مقدمه
بیشتر
جانوران مانند اغلب
گیاهان دارای ساختمان پرسلولی و پیچیدهای هستند که به ترازهای اعضا و دستگاهها میرسند. عمومیترین صفت جانوران که طی مراحل رشد نیز قبل از همه ظاهر میشود تراز سازمانی آنهاست. همه جانوران زندگی را از یک
سلول آغاز میکنند و برخی از تراز بافت نیز بالاتر نمیروند. جانوران را صاحب دو شعبه رده بندی در نظر میگیرند.
در
شعبه پارازوآ بالاترین تراز سازمانی را
بافت تشکیل میدهد. این شعبه فقط شاخه اسفنجها را شامل میشود. همه جانوران دیگر که به
شعبه یومتازوآ متعلق هستند با داشتن اندام و دستگاه مشخص میشوند. بیمهرگان گروه بزرگی از جانوران را تشکیل میدهند که در همه جای کره زمین پراکنده هستند و شامل شاخهها و ردههای زیادی هستند.
شعبه پارازوآ
شاخه اسفنجها
اسفنجها بیشتر دریازی و بعضی ساکن آب شیرین هستند. در حالت بالغ در یک جا ساکن هستند. اغلب کلونی دارند. تغذیه آنها از راه شبکه کانالهایی است که اطراف آنها را سلولهای یقهدار و تاژکدار گرفته است. سلول عصبی ندارند و حدود 5000 گونه دارند. شامل ردههای زیر است.
- رده اسفنجهای آهکی
- رده اسفنجهای شیشهای
- رده اسفنجهای شاخی
شعبه یومتازوآ
شاخه کیسه تنان
بیشتر دریازی هستند. بعضی در آب شیرین به سر میبرند. بازوهایی به صورت شعاعی به اطراف میفرستند که کنیدوبلاستهای محتوی نماتوسیست دارند. بدن کیسه مانند است و این کیسه با مجرایی به خارج باز میشود که هم به منزله دهان و هم مخرج است. چند شکلی دارند و شامل مدوز و یا پولیپ میشوند. لارو پلانولا دارند. 10 هزار گونه دارند. شامل ردههای زیر است.
شاخه شانهداران
همگی دریازی هستند. ساختمان مدروزی دارند. حرکت آنها توسط 8 صفحه شانهای نصفالنهاری است. بازوها اگر وجود داشته باشد دارای سلولهای چسبناک هستند. 100 گونه دارند.
شاخه کرمهای پهن
ساکن آب شیرین و دریا هستند. بعضی خاکزی هستند. دستگاه گوارشی آنها دارای یک منفذ است. فاقد دستگاه گردش خون هستند . حدود 10 هزار گونه دارند. شامل ردههای زیر است.
- رده توربلاریا: پلانارینها یا زندگی آزاد
- رده ترماتودها: کرم کبد ، انگلهای طعمه خوار
- رده سستودها: کرم کدو ، انگلهای مایع خوار
شاخه کرمهای خرطومدار
بیشتر دریازی هستند. بعضی ساکن آب شیرین و معدودی هم خشکی زی هستند. دستگاه گوارشی با دهان و مخرج جدا از هم در آنها وجود دارد. دارای دستگاه گردش خون هستند. 600 گونه دارند.
شاخه کرمهای کیسهای
ساکن خشکی ، آبهای شیرین یا دریا هستند. بدن اغلب بطور سطحی قطعه قطعه است. در هر گونه ، مقدار سلولها یا هستهها و آرایش آنها ثابت است. عضلات آنها اصولا چند لایهای نیست. حلق پیشرفتهای دارند. بیش از 15 هزار گونه دارند. این شاخه شامل ردههای زیر است.
- رده روتیفرا: روتیفرها یا کرمهای چرخی ، 1500 گونه
- رده گاستروتریکا: شکم مژهداران یا موی شکمان ، 200 گونه
- رده کینورنکا: شامل 100 گونه
- رده پریاپولیده: 5 گونه
- رده نماتودا: کرمهای لولهای ، 12 هزار گونه
- رده نماتومورفا: کرمهای مویی ، 80 گونه
شاخه بازوپایان
دریازی هستند. در ظاهر به دو کفهایها شبیه هستند. 300 گونه دارند.
شاخه نرم تنان
دریازی هستند. ساکن آب شیرین یا محیط خشکی هستند. 50 هزار گونه دارند. شامل ردههای زیر است.
- رده کیتونها: دریازی هستند. سر تحلیل رفته ، فاقد چشم و بازو هستند. 700 گونه دارند.
