| به علت گوناگونی بسیار زیاد موجودات زنده و لزوم شناسایی آنها ، مسئله رده بندی یا تاکسونومی که یکی از شاخههای دانش زیست شناسی است، اهمیت بسزایی دارد. در واقع منظور از رده بندی این است که موجودات زندهای را که دارای ویژگیهای مشترکی هستند، در گروههای مشخصی قرار دهیم. |
تاریخچه رده بندی موجودات زنده
انسان از قدیم تشابهات و تفاوتهای اصولی گیاهان و جانوران را تشخیص داده و کلیه جاندارن را در یکی دو سلسله گیاهی یا جانوری قرار داده است.
ارسطو ، فیلسوف مشهور یونانی (384-322 پیش از میلاد) ، احتمالا نخستین کسی بود که اقدام به رده بندی جاندارن کرد. ارسطو شخصا به بررسی جانوران میپرداخت و چند صد گونه آنها را رده بندی کرد و بنا به توصیه او یکی از شاگردانش همین کار را در مورد گیاهان انجام داد. گرچه روش کار ارسطو بیشتر به تهیه فهرستی از نامها شباهت داشت تا یک روش رده بندی صحیح، اما کار او آغازی در این راه بود.
از زمان ارسطو تا اواسط سده هجدهم میلادی در روش بررسیهای که به منظور رده بندی انجام گرفت، تغییری حاصل نشد. در اواسط سده هجدهم بود که با پشتکار و نبوغ
لینه ، گیاه شناس سوئدی ، روشی منطقی و صحیح برای اینکار پایه گذاری شد. در رده بندی جدید (بعد از لینه) نه تنها به
ریخت شناسی موجودات زنده توجه میشود، بلکه مطالعات ریخت زایی ،
جنین شناسی ،
یاخته شناسی ،
وراثت ،
بوم شناسی ،
فیزیولوژی ، کالبد شناسی مقایسهای ،
زیست شیمی و مانند آنها نیز مور توجه قرار میگیرد.
تقسیم بندی موجدات زنده
موجودات زنده ر به پنج سلسله تقسیم میکنند که چهار سلسله آن را
یوکاریوتها و سلسله پنجم را
تک زیان (مونرا) تشکیل میدهند.
باکتریها در سلسله مونرا قرار دارند. در سیستم رده بندی پنج سلسلهای ، سلسلههای یوکاریوتی از موجودات تک یاختهای به نام سلسله
آغازیان منشا گرفتهاند.
آغازیان از نظر شکل و زیست شیمی به نحوی شگفتانگیز گوناگوناند. سه شاخه آنها به نامهای جلبکهای قرمز ، قهوهای و سبز حالت پریاختهای خود را مستقل از جانوران و گیاهان و
قارچها حفظ کردهاند. این سه شاخه چون
فتوسنتز میکنند و در ضمن پریاختهای هستند، از اجزا گیاهان محسوب میشوند، به علاوه جلبکهای سبز پریاختهای تقریبا نیای مستقیم گیاهاناند.
سلسله انشعاب اصلی یوکاریوتی مشتق شده از آغازیان
این انشعاب شامل سلسله جانوران ، سلسله گیاهان و سلسله قارچها میباشد. اگرچه قارچها شامل چند شکل یاختهای به نام
مخمرها هستند، ولی از اشکال نیای چند یاختهای بوجود آمدهاند. هر یک از سلسلههای پریاختهای گیاهان ، جانوران و قارچها از نیای متفاوتی در میان آغازیان تکامل یافتهاند. سه سلسله مشتق شده از آغازیان در نحوه تغذیه با هم تفاوت دارند:
جانوران غذای خود را بدست میآورند. گیاهان غذای خود را میسازند و قارچها با استفاده از
آنزیمها غذای خود را جذب میکنند. قارچها رشتهای شکلاند و یاختههای متحرک ندارند. گیاهان اکثرا بی حرکتاند، اما بعضی از آنها اسپرم متحرک دارند و جانوران اکثرا متحرکاند. از آنجا که قارچها گیاهان و جانوران کاملا تعریف شدهاند و گروههای غالب تکاملیاند که احتمالا هر یک نیایی متفاوت با دیگری دارد، لذا به عنوان سلسلههای جداگانه در نظر گرفته میشوند.
ویروسها در رده بندی موجودات زنده مسئله ایجاد میکنند. آنها زنده نیستند، ولی توانایی تولید مثل دارند. ویروسها اساس قطعاتی از
اسید نوکلئیک هستند که از ماده ژنتیکی یوکاریوتها یا
پروکاریوتها مشتق شدهاند. ویروسها میتوانند در پیرامون خود پوشش پروتئنی تشکیل دهند و تشکیلات یاختههای میزبان را جهت ساختن مواد ویروسی بیشتر رهبری کنند. آنها به تنهایی توانای زیستن ندارند و چون موجود زنده نیستند، لذا نمیتوانند در هیچ یک از گروهها قرار بگیرند.
رابطه تکاملی موجود زنده
از پنج سلسله موجودات زنده چهار سلسله آن یوکاریوتها هستند که متنوعترین آنها سلسله آغازیان است. از این سلسله ، سه سلسله گیاهان ، جانوران و قارچها منشعب شدهاند.
مباحث مرتبط با عنوان
