آدنوزین تری فسفات (ATP)
اطلاعات اولیه
فقدان
اکسیژن یکی از خواص مهم
جو اولیه به شمار می آید. چنانچه در آن آمیزش برق آسای عناصر اکیسژنی وجود می داشت، مولکولهای ناپایدار حاصل ، به سادگی بر اثر
احتراق نابود می شدند. اگر
حیات بدون استعانت از اکسیژن حادث شده باشد، باید
تخمیر آن را تامین کرد و باشد، که
لولی پاستور ، شیمیدان فرانسوی نیز آن را حیات بدون
آزمایشهای مربوط به هوا توصیف کرد. عمل تخمیر بر اثر شکستن
مولکولهای آلی (ترکیبات حاوی کربن) انرژی لازم را در اختیار یاخته قرار می دهد، فسفاتهای پر انرژی از قبیل آدنوزین تری فسفات را رها می کند.
برخی از اشکال تخمیر ، مانند
تخمیر های مواد الکل ، به عنوان فرآورده فرعی ،
دی اکسید کربن تولید می کنند. رها شدن این گاز در جو به وسیله اشکال بی هوازی حیات ، که به اکسیژن نیاز دارند، در تکامل
فرایند های سوخت و ساز بعدی ، از جمله
عمل تنفس سهیم اند.
آدنوزین تری فسفات در مرحله دوم سوخت و ساز
بعد از عمل تخمیر ، پیشرفت بعدی سوخت و ساز عبارت بود از چرخه مونوفسفات ششگانه (HMP). این عمل اساسا
فرایندی بی هوازی است که به کمک انرژی حاصل از آدنوزین تری فسفات ،
هیدروژن را از
قند آزاد می کند. دی اکسید کربن نیز به عنوان فراورده فرعی به دست می آید. نیمی هیدروژن مربوط به
چرخه HMP از آب به دست می آید. این چرخه معرف مرحلهای نسبتا پیشرفته (طی میلیونها سال) است، زیرا ، از دشوارترین راه به هیدروژن می رسد، نمایشگر دو روای است که عملا تمامی هیدروژن آزاد از سیاره ها فرار کرده است.
منبع خورشیدی آدنوزین تری فسفات
سومین مرحله در این جریان تکاملی (سوخت و ساز) ، احتمالا تغییر ماده آلی به فسفات آلی به کمک
نور (فرایندی که طی آن گیاهان سبز
انرژی نورانی را به
انرژی شیمیایی تبدیل می کنند) ، یعنی استفاده مستقیم در تولید ATP است. انجام این عمل مستلزم وجود ماده رنگی
کلروفیل (پوروفیرین منیزیم) برای
جذب نور ، حضور مواد رنگین یاخته (پروتئینهای آهن دار) برای تبدیل انرژی خارجی ، یعنی
نور خورشید ، به انرژی ذخیره ای موسوم به (ATP) است.
همه
موجودات زنده انرژی خود را از نور خورشید کسب می کنند، اما فقط
گیاهان سبز می توانند نور خورشید را مستقیما به کار گیرند و با کمک مواد اولیه ساده ای،مانند
دی اکسید کربن ، آب و
آمونیاک ترکیبات یاخته ای بوجود آورند. این فرایند
نور ساخت نامیده می شود. قسمت اعظم موجودات دیگر باید محصولات حاصل ار نور ساخت را به صورت
غذا مورد استفاده قرار دهند، یعنی
گیاهان استفاده کنند، یا موجوداتی را بخورند که خود با گیاهان تغذیه می شوند.
واکنش های شیمیایی مربوط به ترکیبات غذایی ، شامل
پروتئینها ،
قندها ،
چربیها ، به دو منظور صورت می گیرد، یعنی اینکه مواد پیچیده را به ترکیبات ساده تر تبدیل می کند و ضمن این عمل
انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیتهای موجودات زنده را فراهم می آورند. موجودات زنده نیز با جذب یا
ذخیره انرژی ، مواد پیچیده تری تولید می کنند. فرایند اضمحلال مواد را
کاتابولیسم و فرایند ساخت آنها را
آنابولیسم می گویند. مجموعه این دو فرایند را
متابولیسم می گویند.
موجودات زنده نه می توانند انرژی را مصرف کنند نه می توانند آن را به وجود آورند، فقط قادرند انرژی را از حالتی به حالت دیگر تبدیل کنند. انرژی قابل استفاده ، به صورت
گرما به طبیعت باز گرداننده می شود. آزمایشهای مربوط به گرما نمی تواند در
سیستم های زیستی (هیدروژیکی) کار انرژی را انجام دهد، زیرا همه قسمتهای
یاخته اساسا دما و فشار یکنواختی دارند.
نقش آدنوزین تری فسفات در تبدیل انرژی
آدنوزین فسفات که ترکیب شیمیایی خواصی است، در تمام
موجودات زنده برای تبدیل انرژی به کار می رود. این ترکیب ، تنها در حالت قابل انرژی در یاخته است. هر یاخته ای را از هر نوع که باشد، میتوان همچون یک
لامپ برق دانست.
انرژی لازم برای روشن کردن این لامپ می تواند از
نفت یا زغال سنگ ، یا
هسته اتم ، یا
آبشار تامین شود، اما این انرژی چه به
حالت گرمایی ،
هستهای یا
جنبشی باشد، ناگزیر باید به
انرژی الکتریکی تبدیل شود.
به همین صورت ، آدنوزین تری فسفات نیز شبکه تامین
انرژی شیمیایی تشکیل می دهد و با اتنقال انرژیش به مولکولهای دیگر ، گروه انتهایی
فسفات خود ( Psub>1 ) را از دست داده و به
آدنوزین دی فسفات ( ADP ) تبدیل شده است؛یا اینکه با از دست دادن دو گروه فسفات ( PP
1 ) ، به
آدنوزین مونو فسفات ( AMP ) تغییر می یابد، که این فراورده ها نیز مجدا می توانند با کسب فسفات به ( ATP ) تبدیل شوند.
مباحث مرتبط با عنوان