اطلاعات اولیه

بسیاری از فلزات را می‌توان به روشهای مکانیکی مثلا با گردهای ساینده ( مانند ماسه و غیره ) و پشم فولادی ( سیم ظرف شویی ) و براده مسی و یا روی و با پارچه پنبه‌ای که دارای سیم مسی باشد و نظیر آنها پاک نمود. در ضمن می‌توان برای پاک کردن فلزات از روشهای شیمیایی نیز استفاده کرد.

طلا

طلای خالص بر اثر عوامل جوی تغییری نمی‌کند، فقط ممکن است به مرور سطح آن کثیف شود. اما از آنجائی که طلای خالص برای تهیه زینت آلات و ظروف و غیره نرم است، معمولا آلیاژ آنرا با نقره و یا مس استعمال می‌نمایند. فلزات نقره و مس موجود در این آلیاژها بر اثر هیدروژن سولفوره و گوگرد و برخی از ترکیبات جامد و یا محلول گوگرد به مرور تولید سولفور نقره و سولفور مس که سیاه رنگ است می‌نمایند.

در نتیجه ، آلیاژ طلا با گذشت زمان بر اثر تاثیر مواد شیمیایی و عرق بدن و گازهای مضر و لوازم آرایشی و پودر و غیره کم و بیش تیره می‌گردد.

طریقه پاک کردن اجسام طلایی بدون جلا

240 گرم جوش شیرین و 100 گرم کلرور دوشو و 60 گرم نمک طعام را در یک لیتر آب مقطر حل می‌کنند و آنگاه آن را گرم می‌نمایند و اجسام طلایی را در آن قرار می‌دهند تا کاملا با جلا گردند. آنگاه با آب مکرر این اجسام را می‌شویند و با مالیدن خاک اره گرم به آن خشک می‌نمایند. ممکن است اجسام طلایی را که زیاد کثیف نشده‌اند، با شستن بوسیله آب صابون و خشک نمودن با خاک اره پاک نمود.

نقره

نقره را باید مخصوصا در مقابل گوگرد و ترکیبات گوگردی حفظ نمود، زیرا با آنها ترکیب تولید سولفید نقره می‌نماید که سیاه رنگ می‌باشد. اگر کارد و چنگال نقره‌ای با غذاهای تخم مرغ‌دار و ماهی‌دار و غیره تماس پیدا کنند به مرور یک قشر زرد تا قهوه‌ای زشت از سولفور نقره روی آنرا می‌پوشاند. کارد و چنگال نقره‌ای و یا آب نقره‌دار را نباید گذاشت تا با پشم سفید تماس حاصل نمایند زیرا معمولا پشم را بوسیله ترکیبات گوگردی ، سفید می‌نمایند.

طریقه پاک کردن نقره

برای پاک کردن نقره ، می‌توان از آمویناک ، خاکستر سیگار ، محلول گرم و غلیظ براکسی ، محلول 7% پتواوره ، محلول 10% اسید سولفوریک ، صابون پاک کننده نقره ، گرد پاک کننده نقره ، مایع پاک کننده نقره ، محلول سیانور پتاسیم ، گرد کربنات سدیم و یا پتاسیم و جوش شیرین استفاده نمود.

پاک کردن فلز قلع

آلات و ادوات قلعی را برای پاک کردن در آب کربنات سدیم‌دار می‌گذارنند. سپس آنرا با گیاه معروف به نام دم اسب که قبلا بوسیله محلول کربنات سدیم نرم شده است، سیلیسیک می‌باشد و ناپاکی‌های روی قلع را که قبلا بوسیله محلول کربنات سدیم ، نرم شده است جدا می‌سازند. برای پاک کردن قلع می توان از ماسه سفید که قبلا قدری اسید اسیتیک به آن زده شده نیز استفاده نمود.

پس از پاک نمودن محل پاک شده را با اکسیژن یک کهنه خشک صیقلی کرد.

پاک کردن برنج و مس

با مالیدن یک کهنه که با اسید استیک و یا اسید سولفوریک رقیق‌تر شده مرطوب شده است بر روی مس ، می‌توان زنگ آنرا پاک نمود. ولی بعدا باید بقیه اسید را از روی مس پاک کرد. زنگ مس ، اکسید مس می‌باشد که بر اثر اسید ، تبدیل به نمک شده و زود پاک می‌گردد.

