زیست شناسی (biology) یکی از گستردهترین علوم پایه است و پایه علوم پزشکی محسوب میشود. تعاریف و اصطلاحات فراوانی در آن یافت میشود که نام بردن همه آنها در یک قالب چند خطی امکان پذیر نیست. به اختصار برخی از آنها را در زیر عنوان میکنیم.
سلول (Cell): کوچکترین واحد ماده زنده است که بالقوه میتواند همه فرآیندهای متابولیزم و همانند سازی را مستقلا انجام دهد.
ژن (gene): قطعهای از کروموزوم است که از نظر کنش یک واحد بیوشیمیایی بشمار میآید، ژن به عنوان عامل وراثت است.
الل (Allel): دو شکل مختلف یک ژن است که در جاهای مشابه بر روی کروموزومهای همولوگ قرار دارند.
آنتی ژن (Antigene): ماده بیگانه ، معمولا پروتئینی که سبب تولید آنتی کور ویژهای در بدن جانور میشود.
آنابولیسم (Anabolism): مرحله ترکیب یا ساخت متابولیسم را گفته میشود.
کاتابولیسم (Catabolism): به مرحله تجزیه متابولیسم گفته میشود.
اتوتروف (auto troph): جانداری که میتواند از مواد غیر آلی ، مواد غذایی آلی بسازد.
بیومس (biomass): مقدار کل ماده زنده موجود در یک اکوسیستم یا یک واحد اکولوژیکی دیگر است.
دیپلوئید (diploid): منظور عدد کروموزومی است که دو برابر تعداد کروموزومهای سلول گامت یک گونه معین است.
گامت (gamete): سلول زایندهای است که باید با سلول زاینده دیگر ترکیب شود تا بتواند رشد کند. گامت طی تقسیم میوز تولید میشود.
آنزیم (Enzyme): کاتالیزور واکنشهای بیوشیمیایی است که باعث تسریع انجام واکنشها در موجودات زنده میشود.
فیلوژنی (phylogeny): مطالعه دودمان و رابطههای تکاملی گروههای جانداران است.
آنتی بیوتیک (antibiotic): یکی از ترکیبات آلی که توسط گونههای مختلف میکروارگانیزمها و گیاهان تولید شده و برای گونههای دیگر سمی است.
آپوپتوزیس (Apoptosis):مرگ سلولی برنامه ریزی شده که در آن یک سلول مرگ و تجزیه خود را به واسطه پیامهای خارج سلولی یا برنامههای موجود در ژنهای خود و از طریق تخریب ماکرومولکولهای خود به انجام میرساند.
آدنوزین تری فسفات (ATP): ریبونوکلئوزید تری فسفاتی که به عنوان دهنده گروه فسفات در چرخه انرژی سلول عمل میکند.
کلون سازی (cloning): تولید تعداد زیادی مولکول DNA ، سلول یا موجود مشابه از یک مولکول DNA ، سلول یا موجود اجدادی .
سیتوپلاسم (Cytoplasm): قسمتی از محتویات یک سلول در خارج هسته و در داخل غشای پلاسمایی که شامل اندامکهای سلولی است.
اسکلت سلولی (cytoskeleton): شبکه فیلمانی که ساختمان و سازماندهی سیتوپلاسم را ایجاد میکند. متشکل از فیلامانهای اکتین ، میکروتوبولها و فیلمانهای حدواسط.
آندوسیتوز (endocytosis) : برداشت ماده خارج سلولی توسط قرار دادن آن در داخل یک وزیکول (آندوزوم) حاصل از تورفتگی غشای پلاسمایی.
شبکه آندوپلاسمی (endoplasmic reticulum): یک سیستم وسیع از غشاهای دو لایه در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی ، کانالهای ترشحی را دربرگرفته و اغلب ریبوزومها به آنها متصل میباشد.
یوکاریوت (eukaryote): موجود زنده تک سلولی یا پر سلولی که دارای سلولهایی با غشای هسته ، کروموزومهای متعدد و اندامکهای داخل سلولی میباشد.
اگزوسیتوز(exocytosis): ادغام یک وزیکول داخل سلولی با غشا پلاسمایی و آزاد سازی محتویات وزیکولی به فضای خارج سلولی.
انتشار تسهیل شده (facilitated diffusion): انتقال یک ماده قطبی از عرض یک غشای بیولوژیک به کمک یک انتقال دهنده پروتئینی که به آن انتشار غیر فعال یا انتقال غیر فعال هم میگویند.
ژنوم (Genome): تمامی اطلاعات ژنتیکی که یک سلول یا ویروس راکد میکنند.
اطلاعات ژنتیکی (genetic information): اطلاعات وراثتی موجود در یک توالی از بازهای نوکلئوتیدی DNA یا RNA .
گلیکولیز (glycolysis): مسیر کاتابولیکی که توسط آن یک مولکول گلوکز به دو مولکول پیروات شکسته میشود.
هورمون (hormone): یک ماده شیمیایی که به مقادیر کم توسط بافت آندوکرین سنتز شده و بعد از انتقال به بافت هدف از طریق گردش خون ، به عنوان پیامبر در تنظیم فعالیت بافت یا عضو هدف ، عمل میکند.
هیدرولیز (hydrolysis): شکستن یک پیوند نظیر یک پیوند انیدریدی یا پپتیدی ، با افزودن عناصر آب و تولید دو یا چند محصول.
پاسخ ایمنی (immune response): ظرفیت یک مهرهدار در تولید آنتی بادیهای ضد یک آنتی ژن ، یک ماکرومولکول خارجی برای موجود زنده.
لیزوزوم (Lysosome): یک اندامک موجود در سلول یوکاریوتی که توسط یک غشا احاطه شده است. حاوی بسیاری از آنزیمهای هیدرولیتیکی بوده و به عنوان مرکز تخریب و چرخش مجدد برای اجزای غیر ضروری عمل میکند.
جهش ژنی (Mutation): یک تغییر قابل وراثت در توالی نوکلئوتیدی یک کروموزوم.
تقسیم میتوز (mitosis): یک فرآیند چند مرحلهای در سلولهای یوکاریوتی که منجر به همانند سازی کروموزومها و تقسیم سلولی میشود.
میتوکندری (mithochondrium): اندامک سیتوپلاسمی احاطه شده توسط غشا موجود در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی ، حاوی سیستمهای آنزیمی مورد نیاز برای چرخه اسید سیتریک ، اکسیداسیون اسیدهای چرب ، انتقال الکترون و فسفوریلاسیون اکسیداتیو .
اسیدهای نوکلئیک (nucleic acids): پلینوکلئوتیدهای بیولوژیکی که در آنها ریشههای نوکلئوتیدی در یک توالی اختصاصی توسط پیوندهای فسفو دی استری به یکدیگر اتصال دارند مانند RNA,DNA.
ویروس (virus): یک کمپلکس اسید نوکلئیک - پروتئین ، خود همانند ساز ، عفونتزا که برای همانند سازی نیاز به یک سلول میزبان دارد. ژنوم آن ممکن است DNA یا RNA باشد.
ویتامین (vitamin): ماده آلی که به مقادیر کم در رژیم غذایی بعضی از گونهها مورد نیاز است معمولا به عنوان جزئی از یک کو آنزیم ، عمل میکند.
آنتریدی (Antheridium): اندام جنسی نر در جلبکها ، قارچها ، بریوفیتها و سرخسها.
آمیلوپلاست (Amiloplast): پلاستهای بیرنگ که در آندوسپرم دولپهایها و اندامهای اندوختهای مانند غدههای سیب زمینی یافت میشود.
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد