ام الکلثوم، دختر امام علی علیه السلام

ام کلثوم دختر امیر المومنین علی علیه السلام بود. امام علی علیه السلام (علاوه بر دیگر دختران) سه دختر به نام‌های ام کلثوم کبری، ام کلثوم وسطی و ام کلثوم صغری داشته است. اما مادر ام کلثوم کبری حضرت زهرا و مادر آن دو ام کلثوم دیگر، همسران دیگر امام علی علیه السلام بوده‌اند.
ام کلثوم کبری چهارمین فرزند حضرت علی علیه السلام و حضرت زهرا بود. وی پس از امام حسن و امام حسین و حضرت زینب در شهر مدینه دیده به جهان گشود. تاریخ تولد او پس از سال هشتم هجرت بود. علامه شیخ مفید، از علمای بزرگ شیعه، نام ام کلثوم را زینب ذکر کرده است.
روایت شده است که هنگام شهادت حضرت زهرا، ام کلثوم همچون برادران و خواهرش در سوگ مادرش سخت محزون بود و اشک می ریخت. او در حالی که روپوشی بر صورت و چادری بر سر کشیده بود، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را مخاطب کرد و با ناله‌ای جانسوز گفت:«یا رسول الله! گویا الآن تو را از دست داده‌‌ایم و درد فقدان تو را الآن احساس کردیم.»
و نیز نقل است:«هنگامی که امیرمؤمنان توسط ابن ملجم مرادی ضربت خورد و به منزل منتقل شد، ام کلثوم پایین پای او نشسته بود. امام چشمان خود را گشود و به ام کلثوم نظری افکند و فرمود:«اکنون به سوی خداوند مهربان سفر می‌کنم.» ام کلثوم به شدت گریست و ناله‌ای سر داد و آن‌گاه به سوی ابن‌ملجم رفت و آن ملعون را ملامت کرد.

از جمله حوادث مهم زندگی ام کلثوم، حضور وی به همراه برادرش امام حسین علیه السلام در کربلا است.

وی پس از عاشورا به همراه خواهرش، زینب، از سالاران قافله اسیران آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم بود که به کوفه و شام سفر کرد. از ام کلثوم در جریان اسارت در کوفه و شام، خطبه‌ها و سخنانی در تاریخ و کتاب‌های مقتل نقل شده است. برخی از مورخان، مسافر کوفه و کربلا و شام را ام کلثوم کبری و برخی ام کلثوم وسطی دانسته‌اند.
محققان شیعه می‌گویند او همسر عون بن جعفر بوده است، ولی علمای اهل سنت بر این عقیده اند که وی همسر عمر بن خطاب بوده است.

منابع :
اعلام النساء و المومنات، ص 187
زندگانی حضرت زهرا، شهیدی، ص 263
ریاحین الشریعه، ص 244
اعیان الشیعه،‌ ج 285

مراجعه شود به:
شمار برادران و خواهران