پاک کردن آهن و فولاد

اگر لکه زنگی ، روی آهن و فولاد باشد می‌توان آنرا با ساییدن بوسیله قدری نرمه سنگ و روغن پاک نمود. البته اگر از گردها و مایعات پاک کننده فروشی در دسترس باشد، عمل آسان‌تر می‌شود. اغلب اتفاق می‌ا‌فتد با قدری نفت و یک کهنه می‌توان زنگ را پاک کرد.

پاک کردن آلومینیم

برای ساییدن و و پاک کردن آلومینیم ، سیمهای مخصوص (سیم ظرف شویی) بکار می‌برند. با سیم برنزی و گرد سنگ پا و صابون و کربنات کلسیم نرم و غیره هم می‌توان آلومینیم را پاک نمود. با محلول بوراکس که کمی آمونیاک به آن افزوده شده است، همچنین با محلول سرکه و اسیدهای آلی رقیق هم می‌توان آلومینیم را پاک کرد. از آنجایی که اسید کلریدریک و سود سوزان رقیق و کربنات سدیم و محلول جوش شیرین ، آلومینیم را هر چه ناپاک تر باشد بیشتر می‌خورند، نباید با این محلولها ظروف آلومینیمی را پاک نمود.

اگر در ظروف آلومینیومی ، غذاهای آهن‌دار مثل اسفناج بپزند، روی آلومینیم ، رسوب آهن که سمی نیست می‌نشیند. اگر غذای اسیدی در این ظرف بپزند، این رسوب آهن از بین می‌رود.

پاک کردن مرمر

اگر لکه جوهر روی مرمر بیافتد، می‌توان آنرا با هیدرواکسالات C₂O₄HK پاک کرد. برای پاک کردن چربی از روی مرمر ، مخلوط بنزین و اکسید منیزیم بکار می‌برند. سایر ناپاکیهای مرمر را هم می‌توان با نفت ، روغن ترپانتین ، محلول کربنات سدیم ، سنگ پا ، آب اکسیژنه ، محلول رقیق آمونیاک و کلرور دوشو پاک نمود.

برای پاک کردن مجسمه‌های مرمری ، یک خمیری از اکسید منیزیم و تتراکلرید کربن به ضخامت یک سانتی‌متر روی آن را می‌مالند. آنگاه پس از پاک کردن با قلم مو ، آب اکسیژنه 3% روی آن می‌زنند. برای پاک کردن مرمر نباید اسید بکار برد. زیرا مرمر بر اثر اسید حل شده تولید انیدرید کربنیک می‌کند (سنگ مرمر همان کربنات کلسیم است).

پاک کردن لینولئوم

برای پاک کردن لینولئوم ، باید با آب صابون نیمه گرم و ماهوت پاک کن آنرا خوب شست و سپس با واکس مخصوص لینولئوم آنرا واکس زد. از آنجائی که در ساختمان لینولئوم ، روغن کتان بکار رفته است، نباید برای تمیز کردن آن از اجسامی که حلال روغن هستند مانند کربنات سدیم و صابون کربنات سدیم‌دار و سود سوزان و نظیر اینها استفاده نمود.

پاک کردن چرم

دستکش‌های چرمی را بوسیله گلی که از مخلوط کردن 350 گرم کلرور دوشو و 450 گرم صابون ریز شده و 30 گرم مایع آمونیاک و 600 گرم آب درست می‌کنند، پاک می‌نمایند. در این مخلوط ، مخصوصا کلرور دوشو وظیفه از بین بردن کثافات را دارد. آمونیاک و صابون نیز چربی‌های چسبیده به چرم را حل می‌کنند. ممکن است چرم را با مخلوطی از یک قسمت روغن ترپانتین و دو قسمت بنزین و یا آب که به آن ، یک سوم قسمت آمونیاک افزوده شده است، پاک نمود. لکه‌های تازه مرکب را از روی چرم با اسید سیتریک ( جوهر لیمو ) پاک می‌کنند.

مباحث مرتبط با عنوان

• آب اکسیژنه
• آلیاژ
• اسید سیتریک
• اکسیژن
• تمیز کردن شیمیایی برخی از لوازم نزل
• خوردگی فلزات
• عناصر واسطه
• فلز
• مواد شیمیایی