مقدمه

ترخون گیاهی است پایا ، به ارتفاع 30 سانتیمتر تا یک متر ، برگهای قاعده ساقه آن منقسم به 3 لوب و کاپیتولهای آن ، کوچک به رنگ سبز و مجتمع به صورت خوشه است. ساقه برگ‌دار گیاه اگر در بین انگشتان فشرده شود بوی مشخصی بر اثر آزاد شدن اسانس از آن استشمام می‌گردد. طول برگها 3 تا 8 سانتیمتر و عرض آنها 0.5 تا 1.2 سانتیمتر می‌باشد. کناره‌های برگ صاف و بدون دندانه و گیاه فاقد کرک است. گلها فراوان و به صورت مجتمع در یک خوشه متراکم قرار می‌گیرند. رنگ گلها زرد یا قهوه‌ای تیره است.

نیازهای اکولوژیکی

ترخون در مناطقی کشت می‌شود که از هوای گرم و آفتابی برخوردار باشد. ترخون درجه حرارتهای پائین را به سهولت تحمل می‌کنند، بطوری که دمای 15-درجه سانتیگراد را بدون هیچ آسیبی تحمل می‌کند. گیاهان هنگام بروز هوای سرد در فصل بهار دچار سرما‌زدگی نمی‌شوند و به رویش خود ادامه می‌دهند.

ترخون در طول رویش به مقادیر فراوانی آب نیاز دارد. از این رو گیاه باید در زمینهای غنی از آب کشت گردد. آبیاری برای این گیاه در مرحله تشکیل شکوفه‌ها و نیز بعد از برداشت محصول ضروری است. خاک مناسب برای کشت ترخون خاکهای با بافت متوسط (شنی – رسی) و با ضخامت زیاد لایه سطح‌الارض می‌باشد.

آماده سازی خاک

فصل پاییز پس از برداشت محصول قبل 40 تا 50 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملا پوسیده به زمینهایی که در آنها ترخون کشت می‌شود اضافه کرده و با انجام شخمی عمیق (به عمق 40 تا 45 سانتیمتر) با خاک مخلوط نمود. سپس کودهای شیمیایی مورد نیاز از قبیل 80 تا 100 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 120 تا 130 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به خاک اضافه و شخم دیگری به عمق 30 تا 35 سانتیمتر در جهت عمود بر جهت شخم قبلی زده می‌شود. پس از جمع آوری سنگها و قلوه سنگها ، کلوخه‌ها بوسیله دیسک شکسته می‌شوند و زمین تسطیح می‌گردد. اوایل بهار باید بستر خاک را برای کشت گیاه کاملا آماده نمود.

تاریخ و فواصل کاشت

ترخون را باید با گیاهان کشت کرد که سبب افزایش و گسترش علفهای هرز نشوند. اوایل بهار زمان مناسبی برای تکثیر رویشی ترخون (از طریق قلمه‌های ساقه‌ای و پاجوش) و فصل پائیز زمان مناسبی برای تکثیر ترخون از طریق تقسیم ریشه می‌باشد. ترخون 8 تا 10 سال عمر می‌کند ولی محصول آن نقطه 4 تا 6 سال بازدهی اقتصادی دارد.

کاشت

کاشت و تکثیر ترخون به صورت رویشی و به روشهای زیر صورت می گیرد.

قلمه ساقه‌ای

پس از جدا کردن ساقه‌های سبز و جوان از پایه مادری آنها را در زمین مورد نظر کشت می‌کنند. تکثیر ترخون با استفاده از این روش مناسب نیست و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پاجوش

اطراف پایه‌های مادری 3 تا 4 ساله پاجوشهای متعددی از رویش استلونها بوجود می‌آیند که هر پاجوش از ساقه کوتاه و ریشه مناسبی برخوردار می‌باشد. چنانچه اواخر پائیز یا اوایل بهار اطراف گیاهان را به ضخامت 4 تا 5 سانتیمتر با خاک نرم بپوشانیم پاجوشهای بیشتری تولید می‌شود.

در این روش در اواخر بهار(خرداد) خاک اطراف گیاهان را کنار می‌زنند و با جدا کردن پا جوشها آنها را در زمین اصلی کشت می‌کنند. معمولا اطراف هر پایه مادری 20 تا 40 پاجوش بوجود می‌آید ولی بهتر است بیش از 10 تا 20 پا جوش از گیاه مادر جدا نشود، چون ممکن است سبب خشک شدن پایه مادری گردد. پس از انتقال پاجوشها به زمین اصلی باید بلافاصله گیاهان را آبیاری نمود.

تقسیم ریشه

در بسیاری از کشورها از این روش برای تکثیر ترخون استفاده می‌شود. پایه‌های مادری 3 تا 4 ساله را که کاملا سالم و عاری از هر گونه آلودگی قارچی هستند از خاک خارج می‌کنند سپس ریشه را به 5 تا 10 قطعه تقسیم می‌نمایند هر قطعه باید دارای حداقل 1 تا 2 جوانه رویشی باشد سپس در عمق 10 تا 15 سانتیمتر در زمین اصلی کشت می‌شوند برای هر هکتار زمین به 35 تا 40 هزار بوته نیاز است.

