شرح بیماری
تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که می‌تواند بسیاری از اعضاء بدن مثل قلب، مفاصل، سیستم عصبی و پوست را درگیرد کند. اگر چه تب روماتیسمی می تواند در تمام سنین ایجاد شود ولی اغلب در کودکان بین ۶ تا ۱۵ سال دیده می‌شود. بیماری در زنان دو برابر مردان شایعتر است.
بیشتر موارد عفونت استرپتوکوی گلو، دچار تب روماتیسمی نمی‌شوند و تنها درصد کمی از افرادی که عفونت استرپی گلو دارند دچار تب روماتیسمی می‌شوند. در بسیاری از موارد، تب روماتیسمی دریچه‌های قلب را درگیر می‌کند (کاردیت روماتیسمی) و موجب اختلال در جریان طبیعی خون در قلب می‌گردد. درمانی برای تب روماتیسمی وجود ندارد. اما درمان کامل و جدی عفونت استرپی گلو با
آنتی بیوتیکها قابل انجام است. در حال حاضر تب روماتیسمی در آمریکا به مانند آغاز قرن بیستم، قبل از استفاده گسترده آنتی بیوتیک
پنی سیلین، شایع نیست. با وجود این همه گیریهای آن بصورت دوره‌ای روی می‌دهد. تب روماتیسمی همچنان در کشورهای در حال توسعه شایع است.
علائم و نشانه‌ها
علائم تب روماتیسمی معمولاً پنج هفته پس از عفونت استرپتوکوکی درمان نشده گلو ظاهر می‌شوند. علائم و نشانه‌های شایع عفونت استرپی شامل موارد زیر است:
گلودرد، لوزه‌های متورم و قرمز، تب،
سردرد، درد عضلانی.
در بسیاری از موارد عفونت استرپی در ابتدا هیچ علامتی ندارد. علائم و نشانه‌های تب روماتیسمی ممکن است شامل ترکیبی از مفاصل متورم و دردناک، قفسه صدری،
تنگی نفس و خستگی باشد. هرگاه تب روماتیسمی تشخیص داده شد پزشکان معمولاً بدنبال دو معیار ماژور ( معیار بزرگ ) یا یک معیار ماژور و دو معیار مینور ( معیار کوچک ) می‌گردند. در تمامی موارد شواهدی دال بر وجود عفونت استرپی گلو، پایه اصلی تشخیص تب روماتیسمی است.
معیارهای ماژور (معیارهای بزرگ)
1- التهاب قلب که در بیشتر مواقع بصورت تنگی نفس یا درد قفسه صدری مشخص می‌شود. پزشک شما ممکن است براساس معاینات بالینی و یا نتایج تستهای پزشکی مثل
نوار قلب یا عکس سینه به وجود التهاب قلب شک کنند.
2- التهاب دردناک مفاصل، که اغلب قوزک پاها، زانو و آرنجها را درگیر می‌کند و از مفصلی به مفصل دیگر مهاجرت می‌کند.
3- حرکات پرشی، بی‌اختیار اندمها و صورت یا سختی حرکت مثل ناتوانی در نوشتن، دیده می‌شود. این نشانه‌ها اغلب طی هفته‌ها و ماهها از بین می‌روند.
4- لکه‌های قرمز روشن یا صورتی وسیع بدون خارش (ناشایع) و دانه‌های زیر پوستی (ناشایع)
معیارهای مینور (معیارهای کوچک)
درد مفاصل بدون التهاب، تب، تب روماتیسمی قبلی یا شواهدی دال بر بیماری روماتیسمی (ضربان قلب غیر طبیعی در نوار قلب)، تستهای خونی که نشاندهنده التهاب است و صدای اضافه جدید قلبی.
