بدون هیچگونه شبههای ،
تهران در سال 1200 هـ .ق. مطابق 1164 هـ . ش. برابر با 1785 میلادی به عنوان پایتخت انتخاب شد. در سال 1209 هـ .ق. فقط مراسم تاجگذاری برگزار شده و نامی از اعلام مجدد پایتختی تهران به میان نیامده است (سعیدنیا، تهران پایتخت
قاجاریان ، پهلوی و جمهوری اسلامی).
از این تاریخ به بعد تهران پایتخت سه حکومت قاجاریه ، پهلوی و جمهوری اسلامی گردیده که در هر دوره ویژگیهای کالبدی خاصی را دارا بوده است.
تهران در عصر قاجار
|
عمارت شمس العماره
|
هر چند تهران از دیدگاه تاریخ سیاسی ایران شهر تازه ای است که 200 سال از عمر آن میگذرد، اما سابقه تاریخی آن به بیش از 000/3 سال میرسد. روستای تهران ، پس از حمله مغول به ری کم کم آباد گردید و در دوره صفویه به صورت یک شهر نظامی ـ سیاسی درآمد. اگر دوران 140 ساله حکومت قاجار را به سه دوره زمانی تقسیم کنیم تنها در 50 ساله دوره میانی است که شهر تهران از رشد و توسعه قابل توجهی برخوردار بوده است و در شهرسازی معاصر به دوره ناصری (دوران 50 ساله حکومت
ناصرالدین شاه) شهرت یافته است. براساس نوشتههای یاکوب ادوارد پولاک در تهران عتیق (قبل از ناصرالدین شاه) هیچ چیز، بیننده را به یاد شهری بزرگ نمیاندازد و شهر فاقد جاده های مواصلاتی، بناهای معظم و پاکیزگی و بهداشت میباشد. تنها در دوران ناصری است که با اقدامات
امیرکبیر (تأسیس دارالفنون ، مریض خانه دولتی ، بازار، ایجاد صنایع و امثال آن) شهر تهران با تحولات بنیادین مواجه شد. پس از ناصرالدین شاه نیز به دنبال انقلاب مشروطیت و ناآرامی سیاسی و عدم وجود امنیت و آرامش ، تحولات قابل توجهی در زمان حکومت مظفرالدین شاه ، محمدعلی شاه و احمدشاه در این شهر به وجود نیامده است (سعیدنیا، تهران پایتخت
قاجاریان، پهلوی و جمهوریاسلامی).