مقدمه
دوران کودکی از نظر دندانپزشکان اهمیت بسیار دارد. اهمیت این دوره بدلیل رویش دندانهای شیری است. معمولا هنگامیکه کودک شش ماهه است اولین دندانهای شیری در دهان او ظاهر میشود. رویش بقیه این دندانها تا پایان دو یا سه سالگی طول میکشد. تعداد دندانهای شیری در هر فک 10 عدد و در تمامی دهان 20 عدد است. جویدن مواد غذایی تا سن شش سالگی بر عهده دندانهای شیری است. در این سن دندانهای دائمی شروع به روئیدن نموده، بتدریج جانشین آنها میگردند. بگونهای که در سنین 12 تا 13 سالگی دیگر اثری از دندانهای شیری نمیماند و تمامی دندانها دائمی است.
تقسیمبندی دندانهای شیری
برای آنکه دندانهای شیری را بهتر بشناسیم آنها را به سه دسته تقسیم مینمائیم:
دندانهای پیشین شیری
این دندانها در جلوی دهان کودک واقعند و تعداد آنها در هر فک چهار تا است. (در هر سمت 2 دندان).
دندانهای پیشین شیری اولین دندانهائی هستند که در دهان کودک رویش مییابند. محصولات این دندانهای را با حروف B , A مشخص مینمایند. به این ترتیب که در هر نیمه فک بالا یا پایین ، اولین دندان پیشین شیری را دندان A و دومین دندان پیشین شیری را دندان B مینامند.
دندانهای نیش شیری
این دندانها در دهان بعد از دندانهای پیشین قرار داشته، تعداد آنها در هر فک 2 تا است (در هر سمت یک دندان).
دندانهای نیش شیری معمولا وقتی که کودک 19 تا 20 ماهه است در دهانه ظاهر میشود. این دندانها را با حروف C نیز نشان میدهند.
دندانهای آسیای بزرگ شیری
این دندانها در عقب دهان و بعد از دندانهای نیش قرار دارند و تعداد آنها در هر فک چهارتاست (در هر سمت 2 دندان). اولین
دندان آسیای بزرگ شیری با دندان D و دومین دندان آسیای بزرگ شیری را دندان E مینامند. زمان رویش دندان D در حدود 16 ماهگی و E حدود 28 ماهگی اسعت. به این ترتیب مشخص میگردد که در دوران کودکی (تا حدود 6 سالگی) در هر نیمه فک بالا و یا پایین 2 دندان پیشین ، یک دندان نیش و دو دندان آسیا وجود دارد.
آیا مراقبت از دندانهای شیری اهمیت دارد؟
آری: این اهمیت به این دلیل است که دندانهای شیری علاوه بر وظایف معمولی یک دندان (جویدن ، تکلم ، حفظ شکل و زیبائی چهره) وظیفه خاصی دارند.
وظیفه خاص دندانهای شیری
حفظ فضای لازم برای رویش
دندانهای دائمی ، وظیفه مهم دندانهای شیری است. هرگاه دندانهای شیری نتوانند این وظیفه را بخوبی انجام دهند، رویش دندانهای دائمی زیرین دچار اشکال میشود. بعبارت دیگر رویش صحیح دندانهای دائمی ارتباطی نزدیک به وجود دندانهای شیری تا سنی خاص دارد بگونهای که هرگاه دندانهای شیری زودتر از زمان طبیعی کشیده شوند، یا آنکه بیشتر از مدت لازم در دهان باقی بمانند، ممکن است رویش دندانهای دائمی زیرین دچار اشکال شود. این مطلب را میتوان اینگونه تشریح کرد که کودک هنگام تولد معمولا دندانی ندارد اما اینکه پس از مدتی دندانهایی در دهان وی پیدا میشود به این دلیل است که جوانههای سازنده دندان قبل از تولد در داخل استخوان فک شروع به تشکیلشدن مینمایند. پس از تولد کودک و با گذشت زمان این جوانهها کاملتر شده، دندانهای را بوجود میآورند که به آنها دندانهای شیری میگویند.
خوب است بدانیم در زیر دندانهای شیری معمولا جوانههای دیگری نیز وجود دارد که وظیفه آنها بوجود آوردن دندانهای دائمی است و بدین جهت به "جوانههای دندانهای دائمی" موسومند. پس از رویش دندانهای شیری ، این جوانهها همچنان به رشد خود ادامه داده، ابتدا تاج و بعد از مدتی ریشه دندانهای دائمی را در داخل استخوان فک بوجود میآورند. همزمان با تشکیل ریشه ، این جوانهها شروع به حرکت میکنند. جالب است بدانیم که حرکت جوانه دندانهای دائمی همراه با از میان رفتن ریشه دندانهای شیری است. از بینرفتن ریشه دندانهای شیری سبب لقشدن این دندانها میشود. هنگامیکه که دندان لق شده میافتد، معمولا نوک سفید دندان دائمی را در زیر آن میتوان مشاهده کرد. افتادن دندانهای شیری را به این نحو حالتی طبیعی است، اما در مواردی که به دلیل پوسیدگی شدید این دندانها زودتر از زمان خود کشیده شوند، یا هنگامیکه در زمان مقرر لق نشده و همچنان در جای خود باقی بمانند، اشکالاتی در رویش دندانهای دائمی بوجود خواهند آورد.
عوارض نیفتادن دندانهای شیری در زمان مناسب
هرگاه دندانهای شیری در موعد خود نیفتند، میتوانند باعث کج یا دیر روئیدن و در مواردی نروئیدن دندانهای دائمی زیرین گردند. در اینگونه مواقع بهتر است طفل را نزد دندانپزشک برده، علت نیفتادن دندانهای شیری و سرنوشت دندانهای دائمی زیرین را جویا شویم.
عوارض زود افتادن دندانهای شیری
با انکه اغلب پدر و مادرها برای دندانهای شیری ارزشی قایل نیستند و زود افتادن آنها را مسئله چندان مهمی نمیدانند، باید بدانیم که: برای صحیح روئیدن دندانهای دائمی ، هر کدام از دندانهای شیری باید تا سن خاصی در دهان باقی بمانند. بعنوان مثال دندانهای آسیای شیری یا همان دندانهای E , D بایستی تا حدود 10 سالگی بطور سالم نگهداری شوند.
جدول زمان رویش و ریزش دندانهای شیری
|
نام دندانهای شیری | اولین پیشین | دومین پیشین | نیش | اولین آسیای بزرگ | دومین آسیای بزرگ
|
زمان رویش | هفت و نیم ماهگی | 9 ماهگی | 18 ماهگی | 14 ماهگی | 24 ماهگی
|
زمان ریزش | 7-8 سالگی | 8-9 سالگی | 11-12 سالگی | 11-10 سالگی | 12-10 سالگی
|
دندانهای شیری فک بالا | A | B | C | D | E
|
دندانهای شیری فک پایین | A | B | C | D | E
|
زمان رویش | 6 ماهگی | 7 ماهگی | 16 ماهگی | 12 ماهگی | 20 ماهگی
|
زمان ریزش | 7-6 سالگی | 8-7 سالگی | 10-9 سالگی | 12-10 سالگی | 12-11 سالگی
|
مباحث مرتبط با عنوان