مقدمه
حسد یکی از زشتترین و قبیحترین خصلتهایی است که در هر جامعهای دیده میشود. عدهای همه چیز را برای خود میخواهند. از آسایش و یا پیشرفت دیگران ناراحت میشوند. خودخوری میکنند و رنج خود را بصورت آزار دادن ، بدگویی و کار شکنی کردن ابراز میکنند. به جای اینکه بکوشند تا خودشان هم پیشرفت داشته باشند ، میکوشند تا دیگران را ساقط کنند و از ارزش بیندازند. این واکنش همان
حسد است که خصلتی ناپسند و نکوهیده است.
کار حسد ممکن است به جایی برسد که حتی برای زوال نعمت از شخص ، محسود خود را به آب و آتش زده و او را نابود کند. چنانچه نمونهاش در داستانها و تاریخ معروف است. در نکوهش حسد همین بس که
نخستین قتلی که در جهان واقع شد از ناحیه قابیل نسبت به برادرش هابیل بود که بر اثر انگیزه حسد چنین اتفاقی افتاد.
حسد نشانه چند نوع کمبود است.
- فرد حسود خودخواه است و همه چیز را تنها برای خود میخواهد.
- کم ظرفیت و زبون است و گرنه در برابر مقام یا پیشرفت یا امتیازاتی که دیگران بدست میآورند، خود را اینچنین نمیبازد.
- کوردل و کوته بین است و به همین دلیل دیگران را نمیبیند، فکر نمیکند که دیگران هم حقی دارند و باید به جایی برسند.
- متجاوز است و حاضر است به طرف ضربه بزند و حیثیت و آسایش او را به خطر بیندازد تا به خیال خود عقده و کمبودی را که در خود مییابد بگشاید.
شخص حسود در روایات معصومین
- امام باقر علیهالسلام میفرماید : «اِنَّ الحَسدَ ایَاکُلَ الایمانَ کَما تَاکُلَ النّارَ الحَطَب ؛ حسد ایمان را میخورد همانگونه که آتش هیزوم را» (کافی _ ج 2)
- پیامبر عظیم الشان اسلام در این باره میفرماید : «خداوند به موسی بن عمران فرمود : مبادا بر مردم حسد بری ، درباره آنچه من به آنها دادهام از فضل خودم. چشمانت را به دنبال آن دراز مکن و دل خود را به دنبال آن روانه مساز، زیرا آنکه حسد برد نعمت مرا بد داشته و از آن قسمتی که میان بندههایم کردم، جلو گرفته و هر که چنین باشد من از او نیستم او هم از من نیست» (کافی _ ج 2)
- امام جعفر صادق علیهالسلام میفرماید : «اصول الکُفر ثَلاثَه :الحرص و الاستکبار و الحسد ؛ اساس کفر سه چیز است : حرص ، تکبر و حسد» (کافی _ ج 2)
- حضرت علی علیهالسلام فرمود : بخیلان و حسودان لایق مصاحبت و همنشینی نیستند و همین در وصف حاسدان بس است که حق تعالی فرموده است : «و مِن شَرِّ حاسِدٍ اِذا حَسَد» پس از شر حاسدان و بخیلان پناه به رب جلیل بریم و بخل نکنیم و حسد بر کسی نبریم که اول گناهی که در آسمان و زمین کرده شد، حسد و بخل بود که شیطان در آسمان به آدم علیهالسلام حسد برد و به لعنت خدا گرفتار شد.
راه علمی و عملی جلوگیری از حسد
راه علمی به مراجعه کردن و تفکر در آنچه از مفاسد حسد ذکر شد بلکه در مزمت دنیا و فنای آن است تا درخت خبیث دوستی دنیا که ریشه هر گناهی است از دل بیرون رود و آزاد گردد. طریق عملی پیروی نکردن و عملی نبودن چنین خاطره زشتی است. زیرا هر خاطرهای که از آن پیروی نشد بخودی خود از بین میرود. چنانچه در روایت چنین رسیده که (وسوسه مانند حمله کردن به
سگ است. اگر به او اعتنا شود ستیزهتر میگردد و اگر بی اعتنایی شود دور میشود.)
منابع
- تفسیر نمونه/جلد 27
- گناهان کبیره/شهید دستغیب
- نشریه قرآنی بشارت/شماره 39
همچنین ببینید