الکترونگاتیوی (Electronegativity)
نگاه اجمالی
مفهوم الکترو نگاتیوی گرچه مفید است ولی دقیق نیست. مقادیر الکترونگاتیوی نسبیاند وتنها در مقایسههای کیفی بین عناصر قابل استفادهاند. روشی ساده و مستقیم برای
اندازه گیری الکترونگاتیوی وجود ندارد و روشهای گوناگون
اندازه گیری آنها پیشنهاد شده است.
تعریف
الکترونگاتیوی ، میزان توانایی نسبی یک
اتم در یک
مولکول برای جذب جفت
الکترون پیوندی به سوی خود است.
مقیاس نسبی الکترونگاتیوی پاولینگ ، متداول ترین مقیاس و مبتنی بر مقادیر تجربی انرژیهای پیوندی است. مقدار انرژی اضافی که از جاذبه متقابل بارهای جزئیб
+ و б
- اضافه بر
انرژی پیوند کووالانسی آزاد میشود، به قدر مطلق б و به تفاوت الکترونگاتیوی دو عنصر پیوند شده بستگی دارد. در محاسبات الکترونگاتیوی تنها تفاوت الکترونگاتیوی عناصر تعیین میشود. برای بنا کردن یک مقیاس ، به اتم F (الکترونگاتیوترین عنصر) به طور دلخواه عدد 4 نسبت داده شده است.
افزایش الکترو نگاتیوی عناصر
الکترونگاتیوی عناصر با افزایش تعداد الکترونهای والانس و همچنین کاهش
اندازه اتم افزایش مییابد و در هر دوره از
جدول تناوبی از چپ به راست و در هر گروه از پایین به بالا افزایش مییابد.
الکترونگاتیوی فلزات و نافلزات
فلزات ، جاذبه کمی برای الکترونهای والانس دارند و الکترونگاتیوی آنها حاکم است، ولی نافلزات ، به استثنای
گازهای نجیب ، جاذبه قوی برای این گونه الکترونها دارند و الکترونگاتیوی آنها زیاد است.
کاربردهای مقادیر الکترو نگاتیوی
- میتوان برای تعیین میزان واکنش پذیری فلزات و نافلزات به کار برد.
- برای پیش بینی خصلت پیوندهای یک ترکیب به کار برد. هر چه اختلاف الکترونگاتیوی دو عنصر بیشتر باشد پیوند بین آنها قطبیتر خواهد بود. هرگاه اختلاف الکترونگاتیوی دو عنصر در حدود 1.7 باشد. خصلت یونی نسبی پیوند بیش از 50% است.
اگر اختلاف الکترونگاتیوی صفر و یا خیلی کوچک باشد. پیوند کما بیش ناقطبی است، هر چه اختلاف الکترو نگاتیوی بیشتر باشد، پیوند کووالانسی قطبیتر خواهد بود. در این پیوندها ، اتمی که الکترونگاتیوی بیشتری دارد، بار منفی جزئی را خواهد داشت.
آیا الکترو نگاتیوی یک عنصر همیشه ثابت است؟
مفهوم الکترونگاتیوی غیر دقیق است. زیرا این خاصیت نه تنها به ساختار اتم مورد بحث بستگی دارد، بلکه تعداد و ماهیت اتمهای دیگری که به اتم مزبور پیوند داده شدهاند نیز در آن دخالت دارد. بنابراین ، الکترونگاتیوی یک عنصر همیشه ثابت نیست مثلا الکترونگاتیوی
فسفر در ترکیب (PCl
3) متفاوت از الکترونگاتیوی آن در ترکیب (PF
5) است.
مباحث مرتبط با عنوان