آلـــــــــرژی غذایی شرایط خاص فیزیولوژیکی است که با سیستم ایمنی بدن ارتباط دارد. آلرژی غذایی عبارت است از واکنش بیش از اندازه دستگاه ایمنی به برخی غذاها یا موادی که معمولاً بیخطرند. این واکنشهای نامطلوب ممکن است ارثی یا ناشی از یک نقص اکتسابی بیوشیمیایی باشند. تشخیص آن از اهمیت به سزایی برخوردار است زیرا با تشخیص صحیح و یافتن راههای کمکی و تصمیم جهت مهـــــــار و کنترل آن میتوان عوارض ناشی از آلرژیهای غذایی را به حداقل رساند. |
مقدمه
ما سالانه حدود شش هزار کیلوگرم غذا میخوریم. این غذاها محتوی حدود پنج کیلو افزودنیهای غیرمجاز شیمیایی از قبیل موادجلوگیری کننده از فساد، مواد رنگی، طعم دهندهها، تثبیت کنندهها و آفت کشها میباشند و هرکدام از این مواد میتوانند باعث بروز حساسیتهای متعددی گردند.
شرح بیماری
آلرژیهای غذایی شرایطی است که فرد نسبت به ترکیبات غذایی خاص مانند پروتئینها حساسیت پیدا میکند و واکنش سیستم ایمنی بطور خفیف یا شدید خواهد بود که حتی ممکن است موجب حملههای آنافیلاکتیک (
شوک حساسیتی) شده و در نهایت منجر به مرگ شود. این حملهها گاهی به قدری شدید است که راه عبور هوای تنفسی بسته میشود. مواد غذایی مانند بادام زمینی ، غذاهای دریایی، شیر و تخم مرغ از منابعی هستند که در کودکان موجب حساسیت بالا شده و حملههای آنافیلاکتیک در آنها ممکن است ظاهر گردد. آلرژنهای غذایی آنتی ژنها، پروتئینها یا مولکولهای بزرگ موجود در غذا هستند که سیستم ایمنی نسبت به آنها واکنش نشان میدهد. ایمونوگلوبین E نسبت به مواد خارجی واکنش نشان داده تا بدن از آنها عاری شود.
علایم شایع
علائم آلرژی غذایی به صورت
عطسه، خارش، استفراغ، تهوع،
سردرد، انقباض عضلات،
آسم، اسهال ، درد شکمی، بثورات پوستی، نفخ و باد شکم،
کهیر، تورم صورت (به خصوص لبها)،
سرفه، غش یا حالت نزدیک به غش و ... ظاهر میشود.
آنافیلاکسی (یک نوع آلرژی حاد و خطرناک که حین آن تنفس دچار مشکل شده، ضربان قلب نیر نامنظم شده، و فشارخون کاهش مییابد)، واکنش شبیه کهیر، آسم برونشیال، التهاب رودهها و ضایعات شبیه
اگزما از عوارض احتمالی بیماری هستند.
انواع آلرژی
علایم ممکن است در عرض چند دقیقه یا تا 2 ساعت پس از خوردن آن غذای به خصوص بروز کنند. در بعضی موارد، امکان دارد علایم تا 2-1 روز بعد نیز ظاهر نشوند. دو نوع آلرژی غذایی وجود دارد که عبارتند از:
- آلرژی فوری : آلرژیهای فوری بلافاصله پس از چند دقیقه ظاهر میشود و معمولا از انواع خطرناک و شدید هستند.
- آلرژیهای تاخیری : معمولا تا ۴۸ ساعت پس از صرف آلرژنهای غذایی ظاهر میشوند.
علل
هرگونه غذا یا مادهای که بلعیده میشود میتواند باعث بروز واکنش آلرژیک شود. غذاهایی که بیشتر باعث این حالت میشوند عبارتند از: شیر گاو، زرده تخممرغ،
گندم،
سویا،
بادام کوهی یا همان پسته شامی، ماهی، آجیلهای درختی (مثل گردوی معمولی)،
صدف دریایی،
خربزه،
کنجد، تخم آفتاب گردان، و شکلات.
بیشترین ماده غذایی که آلرژی در افراد را سبب میشود پروتیین تخم مرغ و ترکیب لیزوزیم است که برخی اوقات در تهیه پنیر نیز از آن استفاده میشود و حتی روی برچسبهای غذایی نیز نوشته نمیشود.
