جنگ رادیولوژی عبارت است از آلوده کردن بناها ، زمینها ، افراد ، مراکز صنعتی یا بندری ، مواد غذایی و مخصوصا آب و کلیه مایحتاج زندگی دیگر بوسیله مواد رادیو اکتیو. اکتیویته مواد آلوده به مرور زوال پیدا کرده (زوال رادیواکتیو) و منطقه مورد حمله پس از مدتی میتوانند مجددا قابل سکونت گردد. |
|
دید کلی
ممکن است مستقیما
مواد رادیو اکتیو غیر از
سلاح اتمی برای مقاصد نظامی از راه آلوده کردن افراد ، تجهیزات ساختمانها و مناطق گوناگون بکار برده شود. برای ایجاد ضایعه و یا مجبور ساختن دشمن به ترک یک منطقه مهم مثل شهر ، کارخانه ، تأسیسات یا مناطق نظامی میتوان مواد و عوامل رادیو اکتیو را بکار برد.
خواص اشعه
موادی که برای آلوده کردن بکار میرود به نام عامل
جنگ اشعه نامیده میشود (
wagents)، چهار نوع تشعشع هستهای مهم که برای بدن انسان زیان آور است عبارتند از:
چون تنها طریق عملی تهیه و
انتشار نوترون ها
بمب های اتمی است. لذا آنها را نمی توان در رده جنگ های رادیو لوژی به حساب آورد. ارزش ذرات آلفا نیز از جنبه عوامل جنگهای رادیولوژی ناچیز است چون از خارج بدن آسیب چندانی نمی رساند.
مگر اینکه با وسیله ای مثلا از راه
دستگاه تنفس یا
دستگاه گوارش وارد بدن گردند. بنابر این عوامل مهم جنگ اشعه عواملی هستند که بتوانند از خود ذرات بتا و اشعه گاما صادر کنند. این عوامل خصوصیات زیرین را دارا هستند:
- باید اشعه گاما از خود ساتع کنند.
- انرژی تشعشع باید به اندازه کافی باشد تا قدرت نفوذ قابل ملاحظه داشته باشد.
- نیم عمر آنها نباید خیلی کوتاه باشد (نیم عمر شایسته و مناسب بین 14 روز تا 6ماه است). زیرا اگر نیم عمر مواد رادیو اکتیو خیلی کوتاه باشد، زوال رادیو اکتیو به قدری سریع صورت میگیرد که عوامل مزبور قبل از استعمال خاصیت خود را از دست میدهند و انبار کردن آنها غیر عملی است.
- چنانچه نیم عمر آنها خیلی طولانی باشد، چون خاصیت رادیو اکتیو به همان نسبت ضعیف است باید مقدار زیادی بکار برد تا موثر باشد. به علاوه بکار بردن موادی با نیم عمر طولانی ممکن است مانع اشغال بعدی هدف گردد.
چگونگی تهیه
غیر از
سلاح هستهای که میتواند جنگ رادیو لوژی غیر مستقیم باشد، عوامل جنگ رادیو لوژی به دو طریق زیر تهیه میشود و در هر دو طریق باید از
کوره اتمی یا
پیل اتمی استفاده گردد:
- اولین روش بکاربردن محصولات حاصل از شکافت هستهای اتمهای سنگین است، که بطور مستقیم از کوره اتمی بدست میآیند. این محصولات مخلوط پیچیدهای ازچندین عنصر است، که نیم عمر هر یک از آنها متفاوت میباشد و میتوان آنها را مستقیما برای منظورهای نظامی استعمال کرد.
عیب این روش آن است که چون از مخلوطی از عناصری درست شده که نیم عمرهای مختلف دارند، بعضی از آنها به سرعت خاصیت رادیو اکتیویته خود را از دست میدهند. و بعضی دیگر سالها این خاصیت را دارا هستند. البته این عیب را به روش مخصوصی میتوان بر طرف کرد، بطوری که از بین عناصر مخلوط باید ایزوتوپهایی را جدا کرد که دارای خواص مورد دلخواه باشد. لیکن عمل جداکردن بسیار مشکل و مستلزم صرف هزینه زیادی است. از طرفی تعداد عناصر مخلوط آنقدر زیاد است که مقدار هیچ یک از 3% تجاوز نمیکند.
- روش دوم رادیو اکتیو کردن یک عنصر معین بوسیله تابش نوترون در کوره اتمی است در این روش با انتخاب صحیح عنصر معینی میتوان عامل جنگ اشعه مورد نظر را تهیه کرد. باید توجه داشت که هزینه راکتوری که منحصرا به این منظور ساخته می شود خیلی گران است و ازجنبه اقتصادی زیاد مقرون به صرفه نیست.
معایب تولید اشعه با سلاحهای هستهای
عوامل جنگ اشعه با سلاحهای هستهای دو اختلاف اساسی دارند که عبارتند از:
- کلیه سلاحها از قبل تهیه شدهاند و ممکن است بدون اینکه فاسد شوند ، مدتهای طولانی در انبار بمانند، تا اینکه روزی مورد استفاده قرار گیرند. در حالی که در مورد تهیه عوامل جنگ رادیولوژی نحوه عمل چنین نیست. زیرا به سبب زوال خود بخودی و کاهش رادیو اکتیویته انبار کردن آنها غیر مقدور است.
- تهیه عوامل مزبور در کوره اتمی به کندی صورت میگیرد و کم شدن مداوم و غیر قابل اجتناب رادیو اکتیویته آنها یک زیان جبران ناپذیری را فراهم میکند. علاوه بر اینها سلاحهای دیگر را میتوان با اطمینان و بدون اینکه خطری را ایجاد کنند، جابجا و دستکاری کرد.
لیکن در مورد عوامل جنگهای رادیولوژی به سبب نشر اشعه گاما که قدرت نفوذ زیادی دارند، اینکار به سختی انجام میگیرد و مراحل مشکلی دارد. افرادی که با آنها سر و کار دارند باید از حفاظهای سنگین و قوی استفاده کنند.
مزایا و معایب جنگ رادیو لوژی
حسن بزرگی که عوامل رادیولوژی دارند این است که مقدار کمی از آنها میتواند منطقه وسیعی را آلوده سازد. اما احتیاج به حفاظ سنگین و قوی دارند، بخصوص هنگامی که عوامل با
هواپیما حمل و نقل میگردند، این مشکل امتیاز مزبور را خنثی میکند. مشکل بزرگ دیگری که عوامل جنگ اشعه بوجود میآورند این است که مقدار زیادی از انرژی آنها بصورت حرارت آزاد شده و ظرف محتوی را به شدت گرم میکنند و باید به روشی حرارت را از ظرف خارج ساخت (دستگاههای سرمایش قوی لازم است)، گر چه با تمام اشکالات فوق بکار بردن عوامل رادیولوژی امکانپذیر و عملی است، لذا بعید به نظر میرسد که کشوری در حین جنگ یا صلح از آنها استفاده نماید.
مباحث مرتبط با عنوان