تنش عبارتست از نیرو بر واحد سطح که سبب تغییر شکل سنگها می گردد. تنش مثل نیرو می تواند در امتداد سه محوریکه به یکدیگر عمود است، تجزیه شود. وقتی یک ستون عمودی از مواد را در نظر بگیریم در ا متداد هر سطح افقی در طول این ستون وزن موادیکه در بالای این سطح قرار دارد موادی را که در زیر این سطح است، می فشارد. به همان ترتیب موادیکه زیر این سطح قرار دارد در جهت بالا متقابلا به مواد بالای سطح فشار می آورد. پس بنابراین عمل و عکس العمل متقابل در ا متداد یک سطح تشکیل تنش می دهد. به علاوه در امتداد هر سطح فرضی در یک ستون از سنگ، عملها و عکس العملهای مشابه وجود دارد. |
دید کلی
به طوریکه می دانیم،
نیرو عاملی است که جسم ساکن را به حرکت در آورده، یا جسم متحرکی را ساکن می نماید یا باعث تغییر حرکت جسم گردد و یا اینکه تغییر شکل جسم را سبب شود. در
زمین شناسی ساختمانی، مساله تغییر شکل اجسام، اهمیت بیشتری دارد. برای تحلیل تغییر شکل و رابطه آن با نیروهای موثر، ابتدا بایستی تنش موثر بر جسم را در قسمتهای مختلف تعیین کرد و آنگاه، با توجه به روابط موجود، تغییر شکل های حاصله را تجزیه و تحلیل نمود.
مولفه های تنش
سطح فرضی ممکن است افقی، عمودی یا مورب باشد نیروی وارده به صورت وزن در بالای یک سطح فرضی در جهت عمودی اثر می کند. نیرویی را که در جهت عمود بر یک سطح مورب اثر می کند می توان به دو نیروی تشکیل دهنده خود یعنی یک بخش نرمال یا عمودی و یک بخش مماسی تجزیه نمود.
اگر بخش نرمال یک نیروی فشارشی باشد، در این صورت اثر این نیرو سبب می شود که مواد در جهت مخالف و در دو طرف یک سطح به یکدیگر فشرده شود. بخش نرمال ممکن است یک نیروی کششی باشد در اینصورت اثر و عمل این نیرو، مواد را در دو طرف مخالف یک سطح از یکدیگر جدا خواهد کرد.
بخش مماسی معمولا یک نیروی کششی و پاره کننده است که اصولا به نام برش خوانده می شود در بررسی های تکتونیکی به طوریکه درقسمتهای دیگر زمین شناسی رسم است نیروهای فشارشی را مثبت و نیروهای کششی را منفی تلقی می کنند لازم است بدانیم که در مهندسی و
فیزیک معمولا عکس علائم فوق به کار برده می شود.
انواع تنش
تنش های اصلی و مشخصات آنها
تغییر شکل نسبی (strain )
رفتار مواد در مقابل تنش