مقدمه
مخروطیان گیاهانی هستند به صورت درخت یا درختچه که در بین آنها گیاهان بزرگی مانند درخت غول با ارتفاعی حدود 50 متر دیده می‌شود. این گیاهان از
کوردائیتها منشا گرفته‌اند و دارای شباهتهای مورفولوژیکی هستند. در روی عده‌ای از شاخه‌ها برگها فلسی شکل و فاقد کلروفیل و بر روی عده‌ای دیگر برگهای واقعی وجود دارد. برگها سوزنی ، فلسی و یا خطی هستند.
گلها یک جنسه هستند و ممکن است یک پایه یا دوپایه باشند و گلها در گل آذینهای شاتون قرار دارند. رده مخروطیان دارای چندین راسته هستند که تعدادی از آنها نسلشان منقرض شده است و مخروطیان زنده شامل این راسته‌ها هستند:
راسته پینال یا کاجها ،
راسته کوپرسال یا سروها ،
راسته تاکسال یا سرخدار ،
راسته آزوکارینال و
راسته پودوکارپال.
مشخصات تیره کاج
این تیره که متعلق به راسته پینال است شامل 9 جنس و 300 گونه گیاهی است و در نیمکره شمالی و نواحی سرد و معتدل و یا در مناطق گرمسیری به سر می‌برند. از اختصاصات آنها داشتن دو نوع شاخه بلند و کوتاه است. شاخه‌های بلند دارای فلسهای برگ مانند و شاخه‌های کوتاه حامل یک یا 5 برگ سوزنی شکل است که مشترکا در داخل یک غلاف قرار دارند. این برگها به حالت مارپیچی در روی ساقه واقع می‌شوند.
کاجها گیاهانی هستند یک پایه با گلهای یک جنسه که دستگاه زایشی نر آنها به شکل مخروطهایی واقع در محور ساقه و یا ندرتا راس ساقه دیده می‌شوند و مخروط ماده را برگه‌های زیادی می‌پوشانند. از کنار هر برگه پایه کوتاهی که حامل فلس برچه‌ای است ظاهر می‌شود که این فلس حامل دو تخمک است.
ساختمان دانه گرده
دانه‌های گرده در کاجها که به تعداد فراوان تولید می‌شوند از نوع دانه‌های گرده بالدار هستند و شامل یک جسم مرکزی هستند که در درون آن دو هسته قرار گرفته است. هسته درشت‌تر رویشی و هسته کوچکتر زایشی است. هسته رویشی لوله گرده را ایجاد می‌کند و هسته زایشی دو گامت را تولید می‌کند که یکی از آنها با هسته اووسفر ترکیب می‌شود و یاخته تخم را بوجود می‌آورد و گامت دوم جذب می‌شود.
در اطراف جسم مرکزی دانه گرده دو بال دیده می‌شود. این بالها که محفظه‌های توخالی هستند از جداشدن دو لایه تشکیل دهنده پوسته دانه گرده یعنی اگزین و انترین تشکیل می‌شوند. در سطح این بالها نقش و نگارهایی دیده می‌شود که معیار شناسایی جنسهای مختلف کاج به شمار می‌رود.
ساختمان تخمک و میوه کاج
تخمک در کاجها از نوع راست است و پروتال حجیم آن شامل چند آرکگون است. دانه‌ها دارای رویانهای متعدد هستند و میوه در مفهوم بیولوژیکی وجود ندارد و مخروط ماده تغییر شکل یافته گیاه به عنوان میوه کاج است.
جنسهای تیره کاج
جنس پینوس یا کاج
به صورت درختانی نسبتا بلند با دو نوع شاخه کوتاه و دراز هستند. شاخه‌های دراز از فلس پوشیده شده‌اند و شاخه کوتاه در انتها دارای دسته‌ای از برگهای 2 ، 3 یا 5 عددی و در غلافی مشترک هستند. مخروط ماده در کاجها پس از 2 یا 3 سال می‌رسد.
جنس لاریکس
برگها غیر پایا و در پاییز خزان شونده و دارای آرایش دسته‌ای و در شاخه‌های کوتاه و یا بطور منفرد در روی شاخه‌های بلند ظاهر می‌شوند. مخروط ماده کوچک و تخم مرغی و در پایان سال اول می‌رسد.
جنس سدروس
برگها به صورت دسته‌ای مجتمع ، پایا ، فلسهای مخروط نازک ، فشرده و یا رسیدن مخروط از آن جدا شده و می‌افتند. گونه‌های معروف سدروس عبارتند از:
سدروس لیبانیکا ، سدروس دئودرا و سدروس آتلانتیکا.
جنس آبیس یا نراد
برگها در این جنس روی ساقه دارای آرایش مارپیچی ، مخروطها ایستاده و دارای فلسهای غیر پایا وزود افت هستند. گونه‌های معروف این جنس یکی
آبیس پکتیناتوس یا نراد معمولی است و دیگری آبیس بالساما است که در کانادا می‌روید و از آن صمغ معروف بم دو کانادا را می‌گیرند.
جنس پیسه‌آ
برگها در این جنس مشابه نراد است ولی کوتاهتر از آن و در تمامی سطح ساقه پراکنده هستند. مخروط در این گیاهان به طرف پایین آویخته و شامل فلسهای پایا است. تمام گونه‌های این جنس دارای اوله اورزین هستند و از آنها
تربانتین استخراج می‌کنند.
مباحث مرتبط با عنوان