داشت

در طول رویش گیاهان مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علفهای هرز ضروری است. قبل از رویش گیاهان در سال دوم می‌توان از علف کشهای مرکازین (Merkazin) به مقدار 8 کیلوگرم در هکتار یا سنسور (sensore) به مقدار 1 تا 1.2 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود. پس از از اولین برداشت می‌توان از علف‌کش مرکازین (Merkazin) به مقدار 4 تا 6 کیلوگرم یا از علف کش آفالون (Afalon) به مقدار 6 کیلوگرم در هکتار استفاده کرد.

پس از برداشت محصول برگردان کردن خاک بین ردیفها سبب تهویه خاک و نیز سبب تسریع در رویش گیاهان می‌شود. ترخون در طول رویش ممکن است توسط عوامل بیماریزای قارچی نظیر قارچ عامل زنگ و قارچ عامل لکه برگی آسیب ببیند، که باید جهت مقابله با آنها از قارچ کشهای مناسب استفاده نمود.

برداشت

محصول ترخون را می‌توان یک یا دوبار در سال برداشت کرد. اولین برداشت در مرحله گل‌دهی انجام می‌گیرد. اوایل تابستان زمان مناسبی برای اولین برداشت است. از اواخر شهریور تا قبل از بروز سرما می‌توان دومین برداشت را انجام داد. گیاهان باید از فاصله 7 تا 8 سانتیمتری از سطح زمین برداشت شوند در غیر اینصورت گیاهان خشک می‌شوند. در صورتی که از پیکر رویشی گیاه به عنوان سبزی یا ادویه استفاده شود، می‌توان سه بار در سال محصول را برداشت کرد.

اولین برداشت قبل از گل دهی (اواخر خرداد – اویل تیر) انجام می‌گیرد. پس از برداشت اندام های جمع شده را خشک می‌کنند. اگر چه می‌توان آنها را در سایه خشک کرد ولی برای مقیاس وسیع از خشک‌کنهای الکتریکی در دمای 40 تا 50 درجه سانتیگراد استفاده می‌شود. در سال اول عملکرد پیکر رویشی تازه 1.5 تا 2 تن در هکتار خواهد بود که از آن 25 تا 35 کیلوگرم اسانس بدست می‌آید. عملکرد پیکر رویشی خشک 2 تا 2.5 تن در هکتار می‌باشد.

مباحث مرتبط با عنوان

آرتیشو «داروئى» آقطی سیاه «داروئی» آوکادو «داروئی» اسطوخودوس «داروئی» اسفناج «داروئی» ))((انبه «داروئی» انجیر «داروئی» انگور «داروئی» باباآدم «داروئی» بابونه «بابونه» بادام «داروئی» بادام زمینی «داروئی» بادمجان «داروئی» باقلا «داروئی» برنج «داروئی» بلوط «داروئی» به «داروئی» پسته «داروئی» پرتقال «داروئی» پیاز «داروئی» تخم کتان «داروئی» ترب و تربچه «داروئی» تمبر هندی «داروئی» توس «داروئی» جعفری «داروئی» جو «داروئی» جودوسر «داروئی» چای کوهی «داروئی» چغندر «داروئی» خاک شیر «داروئی» ختمی «داروئی» خرما «داروئی» خیار «داروئی» دارچین «داروئی» دم اسب «داروئی» ذرت «داروئی» رازیانه «داروئی» روناس «داروئی» خواص دارویی ریحان زرد آلو «داروئی» زردچوبه «داروئی» زرشک «داروئی» زعفران «داروئی» زنجبیل «داروئی» زوفا «داروئی» زیتون «داروئی» زیره سبز «داروئی» سنبل الطیب «داروئی» سیب «داروئی» سیب زمینی «داروئی» سیر «داروئی» شاه پسند وحشی «داروئی» شبدر قرمز «داروئی» شلغم «داروئی» شنبلیله «داروئی» شوید «داروئی» شیرین بیان «داروئی» صبر زرد «داروئی» عدس «داروئی» علف هفت بند «داروئی» عناب «داروئی» فندق «داروئی» قاصدک «داروئی» قهوه «داروئی» کاهو «داروئی» کدو «داروئی» کنجد «داروئی» کوشاد «داروئی» گاوزبان «داروئی» گردو «داروئی» گریپ فروت «داروئی» گزنه «داروئی» گشنیز «داروئی» گلابی «داروئی» گوجه فرنگی «داروئی» لوبیا «داروئی» لوبیای سویا «داروئی» لیمو ترش «داروئی» مارچوبه «داروئی» مامیران کبیر «داروئی» موز «داروئی» میخک «داروئی» خواص دارویی نارگیل نخود «داروئی» نعناع «داروئی» هل «داروئی» هلو «داروئی» هندوانه «داروئی» هویج «داروئی»