یگانگی انسان در کیهان؟

قرنهاست که دانشمندان و محققان جهان با این پرسش مواجه بوده‌اند که:

• آیا انسان تنها ساکن جهان پهناور است؟
  
• آیا تنها کره زمینی ما دارای موجودات زنده و باهوش است؟
  
• آیا امکان وجود حیات هوشمند در جاهای دیگر جهان وجود ندارد؟
  
  

در کهکشان راه شیری که یکی از میلیاردها کهکشان موجود در جهان است، چند صد میلیارد ستاره وجود دارد، که ‌احتمال دارد در پیرامون برخی از آنها منظومه‌ها و سیاراتی بوجود آمده باشد. اگر سیاره‌ای قدیمی‌تر از زمین ما باشد که با پرورش تمدن پیشرفته ، سفرهای فضایی خود را آغاز کرده باشد، احتمالا ویجرها و پایونیرهای آنها قبل از زمینیان فضا را شکافته‌اند. شاید همه ‌اجسامی ‌که به بشقاب پرنده موسومند، همین سفینه‌های موجودات فرازمینی باشند؟ ...

احتمال وجود تمدن‌های فرازمینی

به نظر اخترشناسان حدود 10⁹ کهکشان قابل مشاهده در جهان وجود دارد. هر کهکشان دارای میلیاردها ستاره‌ است. ممکن است کسری از این ستاره‌ها ، منظومه‌ها و سیاراتی در اطراف خود داشته باشند. بنابراین احتمال وجود موجودات هوشمند در کل جهان ، بسیار بیشتر از احتمال وجود آنها در کهکشان راه شیری خواهد بود، ولی به دلیل فاصله بسیار زیاد بین کهکشانها کشف حیات در کهکشان خودمان ، راحتتر و محتمل‌تر از کهکشانهای دیگر است (حیات در کائنات).

فرانک دریک ، کارل ساگان و جوزف شکلوفسکی و چند دانشمند دیگر راههایی را برای تخمین احتمال وجود تمدن پیشرفته در کهکشان راه شیری پیشنهاد کرده‌اند. آنها هفت عامل زیر را در این محاسبه مهم دانسته‌اند:

• N₀: تعداد ستاره‌های کهکشان راه شیری.
• f_p: کسری از ستارگان که دارای منظومه‌های سیاره‌ای هستند.
• n_e: تعداد سیارات یک منظومه مفروض که ‌از نظر اکولوژی برای حیات مناسب هستند.
• f_l: کسری از سیارات مناسب که در آنها حیات رشد کرده ‌است.
• f_i: کسری از سیارات مسکونی که در آن حیات هوشمند پدید آمده ‌است.
• f_c: کسری از سیارات دارای تمدن پیشرفته حیات که قادر به برقراری ارتباط است.
• f_L: کسری از عمر سیاره که در آن تمدن توانسته‌ است به حیات خود ادامه دهد. (مقادیر تمام f ها بین 0 و 1 می‌باشد.)
  
  حاصلضرب عوامل فوق با N نشان داده می‌شود که تعداد تمدنهای پیشرفته (حداقل دارای ارتباط رادیویی) در کهکشان راه شیری را بدست می‌دهد:
  
  
  N = N₀f_pn_ef_lf_if_cf_L

سه عامل اول از عوامل فوق ، نجومی‌ می‌باشند که بصورت تقریبا دقیقی مشخص می‌شوند. دو عامل بعدی ماهیت زیست ‌شناختی دارند و با احتمال تخمین زده می‌شوند. دو عامل آخر جامعه شناسی هستند و با حدس و گمان بدست می‌آیند.

محاسبه تعداد تمدنهای فرازمینی

حال با توجه به رابطه مزبور می‌خواهیم در راه شیری به کنکاش تئوری‌وار بپردازیم و تعداد تمدنهایی را که توانایی برقراری ارتباط رادیویی را دارند، محاسبه کنیم. لذا باید مقادیر مربوط به هفت عامل یاد شده را پیدا کنیم. تعداد ستارگان راه شیری ، N₀ ، حدود 4x10¹¹ می‌باشد. برخی از این ستارگان پرجرم و داغ ، با عمری کوتاه و برخی دیگر سرد و پیر و کوچک هستند، ولی بیشتر ستاره‌ها مانند خورشید هستند که میلیاردها سال عمر می‌کنند، این نوع ستاره‌ها در بیشتر حیات خود بطور تقریبا یکنواختی انرژی منتشر می‌کنند و به همین دلیل برخی از آنها می‌توانند محیط مناسبی برای تشکیل حیات در سیاره‌های مجاور احتمالی ، مهیا کنند. فرض می‌کنیم حدود 3/1 این ستاره‌ها ، دارای منظومه سیاره‌ای باشند.

(f_p=1/3) اگر منظومه‌های مفروض را مشابه منظومه شمسی ، شامل 10 سیاره در نظر بگیریم (n_e=10) ، همه ‌این سیارات برای پیدایش حیات مناسب نخواهند بود. فرض می‌کنیم فقط یکی از ده سیاره می‌تواند دارای حیات باشد، پس f_l مساوی 10/1 خواهد بود. (بعضی از دانشمندان ، از جمله کارل ساگان ، به‌ازای هر ده سیاره ، یک یا دو سیاره مسکونی فرض کردند.) در مورد حیات هوشمند و تمدنهای پیشرفته ‌ارتباطی آنها نظرات مختلفی وجود دارد، اما می‌توان مقدار متوسط ارقام پیشنهادی دانشمندان را برای f_ixf_c در نظر گرفت که مساوی 100/1 می‌باشد، یعنی فقط یک درصد از سیارات حیاتمند توانسته‌اند به تمدن صنعتی دست پیدا کنند، ولی ممکن است حیات آنها موقتی بوده باشد، به ‌این معنی که حیات آنها دوام نداشته و به دلایلی پس از مدتی از بین رفته ‌است.






در این مورد دوام صنعتی تمدنها نسبت به عمر سیاره را 100/1 یا 1000/1 فرض می‌کنیم. (f_L=1/100 or1/1000)
با ضرب کردن عددهای فوق در هم ، N به عددی در حدود 10⁵ تا 10⁷ نزدیک می‌شود. در این صورت می‌توان گفت در کهکشان راه شیری حدود یک میلیون سیاره وجود دارد که در حال حاضر موجودات هوشمند در آنها زندگی می‌کنند و تمدن صنعتی پیشرفته‌ای دارند. در حالیکه شکلوفسکی و کارل ساگان ، تعداد تمدنهای فرازمینی کهکشان ما را حدود 10⁶ تا 10⁹ بدست آورده بودند.

تردید بسیاری وجود دارد در مورد اینکه N می‌تواند مقداری بین ده میلیارد (یعنی به تعداد ستارگان مشابه خورشید در کهشکشان ما) و یک (تنها تمدن شناخته شده یعنی تمدن خود ما) قرار گیرد. در واقع همین عدم امکان بدست آوردن جواب ، دانشمندان را واداشته تا در پی روشهای جدید مشاهده باشند. روشهای پیچیده‌ای برای کشف سیارات پیرامون دیگر ستاره‌ها و از همه مهمتر تلاش در راه کشف علامتهای فرازمینی واقعی.

مباحث مرتبط با عنوان

• ارتباط با هوشمندان کیهان
• بشقاب پرنده
• حیات در کائنات
• حیات در منظومه شمسی
• سفر فضایی
• منظومه سیاره‌ای
• هوش فرازمینی