علل بیماری
علت اصلی تب روماتیسمی مشخص نیست. در معدودی از افراد به نظر می‌رسد هرگاه بدن با عفونت استرپی گلو مقابله می‌کند، بقیه قسمتهای بدن دچار التهاب می‌شوند. مثلاً دریچه‌های قلبی لزوماً با باکتری استروپتوکوکی عفونی نمی‌شوند. تحقیقات پزشکی بر روی پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی به
آنتی ژنی که توسط گونه‌ای خاص از باکتری استرپتوکوکی تولید می‌شود، متمرکز شده است. ولی می‌توانند طی پروسه دفاع بدن در مقابله با این عفونت آسیب دیده یا دچار التهاب شوند. یک علت احتمالی این است که بدلیل شباهت بین آنتی ژنهای استرپتوکوکی، پروتئینهای دریچه قلب و سلولهای عضله قلب این اتفاق روی می‌دهد. بعلاوه محققان این موضوع را بررسی می‌کنند که آیا بعضی افراد بیشتر از سایرین مستعد به ایجاد یک پاسخ ایمنی غیر طبیعی به آنتی ژنهای استرپتوکوکی هستند یا خیر؟
چه موقع باید بدنبال توصیه‌های پزشکی برویم؟
اگر گلو دردی دارید که بدنبالش دچار تبی می‌شوید که بیش از ۲۴ ساعت طول می‌کشد یا گلو درد شدیدی بدون
علائم سرماخوردگی و تب داشتید، بویژه اگر مدتها با فردی که عفونت استرپی داشته است، در تماس بوده‌اید به پزشک خود مراجعه کنید تا ببیند که آیا دچار عفونت استرپی گلو شده‌اید یا خیر؟، اگر چه در بیشتر مواقع عفونت استرپی گلو منجر به تب روماتیسمی نمی‌شود، شما می‌توانید با درمان آنتی بیوتیکی
گلودرد خود مانع از ایجاد آن شوید. همچنین هرگاه دچار گلودرد و تب بالا و بدنبالش تنگی نفس یا درد قفسه صدری شدید به پزشک خود مراجعه کنید.
تشخیص و بیماری یابی
اگر شما یا کودکتان دچار دچار علائم تب روماتیسمی شده‌اید. تشخیص زمانی قطعی می‌شود که توسط پزشک معاینه شده و به یک سری از سؤالات پاسخ دهید. معاینه بالینی شامل موارد زیر است:
- بررسی کردن مفاصل برای وجود درد یا التهاب
- معاینه پوست برای بررسی وجود راش و یا برآمدگی
- گوش دادن به صدای قلب برای بررسی وجود صدای اضافه جدید یا ریتم غیرطبیعی
پزشکتان ممکن است توصیه کند که
نوار قلب بگیرید تا ریتم غیرطبیعی قلبتان را تشخیص دهد.
الکتروکاردیوگرافی با نوار قلب شامل چسباندن الکترودهایی به قفسه صدری است تا جریانهای الکتریکی قلب اندازه گیری شوند. جریانهای الکتریکی که موجب انقباض قلب می‌شوند توسط ماشین الکتروکاردیوگرام ثبت می‌شود. این جریانها بصورت امواجی بر روی مونیتور یا کاغذ نشان داده می‌شوند. هیچ تست آزمایشگاهی وجود ندارد که تب روماتیسمی را تأیید کند. پزشکان، بیماری تب روماتیسمی را براساس وجود تعدادی از معیارهای ماژور و مینور(نشانه‌های بزرگ و کوچک) تشخیص می‌دهند. شایعترین معیارهای ماژور عبارتند از: درد و التهاب مفاصل که از مفصلی به مفصل دیگر مهاجرت می‌کند.
التهاب قلب
تشخیص تب روماتیسمی نه تنها نیازمند وجود علائم و نشانه‌های کلیدی است بلکه باید شواهدی دال بر عفونت استرپی اخیر نیز وجود داشته باشد. پزشکتان ممکن است از شما نمونه خونی بگیرد تا وجود
آنتی بادی علیه باکتری استرپتوکوک را بررسی کند. اغلب موارد وقتی شما به پزشک مراجعه می‌کنید، کشت حلق برای استرپ منفی است. در این موارد تنها نشانه استرپ این است که به دکترتان بگویید اخیراً دچار گلودرد به همراه تب شده‌اید.
