حس زیبایی دوستی و جمال‌خواهی

در انسان گرایش به جمال و زیبایی چه به معنی‏ زیبایی دوستی و چه به معنی زیبایی آفرینی که نامش هنر است به معنی مطلق‏ وجود دارد .

این هم خود یک گرایشی است در انسان و هیچ کس نیست که از این حس فارغ و خالی باشد . انسان لباس هم که می‏پوشد کوشش می‏کند تا حدی‏ که برایش ممکن باشد وضع زیباتری برای خودش به وجود بیاورد . اتاقش را زیبا می‏کند .

یک سالن را در نظر بگیرید . کار اولیه‏ای که این سالن‏ برای آن ساخته شده است چیست ؟ اجتماع دانش‏آموزان یا اجتماع اولیاء دانش آموزان برای گزارش کارها ، برای سخنرانی کردن و خلاصه اجتماع عمومی‏ . حال اینکه پرده‏های سالن چه جور باشد دیگر جزء موضوع نیست . آیا آن‏ پرده‏ها این جور باشد یا نباشد ، مثلا صدا را بهتر می‏رساند ؟ نه ، ولی این‏ خودش فی حد ذاته مطلوب انسان است و اصلا زیبایی برای انسان موضوعیت دارد .

همچنین‏ انسان ساختمان را در درجه اول برای حفظ خود از گرما و سرما و دزد و امثال‏ اینها می‏سازد ولی همیشه آن را با حس زیبایی خودش مخلوط می‏کند ، یعنی‏ همیشه می‏خواهد منظره آن ساختمان ، مبلمان و فرش اتاقش زیبا باشد . این‏ زیبایی یک چیزی است در انسان .

انسان زیباییهای طبیعت را دوست دارد . یک جا که یک آب صاف و زلال می‏بیند ، یک استخر ، یک دریا ، از دیدنش‏ لذت می‏برد ، از مناظر خیلی عالی طبیعی لذت می‏برد ، از منظره آسمان ، از افق ، از کوهها ، از همه اینها لذت می‏برد ، یعنی اینها را زیبا می‏بیند و از زیبایی اینها لذت می‏برد .
و همین طور است مسأله هنر که خودش خلق نوعی زیبایی است ، اموری که‏ از قدیم " صنایع مستظرفه "(صنایع ظریف ) نامیده شده‏اند ، مثل خط که یک هنر خیلی‏ قدیمی است . خط بسیار زیبا برای انسان ارزش فوق العاده‏ای دارد و آن را حفظ می‏کند . قرآنی که با خط بسیار زیبا نوشته شده باشد ، ده بار هم اگر انسان آن را دیده باشد دفعه یازدهم باز می‏خواهد ببیند ، بلکه صد بار هم‏ دیده باشد دفعه صد و یکم باز می‏خواهد تماشا کند .

مثلا اگر قرآن خیلی خوش خط دست من باشد دیگر نمی‏توانم بخوانم ، چون آنقدر خیره می‏شوم به خطش و به‏ زیباییش که از خواندن می‏مانم .

نمونه خط زیبا کتیبه بایسنقر است در جلو ایوان مقصوره در حرم امام رضا علیه‏السلام در آن کتیبه بزرگی که جلو پیشانی ایوان است ، و بایسنقر که پسر گوهرشاد بوده ، خودش در آخر این‏ کتیبه نوشته است : " کتبه بایسنقربن شاهرخ بن امیر تیمور گورکان . " گوهرشاد زن‏ شاهرخ بوده است و بایسنقر پسر او . در خط ثلث ، دیگر نظیری برای‏ بایسنقر نیامده است ، نه قبل از او کسی چنین خط ثلثی نوشته است و نه‏ بعد از او کسی توانسته بنویسد .

با اینکه علیرضا عباسی که در زمان شاه‏ عباس می‏زیسته فوق العاده خطاط خوبی است و نمونه‏های خطش که اکنون در اصفهان یا در قم در مقبره شاه عباس هست فوق العاده زیباست ولی هرگز به پای بایسنقر نمی‏رسد .
خود قرآن ، یکی از جهات آیت بودنش از مقوله زیبایی یعنی فصاحت و بلاغت است ، و یکی از بزرگترین عاملهای جهانی کردن قرآن ، عامل زیبایی‏ یعنی فصاحت و بلاغت فوق العاده آن است .

غرض این است که گرایش به زیبایی و مظاهر زیبایی نیز یک گرایش بسیار مهمی است‏ در انسان .







منبع : کتاب فطرت
نویسنده : شهید مرتضی مطهری
صفحه :80