تعریف
مبارزه مسلحانه دو گروه یا گروههایی با هویت مشخص و معین علیه یکدیگر را
جنگ داخلی میگویند. که هدف هر یک ضربه زدن و از پای در آوردن دشمن مقابل و تحت انقیاد خود در آوردن دیگری است.
نگاه اجمالی
اغاب مورخان میپندارند که جنگهای داخلی از نوع
جنگهای درجه دوم میباشد. این قبیل جنگها بر خلاف سایر جنگها موجب پراکندگی و تخریب روحیه و
وحدت ملی و مذهبی افراد جامعه میگرد. بنابراین میتوان اظهار نمود که فقدان
وفاق فرهنگی و
نظام اجتماعی منشا جنگهای داخلی است.
دلایل اهمیت جنگهای داخلی از نظر گاستون بوتول
- تلفات سنگین و خسارات بیشماری است که در اثر جنگ گریبانگیر مردم یک جامعه میگردد. برای مثال اسپانیا در جنگ جهانی اول شرکت نداشت، اما تلفات آن در کشور در خلال جنگ داخلی چهار ساله (1936ـ1939 میلادی) بیشتر از هر یک از طرفین متخاصمین جنگ بود.
- دلیل دیگر ، طولانی بودن این قبیل جنگها است. دیپلماسی و بین المللی جنگهای داخلی از نوع نزاعهای خانگی و درون مرزی است، و معمولا دولتهای مجاور یا دوست ، آشکارا در این نوع درگیریها مشارکت یا دخالت نمینمایند. زیرا این دخالتها به منزله مداخله در امور داخلی آنها تلقی میشود. مگر آنکه یکی از طرفین علیه دیگری به مجامع بین المللی یا دولتهای دوست و طرفدار آنها شکایت نموده ، و از آنها درخواست مداخله یا کمک کند. به همین دلیل همین ممنوعیتها و عدم مداخلات یا مداخلات بیش از حد ، این جنگها طولانی میگردند.
- ویژگی دیگر تخریب روحیه ملی و معنوی افراد جامعه است. وقتی گروههای متخاصم داخلی به دلایل سیاسی ، نژادی ، مذهبی یا قومی با یکدیگر وارد کارزار میگردند، حتی اگر این جنگها کوتاه مدت باشد و کاملا به یک صلح شرافتمندانه و عادلانه منتهی گردد، باز هم آثار منفی مادی و انسانی که بر یکدیگر وارد آوردهاند و همچنین آثار مخرب تبلیغات روانی علیه یکدیگر که در فرهنگ و تاریخ آنها وارد شده است، به سادگی قابل زدودن نیست. و ممکن است پس از گذشت سالیان دراز بار دیگر این خصومت و خونخواهی بروز نماید.
شیوههای جلوگیری از بروز جنگهای داخلی
زدودن آثار مخرب جنگ داخلی از
فرهنگ و تاریخ طرفین مستلزم یک کار فرهنگی دراز مدت ، وسیع و برنامهریزی شده از طرف
دولت ملی است. در این تلاش فرهنگی علاوه بر اجرای اموری که گروههای متخاصم را به یکدیگر نزدیک میکند و
روحیه تعاون و
مشارکت جمعی آنان را تقویت مینماید، باید از هر گونه اقدامی که پراکندگی آنان را تشدید میکند و به اتحاد ملی آنان لطمه وارد میآورد، به شدت جلوگیری نمود.
نظریه جامعه شناسان در مورد جنگ داخلی
توجه به عواملی که موجب برقراری
نظم و ترتیب در جامعه میگردد یا بر هم زننده این امر است، از مسائل مهم مورد توجه جامعه شناسان است. زمانی که مجموعه
نهادهای اجتماعی در جهت عملکرد مطلوب
حیات و مناسبات اجتماعی به نحوی تنظیم شده باشد، میتوان نتیجه گرفت که آن جامعه از نظم اجتماعی مطلوبی برخوردار است و عنصر تحمل نیروی مخالف و نقش رهبری در بین نیروهای متخاصم بسیار سازنده و تعیین کننده است.
همچنین ببینید