بطحاء یا ابطح به زمین پهنی گفته می‌شود که گذرگاه سیل است و کف‌اش سنگریزه فراوانی دارد.
می‌گویند
قصی بن کلاب، جد بزرگ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، پس از پیروز شدن بر خزاعی‌ها،
قریش را به دوازده قبیله تقسیم کرد. قبیله
بنی هاشم را در «بطاح» یا «بطحاء»
مکه، یعنی زمین‌های هموار نزدیک
مسجد الحرام جای داد که به «قریش بطاح» معروف شدند؛ قبایل دیگر را نیز در «ظواهر» مکه، یعنی بیرون شهر و بر بلندی‌ها و کوه‌ها منزل داد که به «قریش ظواهر» معروف شدند.
بطحاء شکنجه‌گاه شخصیت‌های مشهوری در صدر اسلام همچون
عمار بن یاسر و
بلال بن رباح حبشی نیز بوده است. مشرکان سنگدل مکه آنان را در گرمای سوزان ظهر به آنجا می‌بردند و شکنجه می‌دادند.
بنا به سنت
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، مستحب است حاجیان بیت الحرام به هنگام بازگشت از
منی به مکه، ساعتی را در بطحاء که آن را «وادی محصب» و «حصباء» نیز می‌نامند، توقف کنند.
منابع:
معجم البلدان، ج 1، ص 528؛ تاریخ پیامبر اسلام، ص 24؛
بحارالانوار، ج 99، ص 320
