خداوند در سوره فرقان آیه 67 می فرماید: "
و الذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواما"
بندگان شایسته خدا در هنگام انفاق، نه زیادهروی میکنند و نه کم میگذارند بلکه راه میانهای را میپیمایند.
و نیز در سوره اسراء آیه 27 میفرماید: "
ان المبذرین کانوا اخوان الشیاطین"
اسرافکنندگان براداران شیاطیناند.
اسراف و
تبذیر تقریباً به یک معنا هستند. با این تفاوت که اسراف به معنای
تجاوز از حد در همه امور است، مانند اسراف در معصیت یا اسراف در خوردن و امثال آن
اما تبذیر بیشتر در مورد
پول به کار میرود و مبذّر
به معنای کسی است که مال خود را به گونهای متفرّق و پراکنده میکند که از بین میرود.
اسراف و تبذیر هر دو از صفات ناپسند است و در روایات زیادی از آن نهی شده است، از جمله:
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:
سخاوتمند باش ولی تبذیر نکن؛ حسابگر باش ولی خسّت به خرج مده!
اگر اندازه گیری و حسابگری در زندگی مراعات نشود، موجب فقر خواهد شد.
در ابن باره، چند روایت نیز از
امام صادق علیه السلام وارد شده است:
پرهیزکار باش و اسراف مکن و تنگ نگیر! بلکه میانهروی پیشه کن.
کمترین نوع اسراف این است که ته ماندهی آب در لیوان را دور بریزی.
یکی از موارد اسراف این است که لباسی را که مایه آبروی تو است (مثل لباس مخصوص مهمانی) در جایی که باید لباس ساده بپوشی، به تن کنی.
خداوند اموال دنیا را در نزد کسانی که خواسته به امانت گذاشته و اجازه فرموده که تا حد اعتدال و دور از اسراف از آن استفاده کنند بخورند و بیاشامند، بپوشند و ازدواج کنند و مرکب سواری بخرند و سپس به فقرای مؤمنین رسیدگی کنند و احتیاجات آنها را برآورند.
هر کس چنین کند، خوردن و پوشیدن و سواری اش حلال است و هر کس نکند، بر او حرام است.
اسراف نکنید که خداوند اسراف کنندگان را دوست ندارد. آیا با مالی که خداوند به او داده باید اسب ده هزار درهمی بخرد در حالی که اسب بیست درهمی هم برای او کافی است؟! اسراف نکنید که خداوند اسراف کنندگان را دوست نمی دارد.
میانه روی امری است که خداوند آن را دوست دارد و اسراف و زیاده روی امری است که خداوند آن را دشمن می دارد. حتی اگر هسته ای را بی جا دور بیندازی یا زیادی آب را دور بریزی اسراف است.
منابع:
بحار الانوار، ج 75، ص 302 تا 305.
بحار الانوار، ج 71، ص 344 تا 349.