| جوش یا آکنه (Acne) یک نوع بیماری پوستی است که بیشتر به صورت بثورات پاپولی و پوستولی که با نوک سیاهرنگ در پوست در محل فولیکولهای موئی - چربی بوجود می‌آید. آکنه انواع مختلف دارد و بیشتر در دوران بلوغ شایع است. |
اطلاعات اولیه
آکنه در 98 درصد موارد در صورت دیده می‌شود. به ندرت آکنه شدید در تنه دیده می‌شود. آکنه معمولا در دوران جوانی شروع شده و در اکثر موارد از حدود 25 سالگی خودبخود بهبود می‌یابد. علت بهبودی در سنین بالا مشخص نیست. این بیماری در آقایان شیوع کمتر و از نظر بالینی شدت بیشتری دارد. از آنجا که اغلب بیماران پوست چرب دارند، به نظر می‌رسد رابطه‌ای میان شدت آکنه و میزان تولید
چربی وجود داشته باشد. عواملی در تولید آکنه در بدن موثر هستند و انواعی از آکنه‌ها و روشهای درمان آنها شناخته شده است که به اختصار توضیح داده می‌شود.
اتیولوژی و پاتوژنز
علت بوجود آمدن آکنه نامعلوم است و عوامل زیر نقش مهمی در ایجاد آکنه ایفا می‌کنند.
افزایش فعالیت غدد چربی
چربی عامل پاتوژنیک موثری در بروز آکنه میباشد. در افراد مبتلا به آکنه ، سلولهای
غدد چربی مخلوط پیچیده‌ای از مواد چرب تولید می‌کنند.
هورمونها بر ترشح غدد چربی موثر هستند.
تستوسترون باعث افزایش اندازه و میزان متابولیزم غدد چربی شده و
استروژن از ترشح غدد چربی می‌کاهند. اهمیت نقش چربی در ایجاد آکنه باعث شده است که بسیاری از درمانها بر پایه کاهش میزان چربی پایه ریزی شود.
فلور میکروبی غیر طبیعی
بطور طبیعی سه ارگانیزم در سطح پوست و مجرای غدد چربی افراد مبتلا به آکنه یافت شده است:
پروپیونی باکتریوم اکنس ،
استاف اپیدرمیس و
مالاسزیا فورفور . این باکتریها نقش قابل ملاحظه‌ای در ایجاد و تشدید آکنه ایفا می‌نمایند. بر این اساس مصرف داروهای آنتی باکتریال در درمان آکنه موثر است. باکتریها علت اصلی التهاب آکنه می‌باشند.
رژیم غذایی
نقش رژیم غذایی در ایجاد یا تشدید آکنه هنوز به اثبات نرسیده است. البته رژیمهای غذایی کم کالری که در ترشح
چربی نقش ندارند، موقتا از بروز آکنه جلوگیری می‌کنند. مصرف زیاده از حد
کربوهیدراتها و تماس با مواد روغنی ، ممکن است باعث تشدید آکنه شوند.
شغل
در بعضی از شغلها ، آکنه ایجاد یا تشدید می‌شود. مشاغلی که باعث هیدراسیون لایه شاخی می‌شوند. از قبیل کار کردن با مواد روغنی ،
نفت و هیدروکربنهای هالوژنه و تماس ماده شیمیایی با
پوست ، در صورت و اندامها آکنه ایجاد می‌کنند. افرادی که در محیطهای گرم کار می‌کنند به دلیل تعریق زیاد ، دچار تشدید آکنه می‌شوند.
داروها
بعضی از داروها و هورمونها می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید آکنه شوند. اثر هورمونها غالبا به دلیل تاثیر در فعالیت غدد چربی است. آندروژنها باعث افزایش و تشدید آکنه می‌شوند، استروژنها بر ترشح چربیها اثر مهاری دارند.
پروژسترون در ترشح چربی نقش چندانی ندارد. بعضی داروها مانند
آزاتیوپرین ،
هیدانتوئین ،
ویتامین B12 ،
ریفامیپین ،
ایزونیازید و بسیاری از داروهای دیگر می‌توانند در ایجاد و تشدید آکنه موثر باشند.
