جوزا (
دو پیکر)
مقدمه
صورت فلکی جوزا یا دو پیکر از
صورت فلکی منطقة البروجی است که
خورشید در تیر ماه در آن قرار دارد. بنابراین بهترین زمان برای دیدن این صورت فلکی ، فصل زمستان است. جوزا بین میلهای ۱۰+ و ۳۵+ و بعدهای h ۶ و m۱۰ h ۸ قرار گرفته است و مساحتی حدود 514 درجه مربع را در بر میگیرد. جوزا دارای ۱۳
ستاره پر نورتر از قدر ۴ است.
α-جوزا (کاستور یا راس التوام المقدم) و
β-جوزا (پلوکس یا رأس التوام الموخر) ستارههای پر نور این صورت فلکی و نمایانگر سرهای دو پیکر میباشند. α-جوزا برخلاف نامش درخشانترین ستاره جوزا نیست و از β-جوزا کم نورتر است. بنابراین این احتمال وجود دارد که در زمانهای دور کاستور پر نورتر از پلوکس بوده باشد.
اجرام ستارهای و غیر ستارهای
پلوکس پر نورترین ستاره جوزا و هفدهمین ستاره پر نور آسمان از
قدر ۱/۱۴ بوده و رده طیفی K0 قرار دارد و حدود ۳۶
سال نوری با ما فاصله دارد. کاستور منظومهای از ۴ ستاره است که مؤلفه پر نورتر از قدر ۵۸/۱و از رده طیفی A0 میباشد و در فاصلهای حدود ۴۶ سال نوری از ما قرار دارد. با
تلسکوپی کوچک دو همدم دیگر که ستارههایی آبی-سفید و از قدرهای ۱/۹ و ۲/۹ میباشند، تفکیک میشوند. مؤلفه دیگر از قدر ۸/۸ است. مؤلفه AB دارای جدایی زاویهای ۲/۵ ثانیه قوسی و زاویه موقعیت ۸۸ درجه و مؤلفه AC دارای جدایی زاویهای ۷۲/۵ ثانیه قوسی و زاویه موقعیت ۱۶۴ درجه میباشد. از معروفترین متغیرهای جوزا میتوان اتا-جوزا و زتا-جوزا اشاره کرد.
اتا-جوزا متغیرهای نیمه منظم است که روشنایی آن در یک دوره ۲۳۰ روزه از قدر ۳/۲ تا ۳/۹ تغییر میکند. این ستاره یک غول سرخ با رده طیفی M3 و در فاصله ۱۸۶ سال نوری میباشد. در تلسکوپهای متوسط ، مؤلفه از قدر ۸/۸ را میتوان در کنار آن مشاهده کرد. جدایی زاویهای آنها ۱/۴ ثانیه قوسی و زاویه موقعیتشان ۲۶۶ درجه میباشد. زتا- جوزا یک
متغیر قیفاووسی با دوره تناوب ۱۰/۱۵ روزه است که روشنایی آن بین قدرهای ۳/۷ تا ۴/۱ تغییر میکند. این ستاره از
رده طیفی G0 بوده و در فاصله ۷۵ سال نوری قرار دارد. زتا-جوزا ، دارای دو مؤلفه از قدرهای ۸ و ۱۰/۵ است که مؤلفه اول با ستاره پر نورتر جدایی زاویهای ۸۷ ثانیه قوسی و زاویه موقعیت ۸۴ درجه و مؤلفه دوم با ستاره پر نورتر جدایی زاویهای ۹۶/۵ ثانیه قوسی و زاویه موقعیت ۳۵۰ درجه تشکیل میدهد. ستاره R-جوزا ، متغیری میرا گونه است که در یک دوره ۳۶۹/۸ روز بین قدرهای ۶ تا ۱۴ تغییر میکند. بنابراین برای بررسی تغییرات آن به تلسکوپی نسبتا بزرگ نیازمندیم.
ستاره ۳۸-جوزا نیز از ستارههای دوگانه این صورت فلکی است که از دو مؤلفه با جدایی زاویهای ۷ ثانیه قوسی و زاویه موقعیت ۱۴۷ درجه تشکیل شده است. مؤلفه پر نورتر از قدر ۷/۴ و مؤلفه کم نورتر از قدر ۷/۷ میباشد که در بزرگنماییهای کوچک نیز قابل تفکیک است. نو - جوزا ستاره دوگانه دیگری است که از دو مؤلفه با قدر ۴/۱۵ و ۸/۷ ، جدایی زاویهای ۱۱۲/۵ ثانیه قوسی و زاویه موقعیت ۳۲۹ درجه تشکیل شده است. همدم پر نورتر از رده طیفی B7 قرار دارد. از دوتاییهای دیگر این
صورت فلکی میتوان به مو-جوزا ، دلتا-جوزا و کاپا- جوزا اشاره کرد. اساسا صورت فلکی جوزا ، توسط دو ستاره پولوکس (رأس التوام الموخر) و کاستور (رأس التوام المقدم) شناخته میشود و در
صورت فلکی سرطان ستاره درخشانی نیست.
رصد با چشم غیر مسلح
شمالیترین ستاره این صورت فلکی یعنی آلفا - جوزا (کاستور) ، ستارهای است چند گانه ، قدر آن 6/1 و حدود 45 سال نوری از ما دور است. بتا- جوزا (پولوکس) ، به رنگ زرد و در قدر 2/1 و در فاصله 40 سال نوری از ما قرار دارد. طبق قرار داد، پولوکس با علامت بتا مشخص میشود، ولی نورانیتر از کاستور است. ما بین ستارههای دلتا و اتا - سرطان ، لکهای کم نور شبیه ابر وجود دارد که
خوشهای از تعداد زیادی ستاره است. این خوشه اغلب
کندوی عسل نامیده میشود و در نقشه با علامت 44M مشخص شده است.
رصد با دوربین دو چشمی
در نزدیکی ستاره اتا - جوزا ، خوشه فشرده 35M قرار گرفته است و شما آنرا بصورت لکهای ریز خواهید دید. در قسمت پایین این صورت فلکی (نزدیک
راه شیری) به دنبال حوزههای زیبای ستارگان بگردید. همچنین در صورت فلکی سرطان ، خوشه 44M را مطالعه کرده و سعی کنید ستارگان این گروه مشهور را بشمارید.
رصد با تلسکوپ
مؤلفههای ستاره کاستور را مطالعه کنید. قدر آنها 2 و 3 و جدائیشان "4 است. این ستارگان زمان تناوب 380 به دور همدیگر در گردش هستند. با اختلاف ΄1، میتوانید مؤلفه متفاوت دیگری نیز با قدر 9 و به رنگ قرمز سیر بیابید. در مطالعه 44M ممکن است بیشتر از 300 ستاره بشمارید. خوشه کنار آلفا سرطان را رصد کنید.
هرشل (منجم مشهور آلمانی) ، بیشتر از 200 ستاره در آن یافت. شما چند ستاره میتوانید بشمارید؟ این خوشه که 67M نشانه گذاری شده ، در ورای کهکشان ما قرار دارد و احتمالا قدیمیترین خوشه ای است که مورد مطالعه قرار گرفته است.
ستاره دو گانه کاستور
توسط یک تلسکوپ کم توان ، کاستور دو گانه و با اختلاف 1 قدر از ستاره تاریکتر دیده میشود. این مؤلفه با زمان تناوب 380 سال به دور کاستور میچرخد. این سیستم شبیه زمین و خورشید است.
مباحث مرتبط با عنوان
