محیط رسوبی
محیط رسوبی به بخشی از سطح کره زمین اطلاق می گردد که دارای اختصاصات فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی مخصوص به خود است و با محیطهای اطراف خود فرق می کند. برای مثال می توان محیطهای کویری ، رودخانه ای دلتایی و ... را نام برد.
رخساره (facies)
رخساره عبارت است از مجموعه خواص سنگ شناسی و فسیل شناسی یک واحد چینه ای که آنم را از رخساره های دیگر متمایز می کند. علاوه بر این ، رخساره نمایش دهنده موقعیت ساختمانی حوضه ، شرایط ته نشست رسوبات و وضعیت زیستی حوضه نیز می باشد. رخساره ها را به دو بخش رخساره های سنگ (Lithofacies) و رخساره های زیستی (biofacies) تقسیم می کنند.
رخساره های سنگی: عبارت از مجموعه خواص فیزیکی ، کانی شناسی و پتروگرافی یک واحد چینه ای است.
رخساره های زیستی: شامل مجموع خواص فسیل شناسی یک واحد چینه ای می باشد و خود به دو رخساره ای جانوری (faunal facies) و رخساره های گیاهی (floral facies) تقسیم میشود. بادی توجه داشت که رخساره های در محیطهای رسوبی خاصی تشکیلا می شوند ، بنابراین دو واژه محیط رسوبی و رخساره نباید از نظر معنی با یکدیگر اشتباه گردد. در مطالعات زمین شناسی برای تعبیر و تفسیر محیط رسوبی و ارائه نقشه های جغرافیایی گذشته باید تغییرات رخساره ای بطور عمودی و جانبی دقیقا مورد بررسی قرار گیرد.
روش تفسیر محیطهای رسوبی
تفسیر محیطهای رسوبی در دو مرحله صورت می گیرد :
مرحله اول: در این مرحله ابتدا اطلاعات مورد نیاز بر اساس مقالات منتشر شده ، مطالعات سطح الارضی تحت الارضی (خرده ها، مغزه ها و نمودارها) و آنالیزهای آزمایشگاهی جمع آوری میشود تا در مرحله تفسیر از آنها استفاده می گردذد. این اطلاعات شامل مطالعات
چینه شناسی ،
رسوب شناسی ،
پترولوژی و وضعیت ساختمانی (تکتونیکی) منطقه می باشد.
در بررسیهای چینه شناسی ، اطلاعات مربوط به تغییرات رخساره ای از نظر سنگی و فسیلی موردمطالعه قرار می گیرد. اطلاعات مربوط به رسوب شناسی نظیر بافت ،
ساختمانهای رسوبی و غیره و سنگ شناختی از مطالعات انجام شده سطح الارضی ، تحت الارضی و بررسیهای آزمایشگاهی به دست خواهد امد. وضعیت ساختمانی منطقه را می توان با استفاده از مقالات منتشر شده و مطالعات انجام شده مشخص شود.
مرحله دوم: در این مرحله اطلاعاتن جمع آوری شده تفسیر می گردد. برای تفسیر اطلاعات ، ابتدا توالیهای عمودی در مقاطع اندازه گیری شده به چند بخش مختلف تقسیم می گردد. این تقسیم بندی بر اساس تغییرات رخساره ای می باشد. بطور کلی مجموع چند بخش خود یک توالی را تشکیل می دهد. برای مثال می توان افزایش اندازه دانه ها در یک توالی عمودی را نام برد که این خود نشانگرافزایش انرژی محیط و میزان ذرات دانه درشت حمل شده به سمت آن است. سپس فرآیندهای هیدرودینامیکی را که در حد بین رسوب و آب عمل کرده است ، از نظر انرژی یا وضعیت
رسوبگذاری ، تفسیر می گردد. برای مثال اگر طبقه بندی مورب در توالی موجود باشد ، با استفاده از اطلاعات آزمایشگاهی و محیطهای عهد حاضر قابل تفسیر است. زیرا حرکت
رپیل مارک ها و مگارپیل مارک ها در محیطهایی که آب یا باد در حال حرکت است ، موجب تشکیل طبقه بدی موب می گردد. بنابراین با استفاده از
طبقه بندی مورب و ساختمانهای رسوبی دیگر می توان وضعیت هیدرودینامیکی رسوبات ، در زمان تشکیل را تفسیر کرد.
همچنینی از ساختمانهای بیوژنیکی و نیز فسیلهای موجود در رسوبات می توان شرایط زیستی گذشته را تا حدودی پیشگویی کرد. علاوه بر اطلاعات مربوط به فرآیندهای تشکیل دهنده توالیای رسوبی باید موقعیت زمین شناسی منطقه ای ، نظیر تکتونیک ، چینه شناسی ، آب و هوایی و سنگ شناسی نیز مورد بررسی قرار گیرد ا این که شرایط محیط ارائه گردد.
پس از تفسیر فرآیندهای تشکیل دهنده توالیها ، سوالی مطرح خواهد بود که چه نوع محیط در زمان تشکیل وجود داشته است تا فرآیندهای تفسیر شده در آن عمل کرده باشد؟ حال با استفاده از اطلاعات موجود در توالیهای عمودی و تغییرات جانبی محیطهای عهد حاضر می توان اطلاعات بدست آمده در مورد سنگهای مورد مطالعه را تلفیق کرده و محیط شکیل آنها را تفسیر نمود و مدلی مناسب بر اساس فرآیندهای تشکیل دهنده آنها ارائه کرد.
تقسیم بندی محیطهای رسوبی
محیطهای رسوبی را می توان بر اساس مو.قعیت جغرافیایی آنها ، به سه دسته اصلی غیر دریایی یا قاره ای ، حد واسط و دریایی تقسیم کرد.
رسوبات این محیطها در سطح قاره ها و بالاتر از سطح آب دریاها بر جای گذاشته می شوند. مهمترین محیطهای قاره ای شامل
محیطهای یخچالی ،
مخروط افکنه، رودخانه ای ، کویری و دریاچه ای می باشد
رسوبات محیطهای حد واسط در سواحل دریاها و در حد فاصل بین دریا و خشکی برجای گذاشته می شود.
مهمترین محیطهای حد واسط ، شامل
دلتاها ،
پهنه های جذر و مدی و
جزایر سدی است.
محیطهای دریایی در زیر آب دریاها قرار دارد و به دو بش مناطق کم عمق و عمیق تقسیم میشوند. در محیطهای دریایی ، کلیه رسوبات آواری و کربناتی که در مناطق کم عمق و عمیق دریا بر جای گذاشته می شوند. ونیز
ریف ها مورد بحث و بررسی قرار می گیرند.
مباحث مرتبط با عنوان: