کلیات گیاه شناسی
باقلا با نام علمی
Vicia faba گیاهی از
خانواده بقولات میباشد. گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع آن تا 80 سانتیمتر میرسد. برگهای آن متناوب و مرکب است که دارای برگچههایی به شکل تخم مرغ میباشد. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکههای سیاه و یا بنفش است. میوه آن که همان باقلا است دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا 12 سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد. گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند. باقلا دارای مادهای به نام
فیتین Phytine میباشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین میکند. باقلا غذای خوبی است برای دوران نقاهت.
باقلای تازه و لطیف اگر پوست کنده شود و با نمک خورده شود و خوب جویده شود پیش غذای مطبوعی است. باقلای خشک خیلی مقوی است و سرشار از آهن و آهک می باشد، گرچه ویتامین ث آن کم شده است ولی اگر چند برگ آویشن در آن بیندازند طعم مطبوعی پیدا خواهد کرد. جوشانده گل باقلا به مقدار 30 تا 60 گرم برای یک لیتر آن نوشابه مدری است که اگر در فواصل غذا یک فنجان آن مصرف شود برای رماتیسم ، نقرس و درد مفاصل بسیار مفید است. جوشانده برگهای باقلا برای رفع ورم سر انگشتهای دست که به اصطلاح می گویند گوشه کرده است بسیار مفید است و در این مورد باید یک مشت گل باقلا را در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت جوشانید و انگشت مریض را در آب جوشیده آن که گرم و داغ است فرو برد و مدتی نگه داشت.
خواص داروئی
- دم کرده گل باقلا ضد تشنج و ادرارآور است.
- دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع میکند و برای قولنجهای کلیوی مفید است.
- جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.
- جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم دارد.
- از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.
- باقلا را اگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان میکند.
- برای رفع گرفتگی صدا در باقلا را با روغن بادام و قند مخلوط کنید و بخورید.
- برای رفع کوفتگی و ورم پستان ، در باقلا را با آب جو مخلوط کرده و با سرکه و نعناع بپزید و ضمادی را که بدست میآید روی ورم و کوفتگی قرار دهید.
- ضماد در باقلا را با شنبلیله و عسل برای نرم کردن دمل و ورم بناگوش و زیر چشم مفید است.
- جوشانده باقلا شکم روشهای مزمن را برطرف میکند.
- ضماد باقلا جوش و کورک را میرساند و چرک را خارج میکند.
- برای درمان تکرر ادرار از جوشانده ریشه باقلا استفاده کنید.
- برای رفع التهاب و درد نوک انگشتان و ناخن باید یک مشت برگ باقلا را با نیم لیتر آب جوشانید و بگذارید کمی سرد شود و انگشتان خود را به مدت دو ساعت در آن قرار دهید تا برطرف شود.
مضرات
باقلا در بعضی از اشخاص تولید نفخ و سنگینی سر و معده میکند. برای جلوگیری از این عوارض باید ابتدا باقلا را پوست کنده و بجوشانید و آب آنرا دور بریزید. سپس بان مقدری آب اضافه کرده و بعد از پختن با روغن بادام و ادویه گرم مانند
دارچین و
فلفل بخورید. مصرف باقلای تازه ممکن است تولید مسمومیت و حساسیت شدید بکند که گاهی موجب مرگ میشود بنابراین باید در خوردن باقلای تازه و خام احتیاط کنید.
علت بیماری فاویسم
در
فاویسم گلبولهای قرمز خون 24 تا 48 ساعت بعد از خوردن باقلا شروع به تخریب شدن نموده و
هموگلوبین خود را به گردش خون آزاد میکنند. در نتیجه زردی و گاهی نارسایی کلیوی ممکن است ایجاد شود. این علایم دارای یک پایه ژنتیکی هستند:
کمبود گلوکز 6 - فسفات دهیدروژناز که حدود 400 میلیون نفر به آن مبتلا هستند. این آنزیم اولین واکنش
مسیر پنتوز فسفات را کاتالیز میکند که تولید NADPH میکند. این ماده احیا کننده در بسیاری از مسیرهای بیوسنتتیک ضروری بوده و همچنین سبب حفاظت سلول در برابر آسیب اکسیداتیو
پراکسید هیدروژن و رادیکالهای آزاد سوپراکسید میشود.
در مبتلایان به کمبود گلوکز 6 - فسفات دهیدروژناز ، تولید NADPH کاهش یافته و سمزدایی پراکسید هیدروژن متوقف میشود. در این حالت آسیب سلولی به صورت پراکسیداسیون لیپیدی و شکسته شدن
غشای گلبولهای قرمز و اکسیداسیون پروتئین و DNA رخ میدهد.
فیثاغورث ، فیلسوف و ریاضیدان یونانی ، پیروان خود را از مصرف باقلای فاوا منع کرد که احتمالا علت آن ایجاد بیماری فاویسم در تعداد زیادی از مردم بوده است که در مواردی میتوانست کشنده باشد.
روایات
محمد بن یعقوب درکتاب فروع کافی از
حضرت امام رضا علیهالسلام روایت کرده که فرمود: خوردن باقلا موجب زیادی مغز ساقهای پا و تقویت آنها میشود. امام صادق علیهالسلام میفرماید: باقلا را با پوست بخورید زیرا که باقلا را با پوست خوردن معده را شستشو میکند. در کتاب مکارمالاخلاق از رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم روایت شده است که فرمود: طعام حضرت عیسی باقلا بود تا آن موقعی که به آسمان بالا رفت، حضرت عیسی چیزی نخورد که آتش آن را تغییر داده باشد.
مباحث مرتبط با عنوان