تشخیص آلرژی
آزمایش تشخیص پزشکی
آزمایش پوست که با خراشیدن آن و تماس عصارهای غذا و بررسی میزان حساسیت آن با تظاهر دانههای قرمز رنگ تشخیص داده میشود. آزمایش رادیوآلرژو سوربنت یا ( RAST) با استفاده از نمونه خون انجام میشود. هر دو آزمایش ممکن است با خطای نسبی روبرو باشد و باید با نظر پزشک انجام شود.
آزمایشهای تشخیص تغذیهای
- گرفتن تاریخچه مناسب از داشتن سابقه آلرژی غذایی در گذشته حدود ۲ تا ۴ هفته قبل و یا در بین افراد خانواده از میان انواع مختلف غذا و نوشابه ضروری است.
- حذف رژیم غذایی: با حذف غذاها عامل آلرژن غذایی شناخته میشود. این رژیم غذایی برای ۱ تا ۲ هفته به طول میانجامد. ابتدا با یک رژیم غذایی بسیار ساده و محدود که آلرژنهای غذایی حذف شده است، شروع میشود و به ترتیب هر یک از غذاها، جداگانه برای 2 تا 3 روز داده شده و حساسیت آن بررسی میگردد و با بروز علائم نسبت به هر یک از غذاها، آلرژن یا ماده آلرژیزا شناخته میشود.
پیشگیری
- اجتناب از غذای مسئول آلرژی یا مصرف آن به مقدار کم. غذاهای مسئول ایجاد آلرژی در خود را شناسایی نمایید و از آنها پرهیز کنید. و برچسب غذاها را به دقت مطالعه کنید.
- شیرخورانی که غذای جامد برای آنها دیرتر شروع میشود کمتر به آلرژی غذایی دچار میشوند.
درمان آلرژی غذایی
آلرژی غذایی در شیرخواران معمولاً بعد از 4-2 سالگی برطرف میشود ولی بزرگسالانی که به بعضی از غذاها (به خصوص شیر، ماهی، صدف دریایی، یا آجیل) آلرژی دارند با احتمال بیشتری این آلرژی را برای سالها حفظ مینمایند.
- حذف غذاهای مورد شک از رژیم غذایی برای مدت دو هفته (یا تا زمانی که علایم آلرژی ناپدید شوند) و سپس اضافه نمودن غذاهای مورد شک به صورت تک تک به رژیم غذایی. به این ترتیب مشخص میشود که کدام غذاها در ایجاد آلرژی شما نقش دارند.
- خواندن برچسبهای غذایی در انتخاب منابع غذایی بسیار مهم است، زیرا با اطلاع از ترکیبات آن میتوان آلرژنها را جستجو کرد و با مصرف غذای مناسب ایمنی لازم تامین شود.
- آزمایش تزریق پوستی گاهی ممکن است غذای مسئول آلرژی را شناسایی کند، اما در مواردی این آزمایشها اشتباهاً غذاهایی که شما واقعاً به آنها آلرژی ندارید را به عنوان مسئول آلرژی غذایی معرفی میشوند.
- بیمارانی که آلرژی غذایی شدیدی به یک نوع غذا دارند باید بسیار مراقبت باشند که از خوردن آن غذا پرهیز کنند.
- همیشه یک کیت که دارای سرنگ حاوی آدرنالین است را به همراه داشته باشید تا اگر احیاناً غذای آلرژیزا تصادفاً خورده شد و واکنش حاد و فوری رخ داد، از این دارو استفاده شود.
- یک دستبند یا گردن آویز مخصوص همراه داشته باشید که روی آن نوع آلرژی دقیقاً مشخص شده باشد.
- هیچ دارویی برای درمان آلرژی غذایی وجود ندارد، اما از بعضی از داروها میتوان برای تخفیف یا رفع علایم استفاده نمود.
آلرژی معمولا با روش حساسیتزدایی در بیشتر افراد از بین میرود. که بصورت مصرف تدریجی و کمکم و مداوم مواد غذایی انجام میشود یا به طریق پزشکی با تزریق مواد آلرژن در پوست ، در مراکز خاصی انجام میشود. |
مباحث مرتبط با عنوان