عوارض
در اولین حمله تب روماتیسمی نیمی از افراد دچار
التهاب قلب می‌شوند ولی این التهاب همیشه به آسیب پایدار منجر نمی‌شود. بیشتر افرادی که تب روماتیسمی دارند پس از شش هفته بطور کامل بهبود می‌یابند. در بعضی موارد، یک یا چند دریچه قلب درگیر می‌شوند. آسیب پایدار قلب ناشی از تب روماتیسمی « بیماری روماتیسمی قلب » نامیده می‌شود. در بیشتر موارد آسیب قلبی سالها بعد یافت می‌شود. در موارد نادری از تب روماتیسمی، التهاب آسیب جدی عضله وارد می‌کند که منجر به نارسائی احتقانی قلب می‌گردد. در سایر موارد دریچه قلبی آسیب دیده مانع جریان خون کافی می‌شود. اگر اختلال جدی در عملکرد دریچه‌های قلب شما ایجاد شده، جراحی برای ترمیم یا عوض کردن دریچه‌های آسیب دیده لازم است.
تب روماتیسمی می‌تواند این اعضاء را درگیر کند:
- مفاصل : اغلب چندین مفصل درگیر شده و دچار تورم دردناک و قرمزی و گرمی می‌شوند.
- مغز : اگر تب روماتیسمی حاد مغز را درگیر کند عدم تعادل و حرکات کنترل نشده اندمها و صورت ایجاد می‌شود. به این حرکات ” کُره ” گفته می‌شود که از کلمه‌ای یونانی به نام رقص کره گرفته شده است. این حرکات گاهی کُره سیدنهام نیز (کره رماتیسمی یا رقص سنت ویتوس) نیز نامیده می‌شود. از هر ۱۰ مورد تب روماتیسمی یک نفر دچار کُره می‌شوند. کره معمولاً طی هفته‌ها تا ماهها برطرف می‌شود.
- پوست : این بیماری لکه‌های پوستی وسیع یا نواحی صورتی تا قرمز کم رنگ گرد و نامنظم در پوست شما ایجاد می‌کند برآمدگی یا ندول نیز ممکن است زیر پوست به ظاهر سالم دیده شود.
پیشگیری
برای جلوگیری از عفونت استرپتوکوکی نیازمند واکسن هستیم، و تا زمانی که یک واکسن مؤثر تولید شود تنها راه شناخته شده برای جلوگیری از تب روماتیسمی درمان عفونت استرپتوکوکی حلق با آنتی بیوتیک است. در بیشتر مواقع ویروس، علت گلو درد است که موجب تب روماتیسمی نمی‌شود. اغلب گلو دردهای همراه تب که بیش از ۲۴ ساعت طول می‌کشد. می تواند نشاندهنده عفونت استرپتوکوکی باشد تنها درصد کمی از افرادی که عفونت استرپتوکوکی حلق (درمان نشده) دارند، دچار تب روماتیسمی می‌شوند. درمان دقیق و کامل عفونت استرپی حلق با آنتی بیوتیک مناسب تب می‌تواند جلوی ایجاد بیماری تب روماتیسمی را بگیرد.
درمان
درمان تب روماتیسمی در دو قسمت صورت می‌گیرد. آنتی بیوتیکها تجویز می‌شوند تا بدن شما را از عفونت استرپتوکوکی نجات دهند و جلوی عود آن را بگیرند. هرگاه دچار تب روماتیسمی شوید برای ریشه کنی باکتری استرپتوکوکی باقیمانده در بدن شما پزشکتان ممکن است پنی سیلین یا سایر آنتی بیوتیکها را تجویز کند. سپس شما نیازمندید که آنتی بیوتیکها را برای چندین سال پیاپی مصرف کنید تا جلوی حمله‌های مجدد تب روماتیسمی را بگیرید. بدون ادامه دادن درمان آنتی بیوتیکی عود بیماری در سه تا پنچ سال اول پس از عفونت اولیه شایع است. سایر داروهای مصرفی برای از بین بردن علائم بیماری شامل این موارد است: برای کاهش التهاب قلب یا مفاصل پزشکتان ممکن است دوزهای مشخصی از
آسپرین و یا یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی را نسخه نماید. برای التهاب شدید قلب یک داروی کورتونی مثل
پردنیزون قادر است التهاب را کم کند.
مباحث مرتبط
