توکل آن است که آدمی به خدا اعتماد کرده و امور خویش را به او تفویض نماید. توکل، پشتوانه محکمی برای فعالیت بوده، مشعل امید را در دل روشن میکند.
در انسان ایجاد شهامت نموده و روح را تقویت و به آن آرامش میبخشد. آنگاه که انسان نیروی خویش را به اتمام رسانده و به مرزهای خارج از محدوده قدرت و توان خود رسیده یا به کارگرفتن توکل در خارج از محدوده قدرتش نفوذ میکند و بر خدا تکیه مینماید که قدرتش بیانتها و بر همه چیز تواناست.
اگر توکل به خدا در انسان عینیت پیدا کند، خدای عالم او را مورد یاری خود قرار میدهد. قرآن میفرماید:
«و من یتوکل علیا… فهو حسبه …» (سوره طلاق آیه3)
توکل بدین معنی نیست که انسان از فعالیت و تدبیر باز ایستد، بلکه با به کارگرفتن نیروی خود و آنچه بر حسب کار مورد نیاز است، اعتمادش تنها به خدا بوده و عامل پیروزی را خدا بداند.
توکل مهمترین عامل پیروزی
امام خمینی بود و علت استواری ایشان در تمام فراز و نشیبهای زندگی، این بود که اتکای حقیقی بر قدرت لایزال پروردگار جهان داشت و دل را به خدا سپرده بود و جز او کسی را مؤثر نمیدانست و در مقابل، خدا هم از او حمایت کرد و بزرگترین پشتیبان او شد. و او را به پیروزیهای چشمگیری رساند.
امام در طول مبارزات با سپردن خود به خدا، این را به اثبات رساند، ایشان خطاب به رژیم و سرسپردگان او فرمودند:
«من اکنون قلب خود را برای سر نیزههای مأمورین شما حاضر کردهام، ولی برای قبول زورگوییها و خضوع در مقابل جبارهای شما حاضر نخواهم کرد. من به خواست خدا، احکام خدا را در هر موقع مناسبی بیان خواهم کرد و تا قلم در دست دارم کارهای مخالف مصالح مملکت را بر ملا میکنم.»
در جریان پیروزی
انقلاب اسلامی، هنگامی که فرماندار نظام اعلام نمود هرکس از ساعت چهار بعد از ظهر، از منزل بیرون بیاید کشته خواهد شد، امام فرمودند: «بر همه لازم است که در ساعت تعیین شده در خیابان باشند و استقامت نمایند.»
مقام معظم رهبری میفرماید:
«… سختترین حوادث در اقیانوس عظیم وجود او
امام خمینی تلاطمی ایجاد نمیکرد …»
بنابراین امام عزیز با برخورداری از توکل،در برابر انبوه مشکلات و مصائب ایستاد و به خود تزلزل راه نداد. استاد
مطهری میگوید: «در یک جلسه خصوصی امام به من گفتند: فلانی این ما نیستیم که چنین میکنیم، من دست خدا را به وضوح حس میکنم، آدمی که دست خدا و عنایت خدا را حس میکند و در راه خدا قدم بر میدارد، خدا هم به مصداق (
ان تنصروا لله ینصر کم) بر نصرت او اضافه میکند. من این گونه تاییدی را به وضوح در این مرد میبینم. او برای خدا قیام کرده و خدای متعال هم قلبی قوی به او عنایت کرده است. که اصلاً تزلزل و ترس در آن راه ندارد.»