1- تقی زاده به نقل از دکتر معین:

اسلام آیینی نو، دارای محاسن و قوانین منظم آورد و دو مایه مطلوب نیز در اثر آن به این دیار آمد: یکی زبان بسیار غنی یعنی عربی. این زبان وقتی به ایران آمد با زبان آریای و تمدن ایرانی ترکیب شد و برای ما زبانی به وجود آورد که لایق بیان همه چیز گردید. دیگری علوم و معارف و تمدن پرمایه بود که به وسیله ترجمه‌های کتب یونانی و سریانی و هندی به عربی از اواخر قرن 2 تا اواخر قرن 3 بین مسلمین آشنا به عربی و بالخصوص ایرانیان انتشار یافت.

2- زین‌العابدین رهنما:

ظهور دین اسلام در عربستان یکی از بزرگترین انقلابهای تاریخ بشری بود که کشورهای مجاور را هم که دارای برجسته‌ترین تمدن و فرهنگ آن عصر بودند، فرا گرفت و تغییرات بسیار ژرفی که در مردم و جوامع آن کشورها به نام اصول مذهبی به وجود آورد. از شگفتیهای پر رمز و راز حیات بشری است که بسیاری از وابستگی‌های بیهوده زندگی را از میان برد. فلسفه‌ها واندیشه‌های نوینی عرضه کرد. غلبه اسلام غلبه عدالتخواهی و پرهیز کاری بود بر ستمگری و عامل اصلی پیروزی مردم عرب نبودند بلکه توده‌های محروم و تشنه حقیقت سرزمینها بودند که علیه قدرتهای اهریمنی حاکم بر اجتماعات خود شوریدند.

3- دکتر عبدالحسین زرین کوب:

آنچه که مایه ترقیات علمی و مادی مسلمین را میسر ساخت اسلام بود که با تشویق به علم و نشاط حیاتی، روح تسامح را جانشین تعصبات دنیای باستانی کرد و در مقابل رهبانیت کلیسا به راه وسط توصیه کرد و توسعه و تکامل صنعت و علم انسانی را تسهیل کرد. در دنیای آن روز، بیزانس در اثر تعصبات مسیحی هر روز علاقه خود را با علم و فلسفه قطع کرد و تعطیل فعالیت فلاسفه به وسیله ژوستی نیان اعلام قطع بین دنیا روم و تمدن و علم بود. در ایران نیز اظهار علاقه خسرو انوشیروان به معرفت و فکر، یک دولت مستعجل بود. در نتیجه، احیای معرفت در این دو سرزمین قدرتمند غیر ممکن بود. در چنین دنیایی نفحه اسلام دمید و تعصبات قومی را با نوعی جهان وطنی چاره کرد، در مقابل تعصبات دینی تساهل با اهل کتاب را توصیه کرد و علاقه به علم و حیات را.

4- پروفسور ارنست کونل:

اشتراک در مذهب باعث شد تا بر روی اختلافات نژادی و سنن باستانی پلی بسته شود و علاوه بر علایق معنوی، آداب و رسوم کشورها هم در جهتی روشن هدایت شود. چیزی که بیش از همه در ایجاد وحدت و پاسخ به جمیع مسائل زندگی قاطعیت داشت، قرآن بود که انتشار آن به زبان اصلی پیوندی در تمام دنیای اسلام به وجود آورد و عامل مهم هر نوع اثر هنری شد. با وجودبرخوردهای شدید سیاسی قرون وسطی بین کشورهای اسلامی روابطی وجود داشت.

منابع: خدمات متقابل اسلام و ایران؛مرتضی مطهری
مقدمه ترجمه و تفسیر قرآن کریم؛زین العابدین رهنما
تقی زاده، نقل از کتاب مزد سینا و ادب پارسی دکتر معین