تغییر مسیر از: Erbium

holmium - erbium - thulium Er Fermium جدول کامل عمومی نام , علامت اختصاری , شماره Erbium, Er, 68 گروه شیمیایی لانتانید گروه, تناوب, بلوک NA, 6 , f جرم حجمی, سختی 9066 kg/m3, ND رنگ سفید نقره‌ای خواص اتمی وزن اتمی 1 E-25 kg شعاع اتمی (calc.) 1 E-10 m شعاع کووالانسی ND pm شعاع وندروالس ND pm ساختار الکترونی Xe]6s²4f12] -e بازای هر سطح انرژی 2,8,18,30,8,2 درجه اکسیداسیون (اکسید) 3 (بازی) ساختار کریستالی شش گوش خواص فیزیکی حالت ماده جامد نقطه ذوب 1795 K (2772 °F) نقطه جوش 3136 K (5185 °F) حجم مولی ND ((scientific notation|ש»10-6 m3/mol گرمای تبخیر 261 kJ/mol گرمای هم‌جوشی 17.2 kJ/mol فشار بخار ND سرعت صوت 2830 m/s) at 293.15 K متفرقه الکترونگاتیویته 1.24 (درجه پائولینگ) ظرفیت گرمایی ویژه 170 J/kg*K رسانائی الکتریکی 1.17 106/m اهم رسانائی گرمایی 14,3 W/m*K 1st پتانسیل یونیزاسیون 589.3 kJ/mol 2nd پتانسیل یونیزاسیون 1150 kJ/mol 3rd پتانسیل یونیزاسیون 2194 kJ/mol 4th پتانسیل یونیزاسیون 4120 kJ/mol پایدارترین ایزوتوپها ایزو وفور طبیعی نیم عمر DM DE MeV DP 160Er {syn.} 28.58 h ε 0.330 160Ho 162Er 0.14% Erbium با 94 نوترون پایدار است 164Er 1.61% Erbium با 96 نوترون پایدار است 165Er {syn.} 10.36 h ε 0.376 165Ho 166Er 33.6% Erbium با 98 نوترون پایدار است 167Er 22.95% Erbium با 99 نوترون پایدار است 168Er 26.8% Erbium با 100 نوترون پایدار است 169Er {syn.} 9.4 d β- 0.351 169Tm 170Er 14.9% Erbium با 102 نوترون پایدار است 171Er {syn.} 7.516 h β- 1.490 171Tm 172Er {syn.} 49.3 h β- 0.891 172Tm واحدهای SI & STP استفاده شده است، مگر آنکه ذکر شده باشد.

اطلاعات اولیه

اربیم ، عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی با نشان Er وجود داشته ، دارای عدد اتمی 68 می‌باشد. اربیم ، فلز کمیاب خاکی لانتانید و نقره‌ای رنگی است که به همراه چندین عنصر کمیاب دیگر در گادولینیت معدنی در Ytterby واقع در سوئد وجود دارد.

تاریخچه

اربیم ( از Ytterby ، یک شهر در سوئد ) در سال 1843 ، توسط Carl Gustaf Mosander کشف گردید. او ایتریا را از گادولینیت معدنی و به سه صورت ، به نامهای ایتریا ، اربیا و تربیا جدا نمود. او نام این عنصر را از نام شهر Ytterby که مقادیر زیادی ایتریا و اربیم در آن وجود دارد، اقتباس کرد. اما در آن زمان ، اربیا و تربیا را با هم اشتنباه کردند. بعد از 1860 آنچه که تربیا می‌شناختند، اربیا نام‌گذاری کرده و بعد از 1877 آنچه که اربیا می‌دانستند تربیا نامیدند.

سرانجام "George Urban" و "Charles James" در سال 1905 مستقلا" Er₂O₃ نسبتا" خالص را جدا نمودند. تا قبل از سال 1934 زمانیکه کارگران ، کلرید بدون آب را با بخار پتاسیم کاهش دادند، فلز خالص اربیم بصورت قابل قبول تهیه نشده بود.

پیدایش

این عنصر ، همانند سایر عناصر خاکی کمیاب هرگز در طبیعت بصورت عنصر آزاد وجود ندارد، اما همراه سنگ معدنهای شن مونازیت یافت می‌شوند. از نظر تاریخی ، قبلا جداسازی عناصر خاکی کمیاب از یکدیگر بسیار مشکل و گران بود، اما روش تولید تبادل یونی که اواخر قرن بیستم ابداع گشت، به میزان زیادی هزینه تولید کلیه فلزات خاکی کمیاب و ترکیبات شیمیایی آنها را کاهش داد. منابع تجاری اصلی اربیم از معادن xenotime و euxenite می‌باشند. اربیم ، فلزی به شکل گرد است و خطر آتش‌زایی و انفجار دارد.

