اگر در یک کسوف ، قرص ماه به اندازه کافی بزرگ باشد، طوری که تمامی فام سپهر را بپوشاند و در اطراف خورشید مقابل زمینه تاریک آسمان ، خرمنی به سفیدی مروارید ظاهر شود که روشنایی آن تقریبا به اندازه نصف روشنایی ماه تمام باشد، این خرمن سفید را تاج خورشید گویند. |
|
دیدکلی
نتایج نظریه اتمی کاربرد مستقیمی در مطالعه جو خورشید دارند. برای سادگی میتوان تصور نمود که جو خورشید از چند لایه تشکیل شده است. سطح موثر (The Effective Surface) خورشید یعنی لایه زیرینی که به علت کثرت کدری غیر قابل مشاهده است،
شیر سپهر (Photoshere) را تشکیل میدهد. تشعشع پیوسته قابل رؤیت از خود شیر سپهر سرچشمه میگیرد. دو لایه خارجی رقیقتر فام سپهر (Chromosphere) و تاج (Corona) را تشکیل میدهند.
تاج نگار (Coronagaph)
قبلا تاج خورشبد در موقع کسوف کامل قابل مشاهده بود، ولی از وقتی که که گوروناگراف (تاج نگار) ، دستگاهی که نور پراکنده خورشید را حذف میکند، توسط
لیوت (B. Lyot) اختراع شد. مشاهده تاج داخلی در روزی که هوا ابری نباشد، امکان پذیر است.
قسمتهای مختلف تاج خورشیدی
تاج خورشید از دو قسمت که با یکدیگر پوشش دارند تشکیل شده است.
- تاج k یا تاج واقعی.
- تاج f که از نور زودیاک (Zodiacal – Light) داخلی تولید میشود.
طیف تاج خورشیدی
طیف تاج خورشیدی از نور هر دو منبع ایجاد میشود. طیف تاج k از نور بازتابی خورشیدی بوجود آمده و به سادگی قابل تشخیص است. نور تاج k یک زمینه پیوسته با خطوط تشعشعی نشان میدهد. تشعشع ، پیوسته در اثر پراکندگی نور خورشید در
الکترونهای آزاد متعدد بوجود میآید.
خطوط جذبی فرانهوفر به علت
پدیده دوپلر الکترونهای پخش کننده که سرعت حرارتی زیادی دارند، واضح به نظر نمیرسند.
منشأ خطوط تشعشعی تاج خورشید
منشأ خطوط تشعشعی تاج تا سال 1942 روشن نشده بود. تا اینکه
ب. ادلن (B. Edlen) اغلب آنها را به عنوان خطوط ممنوعه
اتمهای کلسیم (Ca) ،
نیکل (Ni) و
آهن (Fe) توجیه نمود که بین 9 تا 15
الکترون خود را از دست دادهاند و بدین جهت در یک
حالت یونیزاسیون شدید میباشند.
شدیدترین خط تشعشع تاج
شدیدترین تشعشع تاج ، طول موجی برابر 5303 آنگستروم دارد و متعلق به Fexiv تشخیص داده شده است. این خط در آزمایشگاه مشاهده نمیشود و به عنوان خط ممنوعه تلقی میگردد.
خطوط غیر مجاز
در تاج خورشید اغتشاشی در اتمها در اثر برخورد با دیواره ظرف ایجاد نمیشود. همچنین به ندرت برخوردی با اتمها یا الکترونهای دیگر اتفاق میافتد. بنابراین الکترونهای زیادی در حالیکه در سطح برانگیختهای با طول عمر دراز به سر میبرند، غیر مغشوش باقی میمانند. آنها میتوانند سپس با تشعشع خطوط مجاز (Permited Line) به سطح انرژی پایینتر برسند.
منطقه قابل رؤیت تاج خورشیدی
تاج خورشید فقط در منطقهای که
طول موج آن کوتاهتر از 50 سانتیمتر شفاف است. مشاهدات بوسیله یک
رادیو تلسکوپ با طول موجهای بیش از 50 سانتیمتر فقط تابش تاج خورشید را ثبت میکنند. درجه حرارتی که از این اندازه گیریها نتیجه میشود، با درجه حرارت تاج خورشیدی ، یعنی یک میلیون درجه که از اندازه گیری طیف آن نتیجه میشود، مطابقت دارد.
ساختمان تاج خورشید
ساختمان تاج خورشید همیشه یکسان نیست. در زمان حداکثر فعالیت خورشید ، نور آن بطور متقارن در اطراف خورشید توزیع شده است. در زمان حداقل فعالیت خورشید ، تاج در نزدیکی قطبین فرو رفتگی و در سطح استوا برآمدگی دارد.
چرا تابع خورشید از سطح گرمتر است؟
در حالت معمولی ، انرژی گرمایی از منطقه گرمتر منتقل نمیشود. در حدود نیم قرن اخترشناسان در پی دریافتن توجیهی برای این مطلب بودند. در حال حاضر کمیسیونی مشترک از آژانس فضایی اروپا و ناسا از طریق رصدخانه خورشیدی و فضاپیمای SOHO به دنبال حل این معما هستند. تجهیزاتی که بر روی فضاپیماها تعبیه شده است نشان میدهد که در سطح خورشید حلقههای مغناطیسی دچار تغییرات سریعی میشوند که با درخشندگی گازهای داغ تاج خورشید در ارتباطند.
آلن تایتل از انستیتوی تحقیقات فضایی کالیفرنیا میگوید: حدس میزنم که روند اساسی گرم شدن تاج خورشید را کشف کردیم، اما هنوز دقیقا نمیدانیم که به چه صورت عمل میکند. در طی چند روز ، میدانهای مغناطیسی در منطقهای به وسعت کالیفرنیا ظاهر و سپس ناپدید میشوند. انرژی این میدانها برابر با انرژی حاصل از هزاران سد (Hoover Dams) در طی هزاران سال میباشد. زمانی که این میدانها از بین میروند،
جریانهای الکتریی وسیعی تولید میشود که بر روی تاجها مساعد عمل میکنند. این جریانها شبیه حرارتی هستند که توسط یک حباب روشنایی ایجاد میشود و این انرژی خیلی بیش از آن مقداری است که برای گرم کردن تاج لازم است.
مباحث مرتبط با عنوان