راههای کسب عفو و ترک انتقام جویی

بهترین راه برای درمان صفت رذیله انتقام‌جویی و صعود به اوج فضیلت عفو و گذشت در درجه اوّل تفکر درباره پیامد‌های هر کدام از این دو صفت است، هنگامی که انسان ببیند عفو و گذشت چه برکاتی در دنیا و آخرت دارد و چگونه سبب قدرت و آبرو و عظمت نزد خلق و خالق می‌شود، و انسان را از بسیاری از مشکلات زندگی و درد‌سر‌های فراوان می‌رهاند و به او محبوبیت در نزد مردم و خدا می‌دهد، در حالی که انتقام جویی گاه شیرازه زندگی او را به هم می‌ریزد.

و جان و مال و آبروی او را با انواع خطرات مواجه می‌کند و به یقین عفو و گذشت را بر انتقام جویی ترجیح خواهد داد و کم کم این مسأله به صورت خلق و خوی و ملکه اخلاقی در می‌آید.

از سوی دیگر هنگامی که ریشه‌های انتقام جویی را که در بالا اشاره شد بشناسد و به درمان یک یک آنها بپردازد، با از میان رفتن علت، معلول نیز از میان خواهد رفت و کینه‌توزی و انتقام جویی جای خود را به دوستی و محبت و عفو و گذشت خواهد سپرد.

به این ترتیب به پایان بحث در باره فضیلت عفو و گذشت و رذیله انتقام جویی می‌رسیم. هر چند هنوز مسائل نا‌گفته در اینجا کم نیست.