برای مطالعه بافت و ارگانهای مختلف توسط میکروسکوپ باید آنها را به روش خاصی آماده کرده و در ابعاد بسیار ریز برش داد، به این اعمال در مجموع ، آماده سازی بافت یا Tissue Preparation می‌گویند که با روشهای مختلفی انجام می‌گیرد.

مقدمه

هنگام مشاهده و مطالعه اجسام توسط میکروسکوپ ، ضخامت شی مورد مطالعه باید به اندازه‌ای باشد که نور عبور کرده از کندانسور میکروسکوپ بتواند از آن عبور کرده و به عدسی شیئی برسد. در غیر این صورت هیچ‌گونه تصویری مشاهده نخواهد شد. بنابراین جهت مطالعه بافت و ارگانهای مختلف باید آنها را به روش خاصی آماده و به ضخامت 5 تا 10 میکرون برش داد که این اعمال در مجموع ، آماده سازی بافت نام دارد. آماده سازی بافتها جهت مطالعات میکروسکوپی با روشهای متعددی انجام می‌گیرد که اساس این روشها شامل مراحل زیر است.

نمونه برداری

برای مطالعه ساختمان ارگانها ، تکه‌های کوچک 1 تا 2 میلیمتری از آنها مورد نیاز می‌باشد که عمل برداشتن تکه‌های کوچک را نمونه برداری و خود تکه بافتی را نمونه (Specimente) می‌نامند. نمونه برداری به دو صورت انجام می‌شود:

• نمونه برداری از بدن موجود زنده که اصطلاحا biopsy نامیده می‌شود و با استفاده از سوزنهای ویژه‌ای انجام می‌گیرد.
  
  
• نمونه برداری از جسد ، بلافاصله بعد از مرگ موجود.

ثابت کردن (Fixation)

بعد از مرگ موجود زنده ، فعالیت آنزیم‌های درون سلولی باعث فاسد شدن و تخریب ساختمان سلولی و بافتی می‌گردد. بنابراین برای جلوگیری از تغییرات پس از مرگ ، نمونه بافتی جدا شده از بدن بایستی بلافاصله در داخل محلولهای ثابت کننده (Fixative) قرار گیرد. محلولهای ثابت کننده ضمن پیوند با پروتئینها ، باعث غیر فعال شدن آنزیم‌ها شده و از انهدام ساختمان سلولها و بافتها ، جلوگیری می‌کنند.

محلولهای فیکساتیو بسیار متنوعند، ولی معمولی‌ترین آنها برای استفاده در آزمایشگاههای بافت شناسی و آسیب شناسی فرمالین 10 درصد می‌باشد. به منظور فیکسه کردن بافتها ، آنها را به مدت 24 الی 48 ساعت ، در محلول فیکساتیو قرار می‌دهند.

آبگیری (Dehedration)

بافتها بطور طبیعی دارای مقداری آب هستند که اگر از بافت خارج نگردد، مانع نفوذ برخی از مواد آماده کننده مانند پارافین به داخل بافت می‌گردد. به منظور آبگیری بافت ، نمونه را به ترتیب در الکل 50 درصد ، 70 درصد ، 90 درصد و مطلق قرار می‌دهند که با این عمل آب بافت ، جذب الکل شده و الکل جایگزین آن می‌شود. سپس نمونه را در داخل محلولی به نام گزیلول قرار می‌دهند که آن نیز جایگزین الکل می‌گردد.

آغشته سازی (Infiltation)

در این مرحله نمونه را در داخل پارافین مذاب قرار می‌دهند تا به داخل بافت نفوذ کند. پارافین در دمای اطاق جامد است و در حرارت 50 درجه به صورت مذاب در می‌آید. تا این مرحله از آماده سازی بافت ، هم بطور دستی و هم بطور اتوماتیک توسط دستگاهی به نام اتوتکنیکون امکان‌پذیر است.

قالب گیری (Embedding)

نمونه آغشته شده با پارافین در این مرحله ، در داخل قالب پر از پارافین مذاب ، قرار می‌گیرد. ضمن انجماد پارافین ، نمونه نیز در داخل باقیمانده و آماده مقطع گیری می‌گردد.

دستگاه میکروتوم

مقطع گیری (Sectioning)

نمونه همراه با قالب پارافین توسط دستگاهی به نام میکروتوم به ضخامت 5 تا 10 میکرون ، برش داده می‌شود.

چسباندن (Mounting)

در این مرحله ، برشهای تهیه شده روی لام حاوی ژلاتین قرار داده می‌شود تا روی لام بچسبد. پس از این مرحله ، نمونه آماده شده بایستی رنگ آمیزی شده و با میکروسکوپ مطالعه شود.

رنگ آمیزی (Staining)

مرحله آخر آماده سازی بافت ، رنگ آمیزی است. ساده‌ترین و معمولی‌ترین نوع رنگ آمیزی که در اکثر آزمایشگاهها برای اطلاع از ساختمان بافتها انجام می‌گیرد، رنگ آمیزی هماتوکسیلین _ ائوزین می‌باشد. هماتوکسیلین یک ماده رنگی بازی است و ساختمانهایی که با آن رنگ می‌گیرند، به رنگ آبی تا بنفش دیده می‌شوند و به ساختمانهای بازوفیل موسوم هستند. ائوزین یک ماده رنگی اسیدی است و ساختمانهایی که با آن رنگ می‌گیرند، به رنگ قرمز دیده می‌شوند و به ساختمان اسیدوفیل یا ائوزوینوفیل موسوم‌اند. به عنوان مثال هسته بازوفیل و سیتوپلاسم اسیدوفیل است.

مباحث مرتبط با عنوان

• اهمیت بافت شناسی و روشهای مطالعه بافتها
• بافت استخوانی
• بافت بدن
• بافت شناسی
• بافت پوششی
• بافت خون
• بافت چربی
• بافت ماهیچه‌ای
• بافت همبند
• بافت عصبی
• غضروف