مقدمه
جلبکها جزء ساده‌ترین موجودات واجد کلروفیل بشمار می‌آیند. برخلاف گیاهان عالی ، ساختار رویشی
جلبکها فاقد ریشه ، ساقه و برگ است. به چنین ساختار ابتدایی
تال می‌گویند. مانند
گیاهان در اطراف اندامها یا ساختارهای زایشی جلبکها یاخته‌های محافظ وجود ندارد و جنین نیز در جلبکها دیده نمی‌شود. با آنکه گفته می‌شود جلبکها موجودات بسیار ساده‌ای هستند ولی این تعریف در مورد تمام آنها عمومیت ندارد.
در بعضی از موارد این موجودات نه تنها ساده نیستند بلکه از بسیاری از جهات پیشرفته ، تکامل یافته و دارای ساختار رویشی و زایشی بسیار پیچیده‌ای هستند. تعاریفی ، از جمله نداشتن یاخته‌های نازا و جنین ، درباره همه آنها صادق نیست. جلبکها را به زبان لاتین
آلگی یا
آلجی ، به معنی علف دریایی می‌گویند. علمی که به مطالعه و بررسی جلبکها می‌پردازد، به نام
جلبک شناسی نامیده می‌شود.
رده بندی جلبکها
ویژگی بارزی که در جلبکها بیشتر نظر انسان را جلبک می‌کند رنگهای گوناگون آنهاست.در گذشته ، با استفاده از این ویژگی ، جلبکها را به چهار رده جلبکهای سبز-آبی ، سبز ، قهوه‌ای و قرمز تقسیم می کردند. در رده بندی جلبکها ، غیر از مطالعه
انواع رنگیزه‌ها در
کلروپلاست که یکی از بارزترین ویژگیهای آنهاست از ویژگیهای دیگری نظیر ساختار تال ، ساختار شیمیایی دیواره یاخته‌ای ، تعداد ونوع ومحل قرار گرفتن تاژک ، نوع مواد غذایی ذخیره در یاخته ، ساختار یاخته استفاده می‌شود. جلبکها را به 8 شاخه تقسیم می‌کنند: جلبکهای سبز-آبی یا سیانوفیتا ، جلبکهای سبز یا کلروفیتا ، اوگلنوفیتا ، کاروفیتا ، کریسوفیتا ، جلبکهای قهوه ای فئوفیتا ، جلبکهای قرمز یا رودوفیتا و دینوفیتا.
ویژگیهای جلبکهای قرمز
جلبکهای قرمز جزء زیباترین علفهای دریایی به شمار می‌آیند. تال آنها ، غیر از رنگ قرمز به انواع رنگها از جمله قرمز مایل به قهوه‌ای ، ارغوانی ، صورتی ، سبز زیتونی، سبز-آبی و بنفش دیده می‌شود. رنگهای گوناگون تال به علت وجود رنگیزه‌های موجود در کلروپلاستهای آنهاست. این رنگیزه‌ها شامل کلروفیل a و d ، کاروتن ، گزانتوفیل و دو نوع رنگیزه بیلی پروتئین به نامهای
فیکواریترین و
فیکوسیانین است. رنگیزه فیکواریترین ، قرمز رنگ و رنگیزه فیکوسیانین به رنگ سبز- آبی است.
زیستگاه جلبکهای قرمز
از انواع جلبهای قرمز در حدود 4000 گونه شناخته شده است که از میان آنها فقط چند گونه در آبهای شیرین و خاک و بقیه در آبهای شور دریاها و اقیانوسها زیست می‌کنند. اغلب جلبکهای قرمز در اعماق آبهای شور و دور از ساحل یافت می‌شوند. عمق آبها در پراکندگی و جمعیت جلبکها اثر مستقیم دارد. هر چه عمق آب بیشتر باشد از مقدار
نور خورشید که می‌تواند به داخل آب نفوذ کند کاسته می‌گردد. مثلا در عمق 10 متری آب ، فقط 10% از نور سبز و آبی و 1% نور قرمز می‌تواند توسط گیاه جذب شود.
در نتیجه نورهایی از قبیل نور قرمز ، نارنجی ، زرد و سبز که قدرت نفوذ کمتری دارند نمی‌توانند به عمق بیش از ده متر برسند و فقط نورهای آبی و بنفش هستند که می‌توانند به اعماق آب نفوذ کنند. گیاهانی که فقط دارای
کلروفیل هستند و رنگیزه سبز دارند توانایی جذب این نورها را ندارند و در نتیجه در عمق زیاد قادر به رشد نیستند.
تنها جلبکهای قرمز که دارای رنگیزه‌های فیکوسیانین و فیکواریترین هستند قادر به جذب نور آبی و بنفش می‌باشند. گاهی نیز در عمق بیش از صد متر هم دیده می‌شوند. این رنگیزه ها پس از جذب نور آن را به کلروفیل منتقل می‌کنند و با این عمل انرژی لازم برای
فتوسنتز تامین می‌گردد. تعدادی از جلبکهای قرمز به سنگها ، اجسام و جلبکهای دیگر موجود در آب متصل می‌شوند.
تال در جلبکهای قرمز
تال اغلب جلبکهای قرمز به صورت
ریسه‌ای یا
پارانشیمی است. جلبکهای قرمز دارای تال کوچک و ظریف هستند و اندازه تال حداکثر ممکن است به یک متر برسد.
تولید مثل در جلبکهای قرمز
آنچه بیشتر در جلبکمهای قرمز جلب نظر می‌کند. نوع
تولید مثل جنسی آنهاست که بسیار اختصاصی است. اندام جنسی نر به نام
اسپرماتانژیا نامیده می‌شود که یاخته‌های منفرد و غیر متحرک به نام
اسپرماتیا تولید می‌کند و اندام ماده به شکل بطری است که از یک بخش حجیم و یک بخش انتهایی دراز و باریک تشکیل شده است. اندام ماده را
کارپوگونیوم می‌نامند. برای انجام عمل لقاح ، یاخته نر ابتدا به قسمت باریک و دراز (لوله مانند) اندام ماده متصل شده و پس نفوذ در آن از درون لوله عبور کرده و با
هسته موجود در اندام ماده ترکیب می‌شود.
اهمیت اقتصادی جلبکهای قرمز
جلبکهای قرمز ، صرف نظر از اینکه به مصرف تغذیه
جانوران آبزی می‌رسند، برای تهیه خوراک دام نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. انسان نیز از این مسئله مستثنی نیست و بسیاری از جلبکهای قرمز را به مصارف خوراکی می‌رساند. یکی از این جلبکهای قرمز که بیش از هم مورد توجه قرار گرفته است جلبکی است به نام
پورفیرا که از نظر شکل ظاهری همانند اولوا یا
کاهوی دریایی است ولی رنگ آن قرمز است. این جلبک ، که حاوی مقدار قابل ملاحظه‌ای پروتئین و دیگر مواد مورد نیاز بدن انسان است برای تهیه سوپ و نیز همراه با گوشت و برنج و دیگر استفاده می‌شود. همچنین از بعضی جلبکهای قرمز ماده‌ای به نام
آگار استخراج می‌شود.
مباحث مرتبط با عنوان
