بروز پدیده درد از برخی تبادلات شیمیایی و تغییرات ناشی میشود که نتیجه واکنش سه بخش عمده در بدن است. این نواحی شامل اعصاب محیطی ، نخاع و مغز است که هر یک نقش عمدهای در پیدایش درد دارند. |
مقدمه
بدون تردید همه ما در زندگی خود بارها با بیماریهای گوناگون دست و پنجه نرم کردهایم. آنچه در تمام این موارد مشترک بوده ، تجربه حس ناخوشایندی به نام «درد» است. احساس درد تجربهای جهانی است و تمام مردم روی زمین از این نظر یکسان هستند. به دلیل اهمیت این موضوع ، دانشمندان
علوم پزشکی در دهه اخیر توجه خاصی به شناسایی ماهیت و چگونگی بروز درد داشتهاند. در نتیجه این تحقیقات مشخص شده که میزان احساس درد و چگونگی پاسخ به آن تا حد زیادی به وضعیت جسمی ، روحی و فرهنگی افراد بستگی دارد. مواجهه قبلی اشخاص با درد نیز در چگونگی احساس آن موثر است.
اگرچه درد در بسیاری از موارد نشانه بیماری محسوب میشود، اما چنانچه این حالت ادامه یابد تبدیل به وضعیتی مزمن میشود. در این حال دیگر درد نه به عنوان علامت بیماری ، بلکه خود یک «بیماری» محسوب میشود که نیازمند توجه خاصی است.
نواحی موثر در پیدایش درد
اعصاب محیطی
شامل شبکهای از رشتههای عصبی است که در سراسر بدن گسترده شدهاند. تماس با پایانههای این رشتههای عصبی حس درد را به همراه خواهد داشت. در اندامهایی مثل
پوست ،
مفاصل ، عضلات و سایر اندامهای بدن میلیونها عدد از این پایانهها که به نام
گیرندههای درد نامیده میشود، دیده میشود. این گیرندهها در نواحیی که بیشتر مستعد آسیب هستند مثل انگشتان دست و پاها تجمع بیشتری دارند. به همین دلیل هنگامی که یک براده فلز یا تراشه چوب وارد پوست دست میشود، درد بسیار شدیدی را به همراه خواهد داشت.
جالب است بدانید در 5/2 سانتیمتر مربع از پوست بیش از 1300 گیرنده درد وجود دارد. این گیرندهها انواع متفاوتی داشته که هر یک تغییرات خاصی را احساس میکنند. آنها همچنین التهاب موجود در بافتها و
عفونتها را کشف و شناسایی کرده و در این حالت پیامهایی را به شکل تکانههای الکتریکی به نخاع و مغز میفرستند.
نخاع
هنگامی که پیامهای درد به این ناحیه رسید، با سلولهای عصبی ویژهای که به عنوان فیلتر عمل میکنند، مواجه خواهند شد. درخصوص دردهای شدید مثل حالتی که دست ما به یک ظرف داغ میچسبد، پیامها بسرعت به طرف مغز ارسال خواهند شد و در موارد دیگر که زیاد حاد و فوری نیستند سرعت ارسال پیامها کمتر است.
مغز
مرکز تجزیه و تحلیل پیامهای درد در مغز قرار دارد. این عضو با ارسال پیام به سایر قسمتهای بدن فرآیند بهبود عضو آسیب دیده را تسریع میکند. مثلا هنگامی که انگشت شما زخم میشود ، مغز با ارسال علایم خاص به
سیستم اعصاب موجب ورود
خون بیشتر به محل آسیب دیده میشود.
انواع درد
متخصصان در بررسی درد آن را به 2 نوع حاد و مزمن تقسیم میکنند که هر یک ویژگیهای بخصوصی دارند.
درد حاد
درد حاد معمولا با بیماری و زخم همراه است. درد حاد میتواند یک لحظه ادامه داشته باشد مثل نیش حشره و یا هفتهها به طول بیانجامد مثل
سوختگی. هنگامی که شخصی به درد حاد مبتلا میشود، دقیقا میداند که چه محلی آسیب دیده است. لغت حاد از کلمه یونانی اقتباس شده که به معنای سوزن است که این موضوع به درد شدید اشاره میکند.
درد مزمن
چنانچه درد بیش از چند ماه ادامه یابد، به عنوان درد مزمن شناخته میشود. اصطلاح مزمن به عبارتی در زبان یونانی اشاره دارد که به معنای زمان است. درد مزمن میتواند دائمی و یا متناوب باشد (مثل
دردهای میگرنی). برخلاف دردهای حاد در حالت مزمن ممکن است علت درد نامعلوم باشد. در بررسی آسیب اولیه تمام شواهد بر بهبودی محل آسیب دیده دلالت دارد، اما درد همچنان باقی است و گاهی حتی شدیدتر میشود.
سالها قبل ، اشخاصی که از دردی که هیچگونه علائم ظاهری نداشت شکایت میکردند، به عنوان دروغگو تلقی شده و یا ادعای آنها برای جلب توجه و محبت اطرافیان تصور میشد، اما اکنون پزشکان واقعیت وجود چنین دردهای مزمنی را تایید میکنند. در بعضی موارد آسیب به اعصاب در اثر ابتلا به بیماریهای گوناگون منجر به دردهای شدید میشود. مثال واضح این مورد
بیماری دیابت است که در اثر افزایش بیش از حد
قند خون رشتههای عصبی کوچک در دست و پاهای فرد بیمار آسیب دیده و منجر به ایجاد دردهای شدید در انگشتان و پنجه پا میشود.
درد عضوی که وجود ندارد
بد نیست بدانید افرادی که دست و یا پای خود را از دست دادهاند گاهی اوقات در دست یا پای قطع شده احساس درد شدیدی دارند مثلا شخصی که پایش قطع شده است در پنجه پای خود احساس درد میکند. این مشکل پیچیده که درمان آن نیز بسیار دشوار است، در اثر تحریک مسیرهای انتقال درد از محل عضو قطع شده به طرف
مغز اتفاق میافتد و یک مشکل پیچیده احساسی و روانی است.
تحمل درد
وضعیت احساسی و روانی افراد و تجربیات گذشته آنها در مواجهه با درد در چگونگی تحمل آن بسیار موثر است. به عنوان مثال کودکی که هرگز به دندانپزشک مراجعه نکرده است در برخورد با
وسایل دندانپزشکی درد بسیار زیادتری را احساس میکند. در حالی که افرادی که قبلا با این وسایل مواجه بودهاند درد کمتری را حس میکنند. وضعیت فرهنگی مردم نیز در تحمل درد موثر است. چنانچه شما در فرهنگی بزرگ شدهاید که تحمل مصائب و سوختن و ساختن را به شما آموخته است، بهتر میتوانید درد را تحمل کنید، در حالی که بعضی اشخاص با کوچکترین ناملایمات بیشترین شکایت و ناراحتی را ابراز میکنند.
چشم انداز بحث
ماهیت درد و نحوه بروز آن همچنان مورد توجه متخصصان بوده و هر روزه با شناخت هر چه بیشتر این فرآیند درمانهای موثرتری برای دردهای مختلف ارائه میشود. آنچه در پایان باید بر آن تاکید داشت این گفته محققان است که
توجه بیش از حد به درد شدت آن را افزایش داده و آن را غیرقابل تحمل خواهد کرد. پس در مواجهه با درد صبور باشید.
مباحث مرتبط با عنوان