خصوصیات توجه قابل

فلز اربیم خالص ، عنصری سه ظرفیتی ،چکش خوار ، نرم و در هوا تا حدی مقاوم است، بطوریکه به سرعت سایر فلزات کمیاب اکسیده نمی‌شود. نمک آن به رنگ سرخ بوده ، طیفهای جذب مشخص و خاصی را در نور مرئی ، فرابنفش و نزدیک مادون قرمز بوجود می‌آورد.

بجز این موارد ، اربیم بیشتر همانند سایر فلزات خاکی کمیاب است. سسکوئی ، اکسید آن erbia نامیده می‌شود.خصوصیات اربیم تا حدی توسط نوع و مقادیر ناخالصی موجود تعیین می‌گردد.این عنصر فاقد هرگونه نقش بیولوژیکی شناخته شده ای است، اما برخی بر این باورند که اربیم موجب فعال شدن متابولیسم می‌شود.

کاربردها

• این عنصر ، بیشتر بصورت فیلتر عکاسی بکار می‌رود.
• به‌علت انعطاف پذیری آن ، بعنوان ماده ای افزودنی در متالوژی مفید است.
• بعنوان جذب کننده نوترون در فناوری هسته‌ای بکار می‌رود.
• در تقویت کننده‌های فیبری ، بعنوان یک نا خالص کننده مورد استفاده است.
• در صورت اضافه شدن به وانادیم بصورت آلیاژ ، موجب کاهش سختی و بهبود کارکرد آن می‌گردد.
• اکسید اربیم صورتی رنگ است، بنابراین گاهی اوقات بعنوان رنگ دهنده شیشه و پوشش لعاب چینی کاربرد دارد که اغلب از این شیشه‌ها در ساخت عینکهای آفتابی و جواهرات ارزان استفاده می‌کنند.

ایزوتوپها

اربیم بصورت طبیعی متشکل از 6 ایزوتوپ پایدار Er-162 ، Er-164 ، Er-166 ، Er-167، Er-168 ، Er-170 می‌باشد که فراوان‌ترین آنها Er-166 ( فراوانی طبیعی 33،6 % ) است. 23 رادیوایزوتوپ نیز برای آن شناسایی شده که پایدارترین آنهــا Er-169 با نیم عمر 9،4 روز ، Er-172 با نیمه عمر 49،3 ساعت ، Er-160 با نیمه عمر 28،58 ، Er-165 با نیمه عمر 10،36 و Er-171 با نیمـــــه عمـــــــر 7،516 ساعت می‌باشند.

سایر ایزوتوپهای رادیواکتیو آن ، دارای نیمه عمری کمتر از 3،5 ساعت هستند که بیشتر آنها از نیمه عمری کمتر از 4 دقیقه برخوردارند. این عنصر همچنین دارای 6 حالت برانگیختگی است که پایدار ترین آنها Er-167 با نیمه عمر t=2,269 است. حالت فروپاشی اصلی قبل از فراوان‌ترین ایزوتوپ پایدار- Er-166- دریافت الکترون و حالت فروپاشی اصلی بعد از آن کاهش بتا است. محصول فروپاشی اولیه قبل از Er-166 ، ایزوتوپهای عنصر 67 ( هولمیم ) و محصولات اولیه بعد از آن ایزوتوپهای عنصر 69 ( تولیم ) است.

هشدارها

مانند سایر لانتانیدها ، ترکیبات اربیم از مقدار کم تا متوسط سمیت دارند، گرچه جزئیات سمیت آنها بطور کامل منتشر نشده است.

منابع

• Los
• Guide to the Elements - Revised Edition, Albert Stwertka, (Oxford University Press; 1998) ISBN 0-19-508083-1
• http://education.jlab.org/itselemental/ele068.html It's Elemental - Erbium

اتصالات خارجی

• http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Er/index.html WebElements.com - Erbium (به عنوان منبع نیز استفاده شده)
• http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Er.html EnvironmentalChemistry.com - Erbium (به عنوان منبع نیز استفاده شده)

مباحث مرتبط با عنوان

• جدول تناوبی
• عنصر شیمیایی
• فلز
• لانتانیدها