انگیزهای راستگویی

انگیزه‌هایی که سبب صادق بودن انسان می‌شود عبارتند از:

الف) اعتماد به نفس و نداشتن عقده حقارت انسان را به راستگویی دعوت می‌کند
ب)شجاعت و شهامت ذاتی و اکتسابی سبب می‌شود که انسان واقعیتها را بگوید.
ج) پاک بودن حساب و نداشتن نکته ضعف سبب گرایش انسان به راستی می‌شود
در حالی که آلودگان برای پوشانیدن عیوب خود به سراغ دروغ می‌روند.
د) از همه مهمتر ایمان به خدا و روز جزا و بر‌خورداری از تقوای الهی عامل اصلی صدق و راستی است.

در حدیث معروفی در نهج‌البلاغه آمده است:

نشانه‌ی ایمان آن است که راستگویی را در آنجا که به تو زیان می‌رساند به دروغ که در آنجا سود دارد مقدم داری.
با این که این واژه‌هایی است که همگی با معنی و مفهوم آن آشنا هستیم در عین حال در میان دانشمندان در تعریف آن گفتگو‌های زیادی است، بعضی صدق و راستگویی را به معنی مطابقت محتوای سخن با واقعیت ذکر کرده‌اند، در حالی که بعضی دیگر آن را مطابقت با تشخیص و اعتقاد گوینده می‌دانند، و از آیه شریفه سوره منافقون برای این سخن استمداد جستند،
آنجا که می‌فرماید: «هنگامی که منافقان نزد تو آیند می‌گویند ما شهادت می‌دهیم که یقیناً تو رسول خدایی، خداوند می‌داند که تو رسول او هستی ولی خداوند گواهی می‌دهد که منافقان دروغگو هستند »