| اگزما (Eczema) درماتیت تماسی می‌باشد که نوعی واکنش التهابی پوست است و به صورت سوزش ، قرمزی ، خارش ، جوشهای ریز آبدار و خارش‌دار در محل تماس بروز می‌کند. |
مقدمه
امکان بروز ضایعه پوستی در طول زندگی هر شخص وجود دارد. برخی از این ضایعات ، پس از مدت کوتاهی از بین می‌روند اما گاهی مشکلات و
ضایعات پوستی ، آنقدر پا برجا می‌مانند که فرد ناچار است به پزشک معالج خود مراجعه کند. یکی از مشکلات پوستی که ممکن است ماهها و سالها پابرجا مانده و موجب آزار و ناراحتی بیمار شود اگزما است. اگزما از شایعترین بیماریهای حساسیتی پوست محسوب می‌شود. به دلیل تماس زیاد با مواد شوینده و همچنین عدم توجه کافی به وضعیت پوست و نحوه صحیح تماس با مواد شیمیایی ، بیشتر خانمها با این مشکل مواجه هستند. اگزما در آقایان ، عمدتا به دلیل تماس با مواد شیمیایی و صنعتی است.
علائم اگزما
اگزما یکی از انواع واکنشهای آلرژیک است که پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نوعی
درماتیت می‌باشد. این عارضه در افرادی بروز می‌کند که دچار سایر انواع مشکلات آلرژیک نیز هستند یا سابقه خانوادگی حساسیت (
آلرژی) دارند. اگزما به صورت سوزش ، قرمزی ، خارش ، جوشهای ریز آبدار بروز می‌کند. این ضایعات در محل تماس با مواد حساسیت‌زا مشاهده می‌شوند. و در موارد مزمن به سایر نقاط پوست نیز توسعه می‌یابند. پوست دچار اگزما ، خشک ، دارای ترک و همراه با خارش بوده و ممکن است ترشح داشته و سطح آن مرطوب باشد، گاهی سطح پوست مبتلا ، دارای
شوره یا پوسته نیز هست. خاراندن پوست با دست و ناخن آلوده باعث عفونی شدن موضع می‌شود.
اگزما با توجه به محل تماس پوست با مواد حساسیت‌زا در نقاط مختلفی از بدن بروز می کند. اگزما می‌تواند در سنین مختلف و حتی در دوران کودکی نیز بروز کند. این عارضه خارش‌دار پوستی ، به هیچگونه واگیردار نبوده و به دیگران سرایت نمی‌کند. حتی در یک بیمار نیز شدت آن ممکن است از یک روز تا چند روز دیگر و از یک محل تا محل دیگر متفاوت باشد.
عوامل بروز اگزما
موادی که بطور شایع موجب بروز یا شدت یافتن اگزما می‌شوند عبارتند از:
لوازم آرایشی و بهداشتی و دارویی
- لوازم آرایشی ، بهداشتی معطر
- عطر ، ادوکلن و ...
- لوازم آرایشی _ بهداشتی محرک (رنگ مو) ....
- صابونهای معطر
- لوازم آرایشی و بهداشتی غیر استاندارد.
- مواد شوینده پاک کننده مانند پودرها و مایعات که برای شستشوی ظروف و لباس مورد استفاده می‌شوند. این مواد علاوه بر ایجاد حساسیت پوستی ، زمینه بروز سرطانهای پوستی را نیز می‌توانند فراهم کنند.
مواد شیمیایی و سنتتیک
- لاستیکها: مواد موجود در لاستیکها ، موجب بروز التهاب و اگزما در پوست می‌شوند. از تماس پوست با این مواد باید دوری کرد در صورت امکان ، در زیر دستکش ظرفشویی ، دستکش نخی ضد حساسیت باید پوشید. دستکشهایی که از جنس لاتکس ساخته شده‌اند می‌توانند عامل بروز حساسیت پوستی باشد. حساسیت به این نوع دستکش ، بویژه در میان کارکنان بهداشتی- درمانی و بیمارستانها دیده می‌شود.
- مواد سوختی: تماس مستمر پوست بدن با موادی چون نفت و بنزین ، زمینه بروز اگزما را فراهم می‌سازد.
- گاز فرمالدئید: این گاز از چسب و لوازرمی چون مبلمان چوبی آزاد و متصاعد می‌شود. و می‌تواند به بروز ضایعات اگزمایی منجر شود. این گاز باعث تحریک چشم ، بینی و گلو (ریزش اشک ، آبریزش از بینی ، عطسه ، سرفه و غیره) شده و همچنین سردرد و حالت تهوع نیز ایجاد می‌کند.
فلزات
امروزه استفاده از وسایل فلزی روکش شده با
نیکل و
کروم ، بسیار رواج دارد. لوازمی مانند سنجاق قفلی ، زیپهای فلزی ، دکمه‌های فلزی ، قلاب کمربند و ... همگی با فلز حساسیت‌زای نیکل روکش شده است و یکی از مهمترین عوامل بروز اگزما و تشدید آن ، به ویژه در خانمها محسوب می‌شوند. زیورآلاتی که به تازگی با عنوان نقره آلمانی ، سیلور و تیتانیوم به فروش می‌رسند، دارای مقادیر قابل توجهی فلز نیکل بوده و موجب بروز اگزما می‌شود. و در صورتی که مزمن شود، ممکن است به سایر نقاط پوست نیز سرایت کند. توجه به محل بروز حساسیت و وسیله‌ای که بطور مستقیم با آن ناحیه در تماس بوده برای تشخیص این نوع حساسیت بسیار موثر است. و گاهی فلزاتی مانند
طلا و
نقره نیز می‌توانند عامل بروز اگزما باشند.
مواد موجود در محیط
گرد و غبار منزل (که بعضا حاوی مواد دفعی جانور بسیار کوچکی با نام مایت Mite می‌باشد) در صورت تماس با پوست و به ویژه پوست دست ، موجب بروز اگزما و یا بدتر شدن آن می‌شود. سیمان و سایر مواد مشابهی که در ساختمان سازی به کار می‌روند و برخی از گیاهان نیز از جمله این مواردند.
مواد غذایی
تماس پوست بدن با موادی چون
عصاره گوجه فرنگی می‌تواند به بروز اگزما و یا بدتر شدن آن منجر شود برخی از مواد خوراکی نظیر آجیل و مغزها (مغز فندق ، بادام زمینی و غیره) می‌توانند به بدتر شدن اگزما کمک کنند.
سایر عوامل
در نهایت یکی از عوامل مستعد کننده بروز اگزما ، شستشوی مکرر دست با موادی چون صابون است. این مواد با از بین بردن چربی طبیعی و لایه محافظ پوست ، موجب حساس شدن پوست بدن نسبت به مواد خارجی و مستعد کننده بروز اگزما می‌گردند. عدم استفاده از دستکش هنگام استفاده از این مواد ، علل شیوع اگزما در میان خانمهاست.
درمان
درمان اگزما یا درماتیت تماسی بطور خلاصه عبارتند از:
- امتناع و دوری جستن از محرکها و آلرژن (مواد حساسیت‌زا) شناخته شده
- استفاده از وسایل محافظت کننده مانند دستکش
- استفاده از نرم کننده‌ها مانند اوسرین
- استفاده از استروئیدهای موضعی مانند پماد بتامتازون یا هیدروکورتیزون یا تریامسینولون
مباحث مرتبط با عنوان
