دیدکلی
در مواردی که
هواپیمایی سقوط میکند و حادثهای غمانگیز به بار میآورد، کارشناسان تلاشهایی را بکار میگیرند تا علت حادثه را روشن کنند، و احتمالا از تکرار چنین حوادث دردناک جلوگیری بعمل آورند. در بیشتر موارد شدت حادثه به حدی است که متاسفانه کسی زنده نمیماند تا بتواند واقعه را بازگو کند و جزئیات کافی و مفیدی بدست دهد. از این رو پژوهشگران غالبا سرنخها را در میان لاشه هواپیما و قطعات به جا مانده از آن جستجو میکنند. برای آنکه پژوهشگران و کارشناسان بتوانند پس از سقوط هواپیما موضوع را برسی کنند، هواپیماها را به دستگاهی به نام
جعبه سیاه مجهز میکنند.
تاریخچه
نخستین بار
چارلز لیندبرگ در سفر هوایی خود بر فراز
اقیانوس اطلس ابتداییترین نوع جعبه سیاه را بکار گرفت. از آن زمان تا کنون در ساختمان جعبه سیاه تغییرات زیادی دادهاند. جعبهای که لیندبرگ از آن استفاده کرد،
ارتفاع پرواز و اطلاعات مربوط به زمان پرواز را ثبت میکرد. تا چند سال استفاده از وسیلهای که اطلاعات مربوط به پرواز را ثبت کند، اختیاری بود. در سال 1947 استفاده از جعبه سیاه در هواپیماها اجباری شد.<br><br>اما معایب و نواقص جعبههای سیاه به حدی بود که پژوهشگران به اطلاعات ثبت شده اعتماد چندانی نداشتند. به همین دلیل حکم اجباری بودن استفاده از جعبههای سیاه لغو شد. ده سال بعد پیشرفتهای علمی موجب شد تا بار دیگر کارشناسان به کار جعبههای سیاه اطمینان پیدا کنند. امروزه در تمامی هواپیماها از جعبههای سیاه ، که در واقع ثبت کننده اطلاعات مربوط به
پرواز هواپیما است، استفاده میشود.
خصوصیات ظاهری جعبه سیاه
رنگ جعبه سیاه بر خلاف نامش سیاه نیست، رنگ آن نارنجی روشن و گاهی زرد است. زیرا این رنگ در میان قطعات متلاشی هواپیما بهتر جلب توجه میکند. برای آنکه اطلاعات ذخیره شده در داخل جعبههای سیاه به آسانی لطمه نبیند، این جعبهها باید در برابر
آتش و ضربه مقاوم باشند. به همین دلیل این دستگاهها را طوری میسازند که به مدت نیم ساعت در برابر گرمای شدید تا 1000 درجه سانتیگراد مقاومت کنند.<br><br>حفاظ آنها نیز باید ضربه یک میله فولادی به وزن 250 کیلوگرم را که از ارتفاع 3 متری سقوط کرده است، تحمل کند. جعبههای سیاه به شکل مکعب مستطیل هستند و عرض و طول آنها در حدود 12.5 سانتیمتر و طولشان 30 تا 50 سانتیمتر است. جعبههای سیاه به دستگاه کوچکی مجهز هستند که در اثر تماس با آب صدای بلندی معادل 37.4 کیلو هرتز تولید میکنند. این صدا از یک مسافت 4 کیلومتری و عمق 7000 متری
آب ، برای مدت 30 روز قابل شنیدن است.
شیوه کار جعبههای سیاه
این دستگاه دارای یک ورقه فلزی نازک است که اطلاعات مربوط به هواپیما مانند ارتفاع ،
سرعت ، جهت حرکت و
ساعت را با استفاده از عقربه سوزنی شکل ثبت میکند. عقربههای دستگاه مانند قلم ثبات تهیه
نوار قلب حرکت میکنند و با سوزن روی ورقه فلزی نموداری را رسم میکنند.
این دستگاه از دستگاه آنالوگ دقیقتر است. دستگاه ضبط دیجیتال مانند
دستگاه ضبط صوت معمولی عمل میکند. اطلاعات پس از دریافت به
زبان کامپیوتر (ارقامی متشکل از صفر و یک) تبدیل میشوند. هنگامی که یک
نوار مغناطیسی برای مطالعه سانحه به مرکز بررسی سانحه میرسد، اطلاعات با استفاده از کامپیوتر کدیابی میشوند و سپس به زبان معمولی روی کاغذ چاپ میشوند.
چشم انداز
پیشرفتهای فنی و علمی موجب شده است که پروازهای هواپیما با اطمینان بیشتری انجام گیرد، ولی حتی اگر از نظر تکنولوژی پیشرفتها چشمگیر باشد، عامل انسانی را نمیتوان نادیده گرفت.
همچنین ببینید
