردردتان نسبت به گذشته شدت بیشتری پیدا کند.

غذاهای مرتبط با سردرد

غذاهای زیادی می‌توانند سبب سردرد شوند، اما این بدان معنا نیست که فقط غذاهای بخصوصی باعث ایجاد سردرد می‌شوند، بلکه عادات غذایی هم در این میان نقش تعیین کننده‌ای دارد. روزه‌داری ، تشنگی یا صرف نظر از مصرف یک وعده غذایی نیز سبب سردرد می‌شود. با دنبال کردن مسیر سردرد ممکن است بتوانید تشخیص دهید که چه غذاهایی سبب سردرد شما می‌شوند.

پنیر کهنه و سایر غذاهای حاوی تیر آمین

تیر آمین ماده‌ای است که بطور طبیعی در تعدادی از غذاها وجود دارد. این ماده در اثر شکستن زنجیره پروتئینی غذاهای مانده بوجود می‌آید. معمولا هر قدر ماده غذایی پروتئینی مانده‌تر باشد، حاوی تیر آمین بیشتری نیز می‌باشد. میزان تیر آمین در پنیر با توجه به نوع فرآیند ، نوع تخمیر ، قدمت ، نوع فساد و حتی نوع آلودگی باکتریایی متفاوت است. پرهیز از مصرف مواد غذایی حاوی تیر آمین مانند پنیر مانده ، نوشیدنی‌های الکلی ، برخی گوشتهای فرایند شده و غذاهای ایجاد کننده فشار خون بخصوص برای افرادی که از داروهای بازدارنده مونو آمین اکسیداز برای درمان سردرد خود استفاده می‌کنند، ضروری بنظر می‌رسد.

الکل

هنگام مصرف الکل خون بیشتری به سمت مغز می رسد. بسیاری از دانشمندان عامل ایجاد کننده سردرد را ناخالصی در الکل یا ناشی از محصول فرعی سوخت و ساز الکل در بدن فرد مصرف کننده الکل می‌دانند.

غذاهای سرد

غذاهای سرد نیز در برخی افراد سبب سردرد می‌شوند. زمانی که درجه حرارت بدن ناشی از ورزش یا درجه حرارت بالای محیط ، بالا رفته باشد و ماده غذایی سردی به بدن برسد، دردی که در ناحیه پیشانی حس می‌شود، حداقل 6 تا 25 ثانیه و حداکثر برای چند ثانیه تا دو دقیقه به طول می‌انجامد. بیش از 90 درصد افرادی که از میگرن رنج می‌برند، حساسیت به بستنی و مواد غذایی سرد را اظهار کرده‌اند.

دیگر مواد غذایی مسبب سردرد

• بادام زمینی ، کره بادام زمینی ، سایر میوه‌های مغزدار نظیر پسته ، گردو ، بادام ، پیتزا ، چیپس سیب زمینی ، جگر مرغ یا سایر قسمتهای گوشت ، ماهی دودی ، نان ، کراکر و دسرهای حاوی پنیر ، موز رسیده ، میوه‌های اسیدی مانند مرکبات ، آلو قرمز ، تمشک ، کیوی ، آناناس.
  
  
• انواع میوه‌های خشک، مانند انجیر خشک ، کشمش ، خرما ، سوپ تهیه شده با عصاره گوشت ، فراورده‌های شیری پرورده نظیر خامه ترش ، سرشیر ، ماست ، کافئین موجود در شکلات ، کاکائو و نوشیدنی‌هایی مانند قهوه ، چای و برخی داروها مانند آپتایامر
  
  
• انواع پنیرهای حاوی تیر آمین بالا ، پنیر آبی ، بری ، چدار ، استیلتون ، فتا ، گورگون زولا ، موزارلا ، پارمزان ، سوییس ، پنیر پرورده.

مباحث مرتبط با عنوان

• استرس
• افسردگی
• اورا
• تیر آمین
• سردرد
• سردرد تنشی
• سردرد خوشه‌ای
• سروتونین
• میگرن