- رده شکم پایان: حلزونها ، دریازی هستند. ساکن آب شیرین یا خشکی هستند. معمولا صدف دارند. در سر چشم و یک یا دو جفت شاخک وجود دارد. 35 هزار گونه دارند.
- رده ناوپایان: دریازی هستند. صدف لولهای شکل و از هر دو سر باز است. با اندام حفر کننده است. 200 گونه دارند.
- رده دو کفهایها: صدفها ،دریازی یا ساکن آبهای شیرین هستند. از دو طرف فشردگی یافتهاند. صدفهایشان در بالا لولا میشود. سر تحلیل رفته است. آبششها معمولا توسعه یافتهاند و به اندامهای تغذیه کننده مژکدار منتهی شدهاند. 12 هزار گونه دارند.
- رده سر پایان: اسکویدها و هشت پایان. دریازی هستند. بازوهایی در سر دارند. صدف یا خارجی و حجرهدار یا داخلی و تحلیل رفته است. دستگاه عصبی بسیار توسعه یافته و اسکلت داخلی غضروفی دارند. 500 گونه دارند.
شاخه کرمهای حلقوی
- رده پرتاران: کرمهای صدفی و کرمهای لولهدار. بیشتر دریازی هستند. پاراپودیای بند بند و خارهای فراوان دارند. لارو آنها تروکوفور است.
- رده کم تاران: کرمهای خاکی ، خاکزی یا ساکن آب شیرین هستند. سر تحلیل رفته است. پاراپود ندارند. خارها اندک هستند و فاقد لارو هستند.
- رده زالوها: بیشتر ساکن آب شیرین و انگل هستند. فاقد پاراپود و خارند. تعداد بندها معین است. لارو ندارند.
شاخه بند پایان
- زیر شاخه کلیسرداران: بدن دارای سر سینهای عموما بدون بند است. شکم بند بند با یک قطعه است. به سر سینه اصولا 6 جفت زایده متصل است. نخستین جفت کلیسر ، دومین جفت پدی پالپ و 4 جفت آخر پاهای حرکتی هستند. فاقد آرواره یا شاخک هستند. خرچنگهای نعل اسبی ، عنکبوتهای دریایی و عنکبوتیان جزء این زیر شاخه هستند.
- زیر شاخه آروارهداران: بدن دارای سر سینه و شکم یا سر ، سینه و شکم یا سر و تنه است. سر سینه یا سر یا سر ، از خارج بدون قطعه به نظر میرسد. سینه ، شکم یا تنه قطعه قطعه است. در سر یک یا دو جفت شاخک ، یک جفت آرواره (ماندیبول) و دو جفت ماگزیلا وجود دارد. سخت پوستان ، صد پایان ، هزار پایان و حشرات در این زیر شاخه قرار دارند.
شاخه کرمهای پیکانی
دریازی و پلانکتونی هستند. در سر قلابهای کیتینی برای چسبیدن و یک سرپوش وجود دارد. تنه دارای بالههای جانبی و دمی است. سلوم به سه حجره تقسیم شده است. فاقد دستگاههای گردش خون ، تنفس و دفع هستند. مرحله لاروی ندارند. 50 گونه دارند.
شاخه کرمهای ریشی
ساکن اعماق دریا هستند. در لوله بسر میبرند. بازوهای جلویی دارند. دستگاه گوارش ندارند. دستگاه گردش خونشان بسته است. دستگاه تنفسی ندارند. بدن دارای سه قسمت است و سلوم نیز به همینن ترتیب تقسیم میشود. 25 گونه دارند.
شاخه همی کورداتا
یا
کرمهای مازویی ، دریازی هستند. به حالت کلونی در جایگاههای ترشح شده یا به صورت منزوی در میان ماسههای حفر شده زندگی میکنند. بدن دارای سه قسمت است و سلوم نیز به همین ترتیب تقسیم میشود. بیشتر دارای شکافهای آبششی هستند. اصولا دارای لارو هستند. 100 گونه دارند.
شاخه خارپوستان
دریازی هستند. لارو تقارن دو جانبی دارد. در مراحل نخستین رشد دارای پروتوسل ، مزوسل و متاسل هستند. جانور بالغ تقارن شعاعی ، اسکلت داخلی آهکی و دستگاه گردش آب سلومی دارد. 6 هزار گونه دارند.
لاله دریایی ،
خیار دریایی ،
ستاره دریایی و
توتیای دریایی در این شاخه قرار دارند.
مباحث مرتبط با عنوان