انواع آکنه
آکنه کونگلوباتا
فرم مزمن و شدیدا التهابی آکنه کیستیک میباشد. گروههایی از پاپول ، کیست و ندول در صورت و تنه بیمار بوجود می‌آید، که ممکن است به یکدیگر نقب زده و سینوسهای متعددی را ایجاد کنند. 85 درصد از بیماران به این نوع آکنه ، سیاه پوست هستند. در این نوع آکنه ، تب یا کاهش وزن وجود ندارد. در این نوع آکنه ، مفاصل محیطی نیز درگیر می‌شوند.
آکنه وولگاریس
آکنه معمولی یا جوش جوانی بیماری شایع دوران بلوغ ، شایعترین بیماری مربوط به
مو و غدد چربی است. این بیماری مناطقی مانند پوست ، صورت و سینه را که دارای غدد چربی فراوان هستند درگیر می‌کند. این بیماری به دلیل پایینتر بودن سن بلوغ در دخترها زودتر از پسرها بروز می‌کند. این بیماری در تمام نژادها دیده می‌شود. در ژنوتیپ xxy (
سندرم کلاین فلتر) شایعتر و از شدت بالینی بیشتری برخوردار است.
آکنه استروئیدی
در افراد مستعد ، شروع ناگهانی پاپولها طی 5 - 2 هفته پس از شروع مصرف
کورتیکواستروئیدهای خوراکی شروع می‌شود. تفاوت ضایعات این آکنه با وولگاریس در اندازه یکسان و توزیع متقارن آن بر روی گردن ، سینه و پشت است. این ضایعات به رنگ صورتی مایل به قرمز بوده و درمان موضعی با
بنزوئیل پراکسید و یا
لوسیون سولفاستامید ، موثر است.
آکنه نوزادی (acneinfanta)
در نوزادان ضایعات آکنه‌ای شکل ، محدود به بینی و گونه‌ها بوده و ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشند یا در اوایل شیر خوردگی پدیدار شوند. بتدریج با کوچکترین شدن و کاهش فعالیت غدد چربی تحریک و بزرگ شده که ناشی از آندروژنهای مادری است، تعداد این ضایعات کاهش یافته و بدون درمان ناپدید می‌شوند.
سایر آکنه‌ها
از انواع آکنه‌های دیگر می‌توان به آکنه فولمینانس ، فولیکولیت گرم منفی ، آکنه پیودرمافاسیال ، آکنه شغلی ، آکنه مکانیکا ، آکنه کازمتیکا ، آکنه اکسکوریت ، آکنه میلیا و درماتیت اطراف دهان ، اشاره کرد.
درمان آکنه
آکنه بیماری قابل درمانی است که جلوگیری از عود و یا بهبودی کامل آن تاکنون امکان پذیر نبوده است. در حال حاضر مهمترین درمان برای آکنه ، درمانی است که تظاهرات بالینی را به حداقل برساند و عوارض جانبی داروهای مصرفی در آن کمتر باشد.
آنتی بیوتیکهای موضعی
این
آنتی بیوتیکها در درمانهای آکنه التهابی خفیف یا متوسط مفید هستند و باعث کاهش باکتریها در فولیکولهای چربی می‌شوند. این داروها به صورت محلولهای 5 - 2 درصد
اریترومایسین ،
کلیندامایسین ،
سولفات ستامید سدیم و
اسید سالسیلیک وجود دارند. مصرف این داروها ممکن است موجب بروز عوارض جانبی مانند اسهال ، درد شکم و
اسهال خونی گردد.
آنتی بیوتیکهای سیستمیک
مانند اریترومایسین ، تتراسایکلین ، آمپی سیلین و کوتریموکساوزل در درمان آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرند، عوارض جانبی مصرف این داروها ،
ناراحتی دستگاه گوارش ، افزایش فشار داخل
جمجمه و اختلال در عملکرد
کبد میباشد.
درمان هورمونی
افزایش ترشح آندروژنها را از تخمدان می‌توان با کمک داروی ضد بارداری ، سرکوب نمود. اکثر داروهای ضدبارداری خوراکی حاوی استروژن و پروستروژن هستند. از عوارض مصرف این داروها می‌توان تب و افزایش وزن را نام برد. از داروهای آنتی آندروژنها می‌توان
اسپیرنولاکتون را نام برد که باعث کاهش ترشح چربی و کاهش ضایعات در بیماران می‌شود.
مباحث مرتبط